Non-fictie

Bill Browder

Vijand van de Russische Staat
Bill Browder


Bill Browder was ooit een buitengewoon succesvol Amerikaanse hedgefundmanager in Rusland. Als een van de eersten had hij in de gaten hoe krankzinnig veel geld er na het uiteenvallen van de Sovjet Unie verdiend kon worden met het beleggen in geprivatiseerde bedrijven in Oost-Europa. Zijn bedrijf Hermitage Capital stond in het jaar 2000 bovenaan ‘s wereld best presterende opkomende marktfondsen. Geen slechte prestatie voor een kind uit een Amerikaanse communistische familie.


Het lijkt rozengeur en maneschijn in die eerste Russische jaren, maar al snel komt hij er achter dat er in Rusland andere regels gelden en andere krachten werkzaam zijn dan in het Westen. Een kleine groep oligarchen heeft buitensporig veel geld en macht in handen, leeft ongestraft buiten de rechtsorde en schuwt geen enkel middel om tot hun doel te komen.
Als Browder met een deel van deze oligarchen in botsing komt, begint de ellende. Hij duikt niet weg, maar gaat de strijd frontaal aan. Vanaf dat moment neemt de dreiging toe en kan hij niet meer zonder bodyguards over straat.
Diefstal, intimidatie, manipulatie, bedreiging, afluisterpraktijken, vervalste bewijzen, persoonlijke zelfverrijking van machthebbers, het is vanaf die tijd allemaal dagelijkse kost en de macht van de betreffende oligarchen is zo groot dat ze geen enkele vorm van strafvervolging hoeven te vrezen.


In het begin denkt Browder nog dat hij als buitenlander, die ook nog eens de internationale pers kan inschakelen, veiliger is dan de doorsnee Rus, maar dan blijkt een naïeve illusie. In 2005 wordt Browder de toegang tot Rusland ontzegd, mensen die met hem zaken doen worden gearresteerd en de mensen die nog voor hem werken verkeren in groot gevaar en moeten zo snel mogelijk het land uit zien te komen.
Ook al zijn vermogen sluist hij in die periode zo snel mogelijk het land uit.


Maar het blijkt niet genoeg. Hij en zijn bedrijf worden beschuldigd van grootschalige belastingfraude en aangeklaagd en vervolgd.
Het blijkt een samenzwering op het allerhoogste niveau; de geheime politie van Rusland, de rechtelijke macht, de hoogste machthebbers van het land, iedereen blijkt er bij betrokken en er beter van te worden en het zit zo ingenieus in elkaar dat ze er tijden over doen om te doorgronden wat er nu precies aan de hand is. Ondertussen verkeren de medewerkers die nog in het land zijn in groot gevaar. Een aantal van hen weet op tijd te ontsnappen, maar zijn advocaat Sergei Magnitsky onderkent het gevaar te laat;


“Hij was opgegroeid in een tijd waarin dingen begonnen te verbeteren. Hij zag Rusland niet zoals het was, maar zoals hij wilde dat het was.
Zodoende besefte hij niet dat de loop der dingen in Rusland niet werd bepaald door de wet, maar door mensen.
En die mensen waren schurken.”


Sergei Magnitsky wordt opgepakt en maandenlang onder erbarmelijke omstandigheden gevangen gehouden, hem wordt medische zorg onthouden en tenslotte wordt hij op 16 november 2009 doodgemarteld. Na zijn dood wordt de ware toedracht verzwegen.
Vanaf dat moment wordt de succesvolle hedgefundgemanager Browder een bevlogen mensenrechtenactivist die alles in het werk stelt, tot aan een wetsvoorstel in de Amerikaanse Senaat en het Europees Parlement aan toe, om recht te krijgen voor zijn vermoorde vriend.


Dit boek leest als een thriller, maar het is helaas onversneden non-fictie.
Ik vond het een huiveringwekkend en zeer indrukwekkend boek. Iedere krantenlezer weet inmiddels wel dat in het huidige Rusland met Poetin als leider de mensenrechten grof geschonden worden, maar als je in dit boek leest over de mate van intimidatie, mishandeling en de totale staat van rechteloosheid lopen de rillingen je opnieuw over de rug.
Ten tijde van dit verhaal zaten in Rusland tenminste 300.000 mensen onterecht gevangen. Er is geen enkel respect voor het individu en zijn of haar rechten, noch een onafhankelijke rechtspraak die dit soort zaken tegengaat.


De auteur vreest, terwijl hij dit publiceert, nog steeds voor zijn leven en dat van zijn medewerkers, wat één van de belangrijkste redenen was voor publicatie van dit boek. Hoe groter de aandacht is die dit boek en het verhaal krijgen, des te veiliger zijn hopelijk de schrijver, zijn geliefden en zijn medewerkers. Bovendien is het uiteraard een eerbetoon aan Sergei Magnitsky en diens moed.
Dit boek is een aanrader van iedereen die een beeld wil krijgen van hoe macht werkt in het huidige Rusland. Vrolijk wordt je er niet van, wijzer wel!


ISBN 978 90 450 26039 Paperback 432 pagina’s Uitgeverij Atlas Contact 5 februari 2015
Vertaald door Jan Braks

© Willeke, 5 februari 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER