Jack Kerouac op weg
in Nederland en Vlaanderen
Jaap van der Bent

 
Het verhaal mag inmiddels bekend geacht worden. On the Road verscheen in 1957, een boek geschreven door Jack Kerouac (1922-1969) en het zette de wereld op z’n kop. Bob Dylan ging zelfs zover dat hij meende zijn leven te kunnen splitsen in tweeën: één helft voordat hij Road gelezen had en de andere helft bestaande uit de periode erna.

Jaap van de Bent, (1948-) is gepensioneerd docent Amerikaanse Letterkunde aan de Nijmeegse Radboud-universiteit en onderzocht hoe de Nederlandse literatuurkritiek reageerde op Road. Maar ook hoe Vlaamse en Nederlandse schrijvers werden beïnvloed door de onnavolgbare ‘beatwriting,’ van Kerouac. Kerouac schreef ritmisch, zoals jazz dat vaak is, gebruikte weinig leestekens, veel slang.

Kerouac beweerde het werk in een paar lange sessies geschreven te hebben gedrogeerd door koffie en benzedrine. Later bleek dat er wel degelijk geredigeerd was in het script. Dat sccript dat op een telexrol stond, omdat Kerouac dan gewoon verder kon pompen. Overigens knabbelde een hond een stuk van de rol af maar het deerde Jack niet hij begon gewoon weer opnieuw. De telexrol reist als memorabilia heel Amerika rond.

Doordat er van allerhande schrijvers, artikelen zijn opgenomen krijgen we een levendig beeld en wemelt het in het boek van de anekdotes. Ed Korlaar, Johnny van Doorn, Kester Freriks, Hansmaarten Tromp, Simon Vinkenoog, en o.m Auke Hulst komen via hun artikelen uit kranten en tijdschriften weer tot leven. Auke Hulst wordt door Van der Bent trouwens betrapt op onvolkomenheden in het boekje van hem. De tekeningen sluiten niet naadloos aan bij de tekstjes. Is het belangrijk? Maar Van der Bent laat de bewonderaars van Jack ruimschoots aan het woord en zo dalen we weer af in de krochten van romans als: Pic, Desolation Angels,The Subteraneans en Tristessa o.a.

De meeste  Nederlandse auteurs bewonderden Kerouac. Zo niet Gerard Reve, die zijn werk onsamenhangend en saai vond. Maar hij staat betrekkelijk alleen.

Wat veroorzaakte de aardbeving, die de arme Jack - onbedoeld - teweegbracht? En waardoor hij aan de drank raakte en eenzaam bij zijn moeder op de bank stierf. De Zenboeddhist, die weer katholiek werd, de liberaal die er niet voor terugdeinsde antisemitische taal te uiten. Een paar fans die aan de deur kwamen vroegen of meneer Kerouac thuis was. Ze herkenden de aan lager wal geraakte Kerouac niet eens meer.
Zijn buddy, Neal Cassady was al gestoven. Hij speelt de andere hoofdrol in Road. Hij had het niet gered.

Na Kerouacs dood werd een lijst gepubliceerd - door Jack samengesteld - van mannen vrouwen met wie hij sex gehad zou hebben gehad. Merkwaardigerwijze wisten de meeste mensen op deze lijst van niets. Ed’ Korlaar onthult verder nog in zijn artikel, dat Kerouac homoseksuele aspiraties had gehad. Iets wat ook geheim werd gehouden. Was hij ook nog antisemiet?

Geerten Meijsing en Keith Snell, voormannen van het collectief Joyce & Co gaven lucht aan hun bewondering voor Kerouac. Echt in zijn stijl schrijven deden ze niet. Konden ze misschien zelfs niet.

Hans Plomp, de hippie-poet en Ruigoordridder, schreef in zijn boekje Revolvers lijkt me overdreven, leuke anekdotes over een trip naar Amerika van o.a. Bernlef, Campert, Vinkenoog en.amderen. Ze worden verwelkomd door Allen Ginsberg, Gregory Corso en andere kopstukken uit the beatscene. Maar er tekent zich een schisma af wanneer er een dronken goeroe van Ginsberg ten tonele wordt gevoerd. Bernlef, Campert en Judith Herzberg schrikken van zoveel esoterie en vrijheid. Vinkenoog en Plomp genieten met volle teugen Ook Ewald Vanvugt ging op reis net als Kerouac maar zijn boeken zijn stroever meer gekunsteld.

In Nederland duurt het nog tot 2022 voordat de honderdste geboortedag van Kerouac wordt herdacht. De kranten puilen uit met artikelen over On the Road. De verfilming van Road heeft dan, helaas, al plaatsgevonden. Walter Selles, de regisseur maakte er een soepfilm van waarin alles en iedereen door het beeld loopt alsof hij er niets mee te maken heeft. Van der Bent heeft de film helemaal gemist ook een aantal toneelbewerkingen zag hij nooit. Dat er in Joe Speedboot van Tommy Wieringa veel verwijzingen zijn naar Kerouac ontsnapte ook aan zijn aandacht. Je kunt niet alles weten.

De vraag, die mij al tijden bezighoudt is waarom niemand kon schrijven zoals Kerouac. Zijn stijl is wellicht te puur, te gedreven en ook te knap. Ook de latere werken van Kerouac zijn eigen en van een delirerende schoonheid. Ze dreven een wig tussen de onverbeterlijke betweters en burgermannetjes aan de ene kant en de libertijnen en rebellen aan de andere. De maatschappij was aan het veranderen, de hippiegolf stond voor de deur en Kerouac was portier.

Een interessant boek!

ISBN 9789493214873 | Paperback | 285 pagina’s incl. 4 fotopagina’s | Uitgeverij In de Knipscheer | 9 oktober 2022

© Karel Wasch, 27 december 2022

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER