https://ronenbergman.com

Schaduwoorlog
Israël en het geheime liquidatieprogramma van de Mossad
Ronen Bergman

Ronen Bergman is onderzoeksjournalist. Hij heeft meerdere boeken gepubliceerd over terrorisme, veiligheid en geheime diensten. Daarnaast is hij medewerker van onder meer The New York Times. Zijn boek over de Mossad trekt wereldwijd belangstelling. Dat is op zich geen wonder, want bij uitstek rond deze geheime dienst hangt een waas van geheimzinnigheid. Bovendien gaat de Mossad door voor een van de beste inlichtingendiensten in de wereld.

Het boek maakt echter wel duidelijk dat de Mossad ook behoorlijke tegenslagen heeft gekend. In feite prikt Bergman de mythe van onfeilbaarheid door. De Mossad heeft niet alleen regelmatig gefaald, maar een aantal acties zijn ook heel klungelig en amateuristisch uitgevoerd. Neemt niet weg dat op beslissende momenten de Mossad heeft bijgedragen aan het overleven van de staat Israël.

Israël kan het als klein land omgeven door een zee van merendeels vijandige staten niet alleen van een sterk leger hebben. Een hoogwaardige inlichtingendienst is onontbeerlijk, zeker als het gaat om de bestrijding van terroristen, infiltranten en zelfmoordenaars met een bomgordel om. Tegelijk roept dat ook tal van ethische dilemma’s op. Mag je een terrorist preventief vermoorden? Wat als vrouw en kinderen in de directe omgeving van het doelwit verkeren? Is het acceptabel als onschuldige burgers slachtoffer worden van een liquidatie?

Op zich zijn deze vragen niet nieuw. In het Nederlandse verleden heeft men er ook mee te maken gehad. Was het geoorloofd om tirannieke vorsten te doden? Ja, zeiden velen. Voor de Spaanse koning Filips II was het evenmin een dilemma. Willem van Oranje was vogelvrij verklaard en hij stuurde zijn moordenaars er op uit. In 1584 had Balthasar Gerardts met zijn aanslag op Oranje succes. De kerkklokken werden geluid, niet alleen in Spanje, maar ook in het Vaticaan. Verder kunnen we denken aan de Tweede Wereldoorlog. Hoeveel burgers, vooral ouderen, vrouwen en kinderen, kwamen er niet om bij de geallieerde bombardementen op Duitsland? Dat werd en wordt gezien als onvermijdelijk.

De Israëlische regering heeft tal van criteria opgesteld voor het licht op groen wordt gezet voor een aanslag. Uitgangspunt is dat het leven van familie en van burgers gespaard moet blijven. Om die reden zijn vaak aanslagen uitgesteld of afgelast. Toch is het ook meerdere malen voorgekomen dat de dood van derden voor lief werd genomen, om te bereiken dat een heel vooraanstaande terrorist uit de weg werd geruimd. Het doelwit kon dus zo belangrijk zijn dat het als ‘proportioneel’ werd gezien, indien omstanders eveneens het leven lieten. Er waren plannen om zelfs Yasser Arafat te liquideren, maar dat hebben de Amerikanen tegengehouden. In het algemeen past de Israëlische regering de regel toe: Als iemand komt om je te vermoorden, sta dan op en dood hem eerst.

Het is interessant om te lezen welke methoden de Mossad gebruikt om de tegenstander uit de weg te ruimen. Er is een enorme variëteit aan middelen. Gif, een bom, een scherpschutter, iemand op een motor, een bombrief. De keuze van het middel hangt af van de locatie van het doelwit en de bereikbaarheid van deze persoon.

In de titel van het boek wordt dus de Mossad genoemd. Maar Israël telt meer geheime diensten. Bovendien worden ook eliteafdelingen van leger en politie zo nu en dan betrokken bij geheime operaties. Dat brengt me gelijk bij het minpunt van dit boek. Een overzicht van de vele geheime diensten die in dit boek worden genoemd en een tijdlijn toevoegen waarop de geschiedenis van Israël en de in dit boek genoemde operaties getoond worden, zou het onderwerp inzichtelijker hebben gemaakt. Dat zou een goede aanvulling zijn geweest op het notenapparaat, de bibliografie en het register.

Zonder twijfel heeft Bergman heel veel informatie op tafel weten te krijgen. Hij heeft een gemakkelijke manier van schrijven. Veel zaken die we vanuit het nieuws krijgen voorgeschoteld, worden in dit boek uitgediept. Het is heel interessant om een en ander nog eens terug te lezen, aangevuld met nieuwe achtergrondinformatie. Het brengt je tot de vraag wanneer politici aan dit conflict, dat zich al decennia voortsleept, een eind kunnen maken. Veel conflicten worden pas beëindigd als partijen zijn leeggebloed en uitgeput. En dat is tragisch. Het is te hopen voor Israëliërs en Palestijnen dat de vorming van twee staten dichtbij is. Dat lijkt op dit moment de beste oplossing te zijn.

ISBN: 9789046824009 |  Paperback | 752 pagina's, twee fotokaternen | Uitgeverij Nieuw Amsterdam | april 2018

© Henk Hofman, 18 mei 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER