God ontmoeten in Marcus
Rowan Williams

Rowan Williams is geboren in 1950. Van 2002-2012 was hij aartsbisschop van Canterbury en als zodanig tevens geestelijk leider van de wereldwijde Anglicaanse kerkgemeenschap. Het was een buitengewoon zware periode voor de Anglicaanse gemeenschap. De kerk was diep verdeeld over de vraag of homoseksuele relaties aanvaardbaar waren, niet alleen voor leden, maar ook voor voorgangers. Aartsbisschop Williams probeerde de boel bij elkaar te houden met als gevolg dat orthodoxen en progressieven hem beide onder vuur namen.

Na zijn abdicatie als aartsbisschop in 2012 nam Williams de tijd voor het schrijven van een serie boeken over het christelijk geloof. Uitgeverij Abdij van Berne in Heeswijk heeft een tiental van deze boeken uitgegeven. Stuk voor stuk aantrekkelijke en toegankelijk geschreven boeken. Deze boekjes zijn dus geschikt voor een breed publiek. Lezers die zich snel maar goed willen oriënteren, kunnen bij deze serie prima terecht.

In dit deel over het Marcus-evangelie zet Williams in drie hoofdstukken uiteen om welke kernzaken het de schrijver van dit evangelie is begonnen. Daarna volgen per hoofdstuk vragen ter nadere bezinning. Vragen die ook geschikt zijn voor groepsdiscussie. Vervolgens is er een leesrooster, bedoeld om in de vastentijd te gebruiken. Tot slot is er een lijst met aanbevolen literatuur.

Volgens Williams wordt Marcus nogal eens ondergewaardeerd ten opzichte van de andere drie evangelisten. Ten onrechte vindt Williams, want Marcus stelt diepgaande theologische perspectieven aan de orde. De kern wordt al gelijk in het allereerste vers aan de orde gesteld. Jezus’ eerste woorden in dit evangelie zijn een aankondiging dat het koninkrijk van God heel dichtbij is. Marcus schrijft dus over een ‘wijziging van bewind’, over de installatie van een nieuwe heerschappij. Het gaat niet om het rijk van een aards vorst, dat van de Romeinse keizer bijvoorbeeld, maar om een hemels koninkrijk. Het radicale daarvan komt in de stijl tot uitdrukking. Zonder verklaring vooraf of een inleiding op de persoon Jezus proclameert Marcus dat het koninkrijk van God nabij is.

Williams wijst vervolgens lijnen aan in dit evangelie. Wat verstaat Marcus onder een ‘evangelie’. Waarom moet de boodschap van het Evangelie voorlopig geheim worden gehouden? Hoe kan het dat Jezus steeds meer alleen komt te staan? Iedereen verlaat Hem of verloochent Hem. Wat is de functie van het wonder in de verkondiging van Jezus? Wat is het unieke in Zijn optreden dat andere voorgangers ontberen? Was de executie van Jezus de prijs die moest worden betaald om mensen van hun zonden te bevrijden?

Rowan Williams schrijft helder, overtuigend en tegelijk ook zachtaardig. Hij is geen man van de scherpe polemiek. Maar zachtaardig is wat anders dan kleurloos. Op de aangelegen punten brengt Williams zijn eigen overtuiging naar voren. Over de opstanding bijvoorbeeld schrijft hij dat voor hem het vreemde en het onverwachte van het lege graf het meest overtuigende punt is om in de opstanding te geloven (blz. 71). Want het graf was leeg, daar valt niet aan te twijfelen.

Williams had nog wel meer aan de orde mogen stellen. Het blijft wikken en wegen voor een schrijver wat je opneemt in een boek. Dit deeltje over Marcus had nog aan waarde gewonnen als de thematiek van dit evangelie iets meer uitgediept was. Om bijvoorbeeld maar wat te noemen dat ontbreekt: kenmerkend voor Marcus is het veelvuldige gebruik van het woord ‘terstond’. Het woord komt maar liefst 42 keer voor, vaker dan in de rest van het Nieuwe Testament. Het gebruik van dit woord geeft vaart aan het evangelie. De verhalen volgen elkaar snel op. Marcus tekent Jezus als Iemand die rusteloos doorgaat met Zijn werk. En zo zal ook het koninkrijk van Jezus ‘terstond’ gerealiseerd worden. Het is niet iets van ver weg; het is onderweg, het is zelfs ‘nabij’. Als de lezer wordt opgeroepen om te geloven in de oproep van Jezus dan is daar haast bij...

Maar alles bijeengenomen is dit een mooi en afgewogen boekje geworden. De boekjes in deze reeks zijn ook heel geschikt om iemand cadeau te doen.

ISBN 9789089721921 | Paperback | 88 pagina's | Uitgeverij Berne Media | september 2017

© Henk Hofman, 25 maart 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

God ontmoeten in Paulus
Rowan Williams

Rowan Williams (1950) was jarenlang aartsbisschop van Canterbury en geestelijk leider van de Anglicaanse Kerk. Hij schreef een fijnzinnig boekje over Paulus, uitgegeven door Berne Media. De abdij van Berne ligt in Noord-Brabant en de uitgever is gespecialiseerd in spirituele boeken. De zeer verzorgde site van de uitgeverij laat echter ook boeken zien op het gebied van biografieën, filosofie, geloofsopbouw, pelgrimage, reizen, literatuur, poëzie, pastoraat en andere religies.

Het boekje van Rowan Williams is ook geschikt voor mensen die het christelijk geloof niet aanhangen. Williams laat namelijk zien welk een revolutionaire en transformerende kracht het christelijk geloof in de antieke wereld is geweest. Ook voor ‘andersdenkenden’ is dat interessant, want de gebruikelijke visie is dat het christendom ‘niet bij de tijd’ is.

De moderne, seculiere mens denkt vaak dat er een rechte lijn loopt van de antieke wereld via de Verlichting naar het Europa van nu. In de Europese grondwet wordt in de preambule ook naar die historische lijn verwezen om de herkomst van mensenrechten te verklaren. Die rechten zouden dan bevochten zijn op het christelijk geloof.

Als je Williams volgt in zijn redenering, kan deze opvatting niet juist zijn. “Als we de wereld van Paulus willen begrijpen, dan moeten we vooral snappen dat dit een wereld was waarin niets bestond wat maar enigszins leek op ons idee van universele mensenrechten”, schrijft hij op blz. 17. Er was evenmin iets wat lijkt op ons systeem van gelijkheid voor de wet.
De antieke wereld ketent mensen aan hun sociale positie vast. Je bent slaaf, of vrouw, of man, militair, bestuurder dan wel ambachtsman. Maar er is geen sprake van individuen die in principe gelijk zijn aan elkaar. En daarom was het christendom zo excentriek voor Grieken en Romeinen. Want in de christelijke gemeente zaten slaven en burgers, rijke kooplieden en eenvoudige handwerkers, mannen en vrouwen, naast elkaar, een in hun geloof, en gelijk aan elkaar ten opzichte van God. Je status in de samenleving deed hier niet ter zake. Dit is het baanbrekende geweest van het nieuwe geloof. Deze boodschap was explosief en blies de diep ingekerfde grenzen die mensen van elkaar scheidde op.

Rowan Williams laat je beeld van de Oudheid kantelen. Niet de Grieken en de Romeinen waren vooruitstrevend, maar het Christendom was vernieuwend en doorbrak de bestaande sociale code. Niemand had meer recht op God dan een ander. Niemand was beter dan een ander.

Na deze boeiende uiteenzetting vervolgt Williams met een overzicht van de gegevens die we hebben over Paulus en diens leven. Paulus blijkt te behoren tot die mensen uit de Oudheid van wie we het meeste weten.

Vervolgens zet Williams de boodschap van Paulus uiteen. Volgens de auteur ligt achter de boodschap van Paulus de verkondiging van Jezus zelf (blz. 40). Ook hierin onderscheidt Williams zich van veel andere schrijvers. Velen menen dat Paulus een streng en hard Evangelie brengt in tegenstelling tot Jezus die een liefdesboodschap bracht. Wie dat denkt, verwijt Paulus dat hij het Evangelie verdraait en vervalst. Williams ziet echter continuïteit. De uitspraken die Paulus doet, zijn ook door Jezus gedaan, zowel de warme en gevoelvolle, als de strenge en veroordelende woorden. Vandaar dus de titel: God spreekt door Paulus.

Tenslotte laat Williams zien wat het effect van de woorden van Jezus en Paulus op ons moet zijn. Onze houding moet overeenstemmen met die van God naar ons toe. Trefwoorden zijn dan: acceptatie, verwelkomen, wederkerigheid, ruimte bieden. Williams vindt het vreemd dat zoveel mensen vandaag de dag geen oog hebben voor deze aspecten van de liefde. We lijken “niet geïnteresseerd” te zijn in deze boodschap – en tevens opdracht – van God, schrijft hij en hij vraagt zich af wat ons kan beschermen tegen dit “afschuwelijke patroon van zelfvernietiging” (blz. 57). Een belangrijke vraag waarop de auteur ook een aanzet tot een antwoord geeft. Zie daarvoor het boek zelf.

Het is mooi om te lezen hoe Williams in een paar bladzijden een prachtig beeld neerzet van Paulus, zijn werk en zijn tijd. Zijn uitspraken voeden de lezer nog enige tijd in diens nadenken over eigentijdse ontwikkelingen.

ISBN 9789089721600 | Paperback | 96 pagina's | Uitgeverij Berneboek | februari 2017

© Henk Hofman, 15 april 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER