http://www.ewoudsanders.nl

Topstukken
uit de collecties van het Joods Cultureel Kwartier
Ewoud Sanders

In een handzaam en aantrekkelijk formaat zijn in dit boekje vijftig topstukken verzameld uit het Joods Cultureel Kwartier. Het Joods Cultureel Kwartier is te vinden in Amsterdam in het gebied binnen de Hollandsche Schouwburg, het Joods Historisch Museum, de Portugese Synagoge en het Holocaustmuseum. De schrijver, Ewoud Sanders, is historicus en journalist. Hij is vaste medewerker van NRC Handelsblad, waar hij een taalrubriek heeft. De toelichtingen die hij geeft bij deze topstukken zijn trefzeker en mooi geschreven.

Het eerste topstuk dat aan de orde komt, is een gebedenboek uit 1250. Het laatste topstuk is een schilderij uit 2013 van Eli Content over het Loofhuttenfeest. Tussen die twee jaartallen in ligt de geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Nederland. Een gemeenschap die een eigen en unieke identiteit wist te behouden en toch ook een wezenlijke bijdrage leverde aan de Nederlandse samenleving. Een gemeenschap die in Nederland dankzij tolerantie en acceptatie tot grote bloei kwam, maar helaas als gevolg van afzijdigheid en latent antisemitisme in diezelfde samenleving een mokerslag kreeg toegediend in de Tweede Wereldoorlog, waarvan het zich na de oorlog moeizaam enigermate heeft weten te herstellen.

Het Oranjehuis onderhoudt goede betrekkingen met het Amsterdamse Jodendom en dan in het bijzonder met de Sefardische Joden (rijke Joden afkomstig uit Spanje en Portugal). Die band bleek duidelijk in 1688 toen Lopes Suasso, een Portugees-joodse bankier, aan stadhouder Willem III twee miljoen gulden uitleende voor diens invasie van Engeland. Hij zou bij die gelegenheid hebben gezegd: “Zijt gij gelukkig, zoo ben ik overtuigd dat mij deze som zal teruggegeven worden. Zijt gij ongelukkig wel nu, dan zal zij voor mij verloren zijn.” Een kwestie van vertrouwen dus van de kant van Suasso, maar ook van waardering voor het beschermheerschap van de Oranjes, gegeven op een moment dat de Oranjes die steun hard nodig hadden.

Aangrijpend zijn de afbeeldingen uit de oorlogsjaren 1940-1945. Afgebeeld is onder meer een rol stof met Jodensterren. Vanaf april 1942 moesten alle joden vanaf zes jaar een Jodenster dragen. Links op de kleding en op borsthoogte. Joden moesten de sterren zelf betalen en mochten er maximaal vier aanschaffen. Veel indruk maakt ook het medaillon van Rosa Schlamowitz. Samen met haar ouders was ze in 1939 Polen ontvlucht. Dit meisje was een jaar of dertien toen ze in 1943 bij een razzia werd opgepakt en direct na aankomst in Sobibor werd vergast. Haar ouders waren twee jaar eerder in Letland terechtgekomen en daar vermoord. Het medaillon bleef bewaard omdat Rosa het aan een vriendin in bewaring had gegeven.

Dit boek geeft inzicht in een rijke Joodse religieuze en culturele traditie. Gebedenboeken, gebedsmantels, zilveren kistjes met besnijdenisattributen, Torarollen, het interieur van de synagoge, portretten, kandelaars, getuigen van een rijk en gewetensvol geloofsleven. Op de ene bladzijde is de afbeelding opgenomen op de andere bladzijde vindt men de toelichting.

Een mooi, zorgvuldig uitgegeven boekje. Een boekje dat zich ook uitstekend leent om cadeau te geven.

ISBN: 9789462492776 | Hardcover | 120 pagina's | Uitgever: Walburg Pers | november 2017
Het boek is leverbaar in twee talen, Nederlands en Engels.

© Henk Hofman, 28 november 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer, kik HIER