Mijn Mercedes is niet te koop
Jeroen van Bergeijk

Als Jeroen van Bergeijk in het Afrikaanse Burkina Faso een oude Mercedes-taxi met een Nederlandse PSV-sticker tegenkomt, wordt zijn nieuwsgierigheid geprikkeld. Hoe komt die Nederlandse auto daar? De Mercedes laat hem bij thuiskomst niet meer los.
Na onderzoek komt hij erachter dat bij veel oude auto’s waaraan in Nederland een reparatie nodig is, de reparatiekosten door het hoge arbeidstarief onbetaalbaar zijn, waardoor de kosten hoger uitvallen dan de auto nog waard is.
In Afrika, waar het arbeidsloon uitermate laag is, is dat niet het geval. Daardoor is er een levendige handel van Europese auto’s naar Afrika ontstaan.
Een deel van die auto’s verlaten ons land per schip, maar een niet onaanzienlijk deel wordt per land vervoerd. Met een tweedehands auto naar West Afrika rijden en die daar verkopen is sinds de jaren zeventig een favoriet tijdverdrijf voor veel avontuurlijke Fransen, Belgen, Duitsers en Nederlanders.
Onderweg moeten ze weliswaar eerst douaniers omkopen, corrupte politieagenten te vriend houden en dwars door de Sahara rijden, maar daarna kunnen ze hun oude auto voor een mooi prijsje verkopen.

Van Bergeijk besluit de proef op de som te nemen en koopt een zeventien jaar oude Mercedes en het Duitse reparatiehandboek voor oude auto’s 'Jetzt helfe ich mir selbst 'en volgt een korte instructie over hoe je in onbedwingbare zandmassa’s een auto moet besturen, alvorens hij de grote reis begint.
Het wordt een avontuurlijke tocht door Marokko, dwars door de Sahara, de woestijn van Mauritanië, de binnenlanden van Mali, Ghana en Togo, waar hij midden in een staatsgreep terecht komt, om ten slotte in Burkina Faso terecht te komen, op zoek naar iemand die net als hij de schoonheid van de oude auto ziet, er beter van kan worden in zijn dagelijks leven en er genoeg voor wil betalen.
De Mercedes heeft hem onderweg intussen zoals te verwachten de nodige hoofdbrekens bezorgd. Al bij zijn allereerste echte woestijnpoging komt hij in een niemandsland tussen de Westelijke Sahara en Mauritanië vast te zitten in een mijnenveld en later komt hij honderd kilometer van de bewoonde wereld met kapotte schokbrekers te staan. Zelfs zijn Duitse zelfhulpboek kan hem in beide situaties niet verder helpen.
Onderweg krijgt hij desalniettemin talloze aanbiedingen van Afrikanen die zijn auto willen kopen, maar hij wil eerst zijn reis afmaken en zijn missie volbrengen.

Het boek geeft tussen de avonturen door de nodige bespiegelingen over de hedendaagse reiziger, die vooral op zoek is naar een authentieke ervaring. Reizen is een manier geworden om status te verwerven. Hoe onbekender het plekje waar jij geweest bent, hoe hoger je status onder andere reizigers en bij thuiskomst.
Omdat iedereen, met de Lonely Planet in de hand, op zoek is naar die authentieke plaatsen wordt het daar alsmaar drukker en wordt het steeds lastiger om een authentieke ervaring te ondergaan.
Maar wat is authentiek eigenlijk? Volgens van Bergeijk wordt het hoogtijd dat we onze definitie van authentiek gaan aanpassen. We zijn met zijn allen op zoek naar exotisme, maar exotisme is feitelijk niets meer dan ‘anders dan thuis’.
Authenticiteit heeft volgens hem veel meer te maken met de essentie van een plek of een cultuur en je daar met hart en ziel in onderdompelen, ook al komt die ervaring misschien niet overeen met het romantische plaatje wat je in je hoofd had. Op zijn reis komt hij een kamelenhandelaar tegen die hem per kameel naar de romantische plekken van de woestijn zal leiden om daar de nacht onder de sterrenhemel door te brengen. Een exotische gebeurtenis.
De werkelijkheid blijkt echter veel prozaïscher. Het kamp bestaat uit dieselmotoren, vrachtauto’s, en touringcars en de bedoeïenleider is alsmaar druk met zijn mobieltje in de weer. Als de schrijver eenmaal zijn romantische beeld los laat, ontdekt hij dat dít de authentieke werkelijkheid is, dit is het moderne nomadenleven, in de prachtige woestijn, onder een indrukwekkende sterrenhemel én met mobieltjes en dieselmotoren.

Het zijn dit soort bespiegelingen, samen met de vele verwijzingen naar recente of historische boeken zoals Heart of Darkness van Joseph Conrad, De kleine prins en andere boeken van Antoine de Saint-Exupére en met name Zenn en de kunst van het moteronderhoud van Robert M. Pirsig, die dit boek doen uitsteken boven het gemiddelde reisboek. Van Bergeijk plaatst wat hij meemaakt in een groter filosofisch, cultureel of historisch kader en doet dat met rake observaties en de nodige humor. Zo geeft het boek vanuit een origineel perspectief, namelijk wie wil mijn oude auto kopen, een realistische kijk op het hedendaagse Afrika.


ISBN 978 90 46704417 Paperback 222 pagina's Uitgeverij Atlas 2006, 8e druk 2014-05-27

© Willeke, 29 mei 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER