Non-fictie

Samuël Kruizinga

http://www.uva.nl/

 

Overlegeconomie in Oorlogstijd Overlegeconomie in Oorlogstijd
De Nederlandsche Overzee Trustmaatschappij en de Eerste Wereldoorlog
Samuel Kruizinga


Nederland was ten tijde van de Eerste Wereldoorlog neutraal. Maar dit betekende niet dat de oorlog onopgemerkt aan Nederland voorbij is gegaan. Integendeel. Strategisch gelegen tussen twee belangrijke oorlogvoerende partijen, Duitsland en Groot-Brittannië, moest Nederland zijn best doen om in zowel Duitse als Britse ogen ‘neutraal’ te lijken. Dit had vooral betrekking op de handel en Nederland voelde de druk van beide partijen op zich. Al vroeg in de oorlog verbood Groot-Brittannië de doorvoer van schepen door Nederland naar Duitsland. Om te voorkomen dat Brittannië de gehele Nederlandse scheepvaart stil zou leggen, en daarmee de invoer van zowel producten bestemd voor de Nederlandse markt en producten bedoeld voor doorverkoop zou belemmeren, moest er een oplossing bedacht worden. Deze oplossing werd gevonden in de Nederlandsche Overzee Trustmaatschappij (NOT). Deze organisatie werd gerund door particulieren en stond –in theorie- los van de Nederlandse regering. Scheepvaarders konden zich met hun vracht aanmelden bij de NOT en deze organisatie stond ervoor garant dat de goederen niet naar Duitsland doorgevoerd zouden worden. Maar zo simpel als hier beschreven, was het in de realiteit niet. Kruizinga heeft een heel boek nodig om het ontstaan van de NOT en de verschillende politieke en economische belangen die daarbij gepaard gingen te beschrijven.


Het is een makkelijk leesbaar boek dat begint met het ontstaan van de NOT. De NOT is volgens Kruizinga niet het idee van één man, maar ‘het kind van drie vaders’. Vervolgens gaat Kruizinga in op de onderhandelingen tussen de NOT en de Engelse regering en het ontstaan van een ‘Engelsche Regeling’. Het hoofdstuk daarna beslaat de invloed van de NOT op de Nederlandse export en de reactie van Duitsland op de Nederlandse welwillendheid van het hanteren van ‘Engelsche Regeling’.
De NOT verdiende veel geld met het opstellen van contracten en het garant staan voor de goederen. Hoewel de NOT garant stond, groeide deze organisatie al gauw uit zijn voegen en kon niet alle vrachten die in Nederland binnenkwamen controleren, laat staan bijhouden waar deze uiteindelijk heen gingen. Vooral aan de Nederlandse grens met Duitsland was het moeilijk om bij te houden wat er over de grens ging.


Het boek van Kruizinga biedt een interessante kijk in een voor mij onbekend stukje Nederlandse geschiedenis. Doordat Nederland neutraal was in de Eerste Wereldoorlog, gaan geschiedenisboeken vaak over de landen waar deze oorlog wél gevoerd werd en over de loopgraven. Nederland komt hierbij nauwelijks aan bod.
Wat ik alleen mis in het boek van Kruizinga is wat de impact van de NOT was op het alledaagse leven van de gewone Nederlandse burger. Hoe ervoeren zij de NOT? Was de NOT een algemeen bekend begrip, of een organisatie die vooral op de achtergrond werkte? Voor een volgend boek zou het mij dan ook zeer interessant lijken wanneer Kruizinga niet alleen ingaat op de economische en politieke aspecten van de NOT, maar ook op de maatschappelijke en sociale impact van deze organisatie.


ISBN 9789057308635 | Paperback |  400 pagina's | WalburgPers | november 2012

© Renske Visser, 2 februari 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER