De vragen van het leven
Een uitnodiging tot de filosofie
Fernando Savater


De auteur, hoogleraar filosofie aan de universiteit van Madrid, beoogt met dit boek een inleiding tot de filosofie waarmee hij mensen zelf tot reflectie wil stimuleren. Hij is van mening dat hetgeen mensen in de loop der eeuwen hebben overwogen en gedacht over ons leven nog van onverminderd actuele betekenis is.

Belangrijk zijn voor Savater – en volgens hem voor ieder mens – de volgende vragen:
- Wie ben ik?
- Wat is leven?
- Wat is tijd?
- Wat is vrijheid?
- Wat is de zin van ons bestaan?
- Wat betekent de dood voor het leven? (volgens Plato die op pag. 26 wordt geciteerd: ‘filosoferen is zich voorbereiden op de dood’).

Deze vragen spelen een rol binnen de filosofie waar ieder mens op z’n eigen manier mee in aanraking komt. In feite filosoferen wij allemaal want ons bestaan is betrekkelijk en bevindt tussen de fase dat we er nog niet zijn en er niet meer zullen zijn. Daarom zet de dood ons aan tot nadenken.
Ieder hoofdstuk bespreekt een thema, o.a. dood, ratio, taal, universum, vrijheid, schoonheid en eindigt met een conclusie en een samenvatting.

Wat onderscheidt de mens van andere wezens met wie hij genetisch veel overeenkomsten heeft? ‘Wij mensen blijken het vermogen te bezitten om afstand van de dingen te nemen, om ons er biologisch van los te maken en ze als objecten met eigen kwaliteiten te zien...’ pag. 92. 
Prachtig is het gedicht van Sophocles, Grieks tragediedichter, waaruit een deel wordt geciteerd: de mens verbijstert zichzelf, kan de wereld overheersen en is tot goede én slechte dingen in staat. Hij spreekt zelfs een eigen taal en dat typeert hem want taal is in symboliek gegoten communicatie. Echter: ‘Alleen op de dood zal hij nooit een uitweg weten’ zegt Sophocles, pag 83.

Tal van filosofen en denkers komen ter sprake: Plato, Schopenhauer (‘ik ben wat ik wil’-  verantwoordelijk handelen), Descartes (‘cogito ergo sum’: ik denk dus ik ben, het menselijk zelfbewustzijn) Pascal (‘het hart heeft zijn redenen die het verstand niet kent’), Darwin (‘survival of the fittest’ - evolutieproces), Sartre (‘de hel dat zijn de anderen’), Heidegger (‘ik ben mijn tijd’).

Dit rijke boek vraagt wel om de nodige concentratie want de inhoud is niet altijd zonder meer toegankelijk en zeker niet voor iedereen weggelegd zoals de flaptekst suggereert. Wie het aankan, zal in dit boek veel moois ontdekken aan de hand van een aantal wezenlijke onderwerpen die ons raken in ons menselijk bestaan.
Ons bestaan roept vragen op die sneller worden gesteld dan beantwoord maar dat is ook het kenmerk van goede filosofie.
Openheid voor wat óók mogelijk is, onze blijvende zoektocht naar wat zich eveneens als waardevol aandient, het wegen van antwoorden.

‘Filosoferen betekent kortom niet de twijfels ontvluchten met stellige uitspraken, maar juist de twijfels binnentreden en ze nader onderzoeken’, pag 242.

De auteur is in dit proces een goede gids en reikt ons veel aan vanuit de rijke geschiedenis van de mensheid.

‘De filosofie beoogt te denken over alles wat het leven is, over alle mogelijkheden van het leven en over alle beperkingen van het leven – alsof ons leven ervan afhangt! En ze doet dit met zo’n toewijding, ernst en stoutmoedigheid dat ze ons onwillekeurig soms hoon, spot of een meewarige glimlach ontlokt’, pag 253.

Met die woorden eindigt dit boek.  - Achterin staat een ‘eregalerij’ van alle personen die ter sprake komen, met een portret. -


ISBN 9789061317098 | Paperback | 271 pagina's | Uitgeverij Bijleveld | oktober 2017

© Evert van der Veen, 28 april 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER