Duizend dagen extreem leven
dagboek van een oorlogsjournalist in Afghanistan
Natalie Righton

Volkskrantjournalist Natalie Righton verbleef als ‘unembedded’ oorlogscorrespondent van 2010 tot en met  2012 in Afghanistan. Eerder dit jaar was er op tv een  prachtige televisieserie te zien over deze periode en rond die tijd verscheen ook dit boek. Ik ken haar werk uit de Volkskrant en ik heb me vaak afgevraagd als ik haar stukken las, hoe ze daar als vrouw alleen en onbeschermd door leger of door autoriteiten in zo’n gruwelijk oorlogsgebied  kon werken en dat is precies waar dit  boek over gaat. Over de waanzin van de dag daar...

Boodschappen doen en er achter komen dat je supermarkt is opgeblazen, met een onschuldig 8 jarig meisje wat niets met de oorlog te maken heeft als een van de slachtoffers. Altijd met ogen van voren en van achter verslag doen over de gebeurtenissen van de dag. Waar dreigt er gevaar, wie is te vertrouwen en wie niet. Nooit langer dan twee, hooguit drie, uur op één en dezelfde plek verblijven als je werkt, want tegen die tijd heeft altijd wel iemand aan de Taliban doorgegeven dat er een Westerse journalist ter plekke is en dreigt er ontvoering of ander gevaar.
Werken met een tolk en een chauffeur die je vertrouwt, maar altijd maar 95 procent, omdat er tóch altijd het risico is op omkoping van je tolk, of bedreiging van zijn gezin.
En alsof dat allemaal nog niet genoeg is, dan óók nog eens als  vrouw werken in een land waar het enige referentiekader van een Westerse vrouw  óf porno is óf de daar veel gekeken Amerikaanse serie Baywatch, waarin iedere vrouw half bloot over een strand rent. En dat in een cultuur waar niets is toegestaan en dus letterlijk alles aanstootgevend is en veel mannen door de culturele regels seksueel gefrustreerd rond lopen. Ouders en vrienden smeken dan ook regelmatig of ze er me stoppen wil, maar het avontuur trekt.

Afghanistan was de plaats waar het de afgelopen jaren op het wereldtoneel gebeurde, dat was haar grootste motivatie om te gaan, samen met het oergevoel van veel oorlogsjournalisten dat de waanzin van een oorlog tóch verteld moet worden.
Tegelijkertijd ziet ze ook wel het gevaar van verharding, drankverslaving en oorlogstrauma’s bij veel collega’s die te lang in oorlogsgebied verblijven en probeert ze, zo vaak als mogelijk is, er even tussenuit te gaan en tussendoor veel contact te houden met het thuisfront, om de grip op de werkelijkheid niet te verliezen.
Over Afghanistan is Righton somber, het is er veel slechter dan we denken en als de Westerse troepen weggaan, zal het er nóg veel slechter gaan. Wil je écht iets veranderen in Afghanistan dan zul je veel langere missies en trainingen moeten sturen dan de paar jaar die nu vaak het geval is. Terwijl de Westerse troepen in 2013 en 2014 het land gaan verlaten is vrijwel iedere Afghaan er van overtuigd dat daarna een complete burgeroorlog uitbreekt. Geen visie om vrolijk van te worden, wel eentje die op de dagelijkse realiteit en honderden interviews door de jaren heen, is gebaseerd.

Het boek vertoont grote overlap met de serie, maar is nog persoonlijker, en geeft ook nog meer inkijk in hoe moeilijk het is om in een oorlog objectief verslag te doen omdat iedereen, niet alleen de Taliban maar ook de Westerse legers, je hun visie op de waarheid willen laten schrijven. Het geeft ook schrijnend aan hoever de Haagse besluitvorming en de dagelijkse realiteit van elkaar verwijderd zijn en met welke naïviteit er vaak besluiten genomen worden die met de werkelijkheid niet te maken hebben.

Dit boek is een absolute aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in het wereldnieuws en de achtergronden daarvan.  Ik vond het een van de beste non-fictie boeken die ik in tijden las. Het is een toonvoorbeeld van een journalistiek boek wat geschreven is door iemand die goed schrijven kan, die gewend is complexe zaken goed uit te leggen én die verstand van zaken heeft. Ik heb het, ondanks het zware onderwerp, met heel veel plezier gelezen.

ISBN 9789047705505 Paperback 408 pagina’s Uitgeverij Lemniscaat, maart 2013
Met foto’s van Ton Koene

© Willeke, september 2003

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER