Geschiedenis van de WIC
Opkomst, bloei en ondergang
Henk den Heijer

Deze uitgave van het boek Geschiedenis van de WIC (West Indische Compagnie) is de vierde herziene druk. De eerste druk van dit boek verscheen in 1994 In zijn woord vooraf vermeldt de schrijver dat er sinds die tijd veel onderzoek is verricht, waardoor een herziening op een aantal inhoudelijke punten noodzakelijk was. Met name inzake de rol die de Compagnie en de Nederlanders in het Atlantische gebied hebben gespeeld. De titels van deze nieuwe studies zijn in het overzicht van de bronnen en de literatuurlijst opgenomen. Een mooi gegeven voor anderen die geïnteresseerd zijn of eveneens onderzoek doen naar deze periode uit onze vaderlandse geschiedenis.
De opzet in deze nieuwe druk is ongewijzigd, waarbij Den Heijer de tweedeling intact gelaten heeft tussen de geschiedenis van de Eerste, de oude Compagnie, en de Tweede WIC. Aan hun beider geschiedenis heeft Den Heijer zes hoofdstukken gewijd. Zoals ik ook al vermeldde bij de recensie over het boek van ons slavernijverleden van Balai is ook dit boek voorzien van prachtige prenten. Op bladzijde 58 prijkt het schilderij van Paulus Moreelse van Piet Hein. Niet bepaald het beeld dat je in je hoofd hebt van een zeeheld die de Zilvervloot voor ons heeft veroverd, zoals het liedje uit onze kinderjaren vertelt. Niet alleen zijn daden ‘benne’ groot, maar ook Piet Hein is aardig aan de maat, zoals te zien is op dit schilderij.Naast schilderijen van vooraanstaande sleutelfiguren van de WIC, zijn ook prachtige oude kaarten afgebeeld en afbeeldingen van Afrikanen en Indianen onder andere uit de Atlas van Stolk.

In het boek valt vooral op hoe de Compagnie aan een soort grootheidswaanzin leidden die op een geldverslindende manier te werk ging. Het oprichtingskapitaal van de Tweede WIC was een afgeleide van het oude aandelenkapitaal, maar dat kapitaal was reeds lang verdwenen voordat de Compagnie maar failliet was gegaan. Daarmee doet de WIC ons denken aan de huidige economische situatie, waarbij banken zich jaren rijker hebben gerekend dan ze werkelijk waren en geld beschikbaar stelden dat er eigenlijk niet was en ook niet door de burgers terugbetaald kon worden, iets dat ook hier de verantwoordelijken hadden kunnen voorzien. Op zoek naar steeds grotere rijkdom, status en aanzien werd door de WIC gestreden en bloedige oorlogen uitgevochten tegen andere Europese landen, waaronder Engeland, Portugal en Spanje om gebieden van elkaar te veroveren. Gebieden die uiteraard in eerste instantie al helemaal niet van deze landen geweest zijn. Met het inzicht van nu, zoals Balkenende het verwoordde, is dat voor mij altijd toch nog raar om te lezen. Het feit dat men er in die tijd van overtuigd was dat wat men deed heel normaal was en zelfs als heldhaftig werd gezien. Het kolonialiseren van gebied dat toebehoorden aan anderen en daarnaast ook nog de bevolking inschepen in het ene gebied en overbrengen naar een ander gebied. Het beschouwen van anderen als minderwaardig, onderontwikkeld en primitief en daarmee te rechtvaardigen dat we ze kunnen verhandelen als goederen.
Zoals van veel momenten in de geschiedenis kunnen we ook van dit ‘moment’ leren dat we nooit meer op deze manier naar andere mensen mogen kijken. Het is heel moeilijk om je voorstellen hoe er in het verleden werd gedacht en welke omstandigheden, bijvoorbeeld religie, denkbeelden over andere mensen en zelfs een combinatie daarvan, daaraan hebben bijgedragen. Daarom is het ook goed om kennis te nemen van De geschiedenis van de WIC.

Henk den Heijer (1950) is hoogleraar Maritieme Geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn specialisatie is Atlantische geschiedenis, waarover hij diverse boeken en artikelen publiceerde.

ISBN 9789057308918 | Gebonden rijk geïllustreerd in kleur | 208 pagina's | Walburg Pers | mei 2013

© Ria, 18 juni 2013 

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER