Albert Jan Kruiter en Clara Pels

De dag dat Peter de deur dichttimmerde
Waarom mensen die onze hulp het hardst nodig hebben niet geholpen worden
Albert Jan Kruiter en Clara Pels

Dit is het fictieve verhaal over een samengesteld gezin met 6 kinderen en veel problemen, dat ondanks de betrokkenheid van een hele verzameling aan hulpverleners, toch niet de hulp krijgt die het nodig is. De casus is fictief, maar het een en ander is wel aan de realiteit ontleend. Het is een poging om zicht te geven op wat er mis gaat, zodat er misschien iets kan verbeteren.

Eerst wordt een beeld geschetst van de situatie.
Peter en Sharon hebben 6 kinderen, terwijl er een zevende kind op komst is. Mike, Carla en Mieke zijn 3 kinderen uit een eerder huwelijk van Peter.
Mike is 18 en heeft z'n opleiding niet afgemaakt. Hij dreigt een beetje af te glijden naar de criminaliteit. Met Carla van 16 lijkt het redelijk goed te gaan. Haar cijfers op school zijn prima en ze zou naar het VWO kunnen gaan als ze klaar is met de HAVO. Het probleem is dat ze spijbelt, omdat ze naast haar school ook in een winkel werkt om wat extra geld te hebben, omdat het gezin financiële problemen heeft.
Mieke is 15 en zit in een instelling van jeugdzorg, omdat ze problemen heeft en een paar keer van huis is weggelopen. Ze is een keer teruggevonden in een kraakpand en een andere keer was ze volgens de gezinsvoogd in handen van loverboys. De moeder van deze kinderen heeft een alcoholprobleem en zit in een verslavingskliniek.
Peter heeft op een gegeven moment een conflict met z'n zoon Mike, die zich afspeelt in het huis en in de tuin. Vier van de kinderen zijn hierbij aanwezig. Het resultaat is dat Peter een huisverbod van 10 dagen krijgt.

Sharon heeft 2 kinderen uit een vorige relatie. Danny van 7 en Dewi van 6. Danny heeft moeite om mee te komen op school en Sharon moet vrij vaak naar school komen, omdat hij vecht en ruziet met andere kinderen. Hij zou naar het speciaal onderwijs moeten. Dewi is net begonnen op de basisschool en haar juf vindt dat ze veel te zwaar is voor haar leeftijd.
Samen hebben Peter en Sharon een zoontje, Victor die 2 jaar is. Ook over hem zijn er zorgen. De dokter van het consultatiebureau vindt dat hij te weinig groeit en echt zou moeten leren lopen. Volgens Peter komt dit omdat de andere kinderen gek met hem zijn en hem overal mee dragen. Het kind dat op komst is, brengt weliswaar extra kinderbijslag, maar ook extra zorgen.

De financiële situatie van het gezin is problematisch te noemen. Peter heeft in het verleden schulden gemaakt en een bewindvoerder houdt de gezinsfinanciën in de gaten. Er is te weinig geld om van te leven en daarom doet men iedere week een beroep op de Voedselbank. De schuldsanering staat echter op de tocht, omdat Sharon gefraudeerd heeft met de bijzondere bijstand. Ze kreeg deze om een nieuwe stofzuiger te kopen, maar gebruikte het geld voor winterkleren voor de kinderen en ze kocht gevulde koeken, vanillevla, cola en appelmoes bij Albert Heijn. Dit deed ze omdat de energieleverancier gezegd heeft dat gas en elektriciteit zullen worden afgesloten wegens achterstallige betaling en het illegaal aftappen van elektriciteit. Omdat de kinderen in dat geval weggehaald zouden worden, wilde Sharon haar goede wil tonen en laten zien dat ze voor de kinderen kon kiezen.

Peter bemoeit zich niet zo met geld. Na verschillende mislukte ggz-trajecten is erkend dat hij depressief is. De psycholoog vindt dat Peter rust en tijd voor zichzelf moet nemen. Volgens Peter kan dit helemaal niet, omdat het dan een puinhoop wordt met z'n vrouw en kinderen. De gezinscoach vindt dat Peter moet leren budgetteren en hij moet wennen aan het arbeidsproces door vrijwilligerswerk te doen. Dat levert dan weer problemen op met de sociaal casemanager van de Wet Werk en Bijstand. Die vindt namelijk dat Peter een echte baan moet vinden en als hij vrijwilligerswerk doet, is hij niet beschikbaar voor werk. Hij heeft het ergens wel gehad met de hulpverlening en vindt dat men niet genoeg doet. Peter is op z'n dertiende van school getrapt en is er trots op dat hij geen diploma heeft en dat hij het prima heeft gerooid.

Sharon is zwakbegaafd en werkte vroeger op de sociale werkplaats. Toen ze ziek werd is ze daarmee gestopt. Door chronische klachten komt ze soms haar bed niet uit vanwege de pijn. Met 6 kinderen is haar ziekte niet handig en nu ze zwanger is van het zevende kind van het gezin wil ze niet te veel doen. De huisarts heeft geregeld dat ze in het ziekenhuis kan bevallen. Sharon probeert het huis op orde te houden, maar dat kost moeite. Buiten moet de woningbouwvereniging maar voor orde zorgen. De tuin ligt vol hout, vuilnis, onderdelen van auto's en speelgoed. De wijkagent is al meerdere malen langs geweest met het verzoek de rommel op te ruimen, maar tevergeefs.

Het opvoeden lukt Peter en Sharon niet erg. Ze krijgen opvoedingsondersteuning, maar pikken dit niet erg op. Sharon wil niet dat men zich met de andere kinderen bemoeit. Sinds het conflict tussen Peter en Mike gaat Danny 2 keer per week naar een logeerhuis en Mike zegt dat hij naar een vriend is gegaan. Er wordt gedreigd dat men de kinderen weg wil halen, maar dat wil Sharon niet.

Na de beschrijving van de problemen van het gezin, komt Carla aan het woord, die ook weinig op lijkt te hebben met alle hulpverleners, die volgens haar alleen maar komen vertellen hoe het allemaal in huis moet gaat. Volgens de gezinscoach moet Victor naar de peuterspeelzaal, maar volgens Carla redt Sharon dat niet en zelf heeft ze er geen zin in. Men heeft ook geen zin om de gezinscoach veel te vertellen, omdat Sharon dan weer als een slechte moeder wordt gezien. Volgens Carla is geld het grootste probleem. Er is gewoon te weinig en Sharon kan niet met geld omgaan. Ze zou het liefst medicijnen gaan studeren.

Hierna volgt een in gebrekkig Nederlands geschreven brief van Peter aan de burgemeester. Hij is kwaad, omdat men uit de schuldhulpverlening is gezet en omdat de elektriciteit is afgesloten. Volgens hem is de bewindvoerder een oplichter en maakt jeugdzorg een puinhoop. Hij wil geen schulden meer hebben en blijven wonen in het huis waar men woont en waar men uitgezet dreigt te worden. Ook moet Danny terugkomen in het gezin.

Vervolgens komen de betrokkenen rond het gezin aan het woord, achtereenvolgens: de gezinscoach (die bij het gezin betrokken is sinds de ruzie van Peter en Mike), de sociaal casemanager (die Peter aan werk probeert te helpen), de directeur sociale zaken, de financieel bewindvoerder, de huisarts, de mentor (van Carla), de groepsleerkracht (juf van Dewi), de CJG-coördinator, de consultatiebureau-arts (voor Victor), de raadsonderzoeker (deed onderzoek naar Mieke), twee jeugdbeschermers (van Mieke en van Danny), de jongerenwerker (die Mike en Dewi kent), de ketenmanager veiligheidshuis (die het dossier van Mike kent), de wijkagent, de psychiater (van Peter, die overigens maar 2 keer bij hem is geweest), de stadsmarinier, de woonconsulent en de transitiemanager.

Al deze mensen hebben hun eigen kijk op het gezin en er is geen sprake van overleg, omdat de privacyregels in de weg lijken te zitten. Bovendien zorgt die eigen kijk van de betrokkenen ook voor problemen. Zo vindt de gezinscoach dat Peter zich meer met de opvoeding van de kinderen zou moeten bezig houden, omdat Sharon dat niet kan. Maar ja, de sociaal casemanager vindt juist dat Peter moet gaan werken. De juf van Dewi, die uit Iran komt, vindt dat alles in Nederland goed geregeld is en begrijpt niet goed waarom de mensen niet gewoon naar de adviezen van deskundigen luisteren. De jeugdbeschermer van Danny raakt in de problemen, omdat ze Danny op eigen initiatief, zonder met de ouders te overleggen, uit huis heeft gehaald.

Het boek biedt ook geen echte oplossing voor de problemen. Het schetst een ingewikkelde zaak van een gezin dat hulp nodig heeft en niet geholpen wordt. Helaas is dat maar een kant van het verhaal. Aan de andere kant zie je namelijk ook een gezin dat de hulpverlening frustreert. Er is een huurachterstand van 4 maanden, omdat Sharon gehoord heeft dat een gezin met jonge kinderen niet op straat gezet kan worden, hetgeen voor haar betekent dat ze het geld beter aan andere dingen uit kan geven. Dit maakt het eigenlijk alleen maar ingewikkelder. De gevoelens van sympathie verdwijnen ook wel een beetje. Het ergste is eigenlijk dat de kinderen de dupe worden van het een en ander.

Het is wel een boeiend boek, maar het geeft zelfs geen aanzet voor een idee hoe het allemaal beter zou kunnen. Gespreksstof biedt het boek genoeg, daarom heb ik deze bespreking ook geschreven, maar of de problemen opgelost kunnen worden is maar de vraag. Een probleem is dat de mensen zelf ook weinig inzicht lijken te hebben in hun problemen.
Het naschrift is in dat opzicht nogal vaag. Er wordt gesteld dat Peter en Sharon de verantwoordelijkheid niet aan kunnen en dat is nogal duidelijk, maar de vraag hoe je er dan voor zou moeten zorgen dat de mensen de hulp krijgen die ze nodig hebben wordt niet beantwoord.

Non-fictie

Albert Jan Kruiter en Clara Pels