De geschiedenis van de vooruitgang
Rutger Bregman

'De belangrijkste stelling die ik in dit boek wil verdedigen is zowel eenvoudig als bescheiden: geen enkele beschaving kan zonder geloof in de vooruitgang, maar ieder vooruitgangsgeloof slaat vroeg of laat op hol. Als we niet snel leren om zowel ons optimisme als ons pessimisme in toom te houden, dan zijn we gedoemd een geschiedenis vol vooruitgangscatastrofes te herhalen', pag 16.

Dit boek is een mengeling van geschiedenis, politiek, filosofie en religie en biedt mooie, wat fragmentarische overzichten. De auteur verstaat de kunst om mooie, vaak onbekende verhalen te vertellen die gebeurtenissen dichterbij brengen.

Hij vertelt in korte maar krachtige trekken over de ontstaansgeschiedenis van de aarde en het schrift, de homo sapiens, laat zien hoe het kolonialisme negatieve effecten had en is kritisch over ontdekkingsreizen van vroeger. Hij geeft voorbeelden van uitvindingen die werden tegengewerkt, zoals bv. de naaimachine omdat men werkloosheid vreesde. Maatschappelijke en materiële vooruitgang wordt in beeld gebracht.

'In de afgelopen tweehonderd jaar is de vooruitgang enorm versneld. De belangrijkste oorzaak daarvan is dat we de energie van de zon efficiënter zijn gaan exploiteren', pag 100. Maar: 'Het geloof dat wetenschappelijke vooruitgang automatisch samengaat met morele vooruitgang is in de twintigste eeuw definitief ten grave gedragen', pag 108. Terecht signaleert hij de klimaatcrisis waarin we verkeren.

 
Het boek is losjes geschreven, met hier en daar een kritische ondertoon zoals richting traditionele religie. Toch zegt hij aan het eind:

'Dominees en priesters vertellen al eeuwen dat het echte geluk ligt in het onbetaalbare, in het postmaterialistische. Het wordt tijd dat we die dominees en priesters gelijk gaan geven. Tijd om onderscheid te maken tussen onze eindige behoeften ('geef ons heden ons dagelijks brood', Matteus 6:11) en oneindige verlangens ('Maak me niet arm, maar ook niet rijk, voed me slechts met wat ik nodig heb', Spreuken 30: 8).

Hij eindigt met een pleidooi:

'Wat deze tijd nodig heeft, is een vooruitgangsgeloof dat ons in staat stelt het geluk weer in de verwachting te zoeken, in plaats van in het bevroren heden of in onze nostalgische herinneringen aan een vervlogen verleden. Het is een vooruitgangsgeloof waarin niet het geluk, maar het leven zelf centraal staat', pag 355.

Best een aardig boek maar een strakkere lijn met iets meer verdieping zou de inhoud versterken en de focus ten goede komen.

ISBN 9789023474517 | Paperback | 432 pagina's | De Bezige Bij | oktober 2017
Eerder verschenen in 2013 onder dezelfde titel

© Evert van der Veen, 6 maart 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER