Het opzienbarende verhaal van Robert Coombes
Kate Summerscale

Juli 1895. Tien dagen lang smijten de dertienjarige Robert Coombes en Nathaniel zijn twaalfjarige broertje met geld en brengen waardevolle spullen naar het pandjeshuis om bezoek aan het theater en uitstapjes naar zee te bekostigen.
Hun moeder is op familiebezoek, zeggen ze. Wel is er na een paar dagen een verzorger, iemand die wel vaker op hen past: John Fox. Hij is enigszins verstandelijk beperkt.

Op 17 juli vertelt de melkboer aan de buren dat er een enorme stank uit de woning komt. Op hun beurt waarschuwen zij de tante van de jongens. Zo wordt het stoffelijk overschot van Emily Coombes gevonden.
De jongens en John Fox worden in hechtenis genomen, het politieonderzoek begint. De verklaringen van de jongens zijn nogal verward, maar zij pleiten John Fox wel vrij. Na een tijdje wordt ook Nathaniel vrijgelaten. Niet alleen in de verhoren van de politie, ook later voor de rechtbank, kloppen de verklaringen niet altijd met elkaar. Dat evenwel Robert het mes gehanteerd heeft, is duidelijk. Maar waarom? Wilde hij zijn broertje beschermen? Was er sprake van wraak? Of was hij 'gewoon' een jongen met een slecht karakter?

Kate Summerscale volgt de moordzaak tot in de details: wat er geschreven werd in de krant, het gedrag van de rechters en advocaten, tot de veroordeling van de jonge Robert, die opgesloten wordt in Broadmoor, een gesticht voor geesteszieken. Zij legt uit hoe de tijdsgeest was in de Victoriaanse tijd, zodat de lezer van nu kan begrijpen hoe er in die tijd tegen een misdaad en de misdadiger aan gekeken werd. Werd de jongen beïnvloed door de verhalen vol geweld zoals die in goedkope tijdschriften, ‘penny dreadfuls’ te lezen waren? Was er sprake van een slechte opvoeding, sloeg zijn moeder haar zoons?

In die tijd was er geen sprake van een psychologische benadering, kinderen werden gezien als kleine volwassenen, maar men deed een poging te begrijpen. Wat door het verslag van Summerscale schemert is dat de kinderen zelf nauwelijks begrepen wat er gebeurd was. Een onmogelijke zaak dus, waarvan de waarheid toen niet duidelijk werd, en ook nooit achterhaald zal kunnen worden.
Na de veroordeling wordt beschreven hoe Robert zijn straf uit zat in Broadmoor, dat niet eens zo’n slechte omgeving was. De regelmaat en de verzekering dat er eten en drinken zou zijn - hoewel niet altijd even smakelijk - de over het algemeen vriendelijke benadering door de begeleiders, en een nuttige dagelijkse bezigheid zorgden er voor dat de patiënten nauwelijks last veroorzaakten. Broadmoor was een goede plek om te zijn, het enige dat je niet had, was vrijheid.

Na zijn invrijheidstelling in 1912 - Robert was 30 jaar oud – kwam hij in een werkkamp van het Leger des Heils terecht, waar zijn levensomstandigheden steeds beter werden. Robert emigreerde naar Australië, waar zijn broer Nattie zich al bevond, al hadden ze - voor zover Kate Summerscale kon achterhalen - nauwelijks contact. Toen de eerste wereldoorlog uitbrak, nam Robert dienst in het Australian Imperial Force, waar hij opnieuw te maken kreeg met de regelmaat en structuur, zoals hij die kende van Broadmoor. Gallipoli, de Somme, hij overleefde het allemaal om in 1949 in Australië te overlijden.

Kate Summerscale kreeg het idee voor dit boek nadat ze in een oude krant stuitte op een bericht over deze zaak. Ze is flink in de archieven gedoken en deed verrassende ontdekkingen.
In de epiloog vertelt Kate Summerscale over de familie van ene Harry Mulville. Hij werd, nadat Robert Coombes na zijn vrijlating in Australië terecht was gekomen, door Robert onder zijn hoede genomen en groeide grotendeels bij hem op. Zo leren we een andere kant van Coombes kennen.

De ondertitel wijst er op dat het een verhaal is over een 13-jarige moordenaar in Victoriaans Engeland, en dat is het ook wel. Het verhaal is wel rondom Coombes opgebouwd, maar vertelt zo veel meer. Het is een fascinerend verhaal over hoe men rondom 1900 omging met de rechtsgang. Over Broadmoor, en de tijdgeest.
Maar ook en vooral stelt ze de vraag hoe het komt dat een kind zo’n gruwelijke daad begaat. Wat is er gebeurd in zijn leven dat vooraf ging? In de proloog van dit boek wordt verteld hoe een elfjarige jongen bij een politiebureau binnen stapt met het verhaal dat hij met een kapmes is afgeranseld. Wat bedoelt ze daarmee? Wil ze de lezer er op attent maken dat een slechte jeugd heel wat ellende kan veroorzaken?

In het boek kun je enkele katernen met foto’s vinden, en er is een uitgebreide bijlage met noten, plus een register. En een paar kaarten van de locaties. Zee veelomvattend en gedegen werk.

ISBN 9789046820407 | paperback | 318 pagina's | Uitgeverij Nieuw-Amsterdam| mei 2016
Vertaald uit het Engels door Ernst de Boer en Ankie Klootwijk

© Marjo, 14 december 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De vermoedens van Mr Whicher
of De moord in Road Hill House
Kate Summerscale

Kate Summerscale (1965) is een Engelse schrijfster en journalist. Haar eerste boek (The Queen of Whale Cay) schreef ze toen ze bij het schrijven van een necrologie gefascineerd raakte door het leven van een in de jaren 20 van de vorige eeuw beroemde vrouwelijke speedboat racer. Er bleek genoeg stof voor een prachtig boek te zijn. Hierna dook ze in de geschiedenis van de moord in het landhuis Road Hill House, wat resulteerde in het boek 'De vermoedens van Mr. Whicher of De Moord in Road Hill House'. En vorig jaar heeft ze een boek gepubliceerd over de allereerste en  opzienbarende echtscheidingszaak in Engeland in 1844, 'De geheime liefde van Mrs. Robinson'.

In een afgelegen landhuis in Engeland wordt in 1860 de driejarige Saville Kent vermoord. Hij is 's nachts uit zijn bedje gehaald, terwijl zijn jongere zusje en de kinderjuffrouw in dezelfde kamer sliepen. Het huis was voor de nacht afgesloten; het ligt daarom voor de hand dat iemand van het  uitgebreide huishouden de moord heeft gepleegd, maar wie? Saville's vader of moeder? Of een (stief)broef of -zus? Of iemand van het personeel? De moord blijft lang onopgelost en dan krijgt de fameuze detective van Scotland Yard, Jack Whicher, de zaak overgedragen. Maar is het niet veel te laat om de moordenaar op te sporen?

In een uitgebreide en zeer gedetailleerde reconstructie schotelt de auteur een stoet aan verdachten en mogelijke oplossingen voor. Ik heb gefascineerd zitten lezen hoe het recherchewerk anno1860 in zijn werk ging. Mede door de uitgebreide research van Summerscale ontstaat het beeld van gedreven onderzoekers die koste wat het kost erachter proberen te komen wat er precies is gebeurd. Het rechercheren stond nog in de kinderschoenen, de eerste echte rechercheurs werden pas in 1841 door de London Metropolitan Police aangesteld. Inspecteur Whicher was één van hen.
Het boek is gebaseerd op feiten maar is te lezen als een spannende detectiveroman. Verwacht geen spannende whodunnit, maar meer een 'how did they do it'. Dus geen snelle achtervolgingen, geen harde actie, maar een minutieuse beschrijving van alles wat er is gebeurd, op een dusdanige wijze dat je bijna één ding volledig uit het oog verliest: het slachtoffer.
Mooi en meeslepend; ik heb ervan genoten.

ISBN  9789046806074 |paperback | 415 pagina’s  | Nieuw Amsterdam | mei 2009
Vertaald uit het Engels door Marion op de Camp

© Joanazinha, 11 september 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De vermoedens van Mr Whicher
of De moord in Road Hill House

In 1860 wordt in een Engels landhuis een jongetje, drie jaar oud, dood gevonden in een privaat, dat zich buiten het huis bevond. Zijn keel is doorgesneden en hij heeft meerdere steekwonden.
Het kind, Savile Kent, is op dat moment de jongste telg in de familie.
In het huis bevinden zich op dat moment Samuel Kent, met zijn tweede vrouw Mary. Mary is hoogzwanger. Bij hen op de kamer slaapt Mary Amelia, vijf jaar oud. In de kinderkamer liggen Savile (tot de moord) en zijn zusje Eveline van één jaar oud, met hun kindermeisje, Elisabeth Gough. Op de tweede verdieping delen twee inwonende bedienden hun kamer, en daar liggen ook de kinderen uit Samuels eerste huwelijk: Mary Ann (29 jaar) en Elisabeth (28 jaar) samen op een kamer en Constance (16 jaar ) en William(14) ieder in een eigen kamer.
Als de kinderjuf ’s morgens wakker wordt en ziet dat Savile niet in zijn bedje ligt, volgt een zoektocht. Waarbij hij wordt aangetroffen zoals boven beschreven. Later blijkt wel ergens een klein raam open te staan, maar of daar iemand doorheen kon, laat staan met een kind?
Het is eind van de negentiende eeuw, er was nog geen forensisch onderzoek mogelijk. Plus dat men er geen idee van had dat sporen veilig gesteld moesten worden.
Scotland Yard was nog maar net opgericht, recherchewerk stond in de babyschoenen.
Mr Whicher is degene die vanuit Londen naar Road Hill gestuurd wordt, om de moord te onderzoeken,die al veel stof heeft doen opwaaien – want als er niemand van buiten heeft kunnen komen, dan is dus een van de familieleden of bedienden de dader!!
Zoals de titel aangeeft: hij heeft zo zijn vermoedens, maar bewijzen is iets heel anders.

Kate Summerscale heeft het verhaal van de moord gereconstrueerd met behulp van overgeleverde rapporten, krantenberichten, brieven en ander archiefmateriaal. Behalve het verhaal van de moord. Daarnaast vertelt ze ook over Mr Whicher: over zijn  carrière en manier van werken. En ze haalt er de schrijvers uit die tijd bij, die ook het een en ander meenden te moeten zeggen, ofwel het onderwerp gebruikten in hun boeken.
Het is een verslag, het is een tijdsbeeld, en het leest niet makkelijk. Of eigenlijk: het leest wel makkelijk, maar alles achter elkaar doorlezen, dat is een hele kluif. Er zit wel spanning in, maar niet de spanning die je bij een moordverhaal verwacht.
Het is dan ook geen misdaadroman: er wordt zoveel over de achtergronden verteld, en over aanverwante zaken, dat het een document op zich geworden is. Heel interessant, en voor degene die met een juiste insteek gaat lezen, zeer de moeite waard.

ISBN  9789046806074 |paperback | 415 pagina’s  | Nieuw Amsterdam | mei 2009
Vertaald uit het Engels door Marion op de Camp

© Marjo, 9 april  2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De geheime liefde van Mrs Robinson
Kate Summerscale

'Een getrouwde vrouw in Engeland heeft geen wettelijk bestaan, haar bestaan wordt geabsorbeerd door dat van haar echtgenoot'

Wie een sappige roman verwacht komt bedrogen uit: de titel is nogal misleidend.
Het is inderdaad het verhaal van een vrouw die buiten haar boekje ging. Een sensuele vrouw met een onbevredigde fysieke behoefte, een eenzame vrouw, gevangen in een bekrompen tijd. Zij gedroeg zich niet naar de norm van de tijd.  Zulke vrouwen zullen er vast meer geweest zijn, en velen zullen ook hun gevoelens en gedachten genoteerd hebben in een dagboek, zoals Mrs Robinson deed. Maar bij haar werd het gevonden door haar echtgenoot. Mrs Robinson verkeerde in de veronderstelling dat haar man zich niet zou verlagen tot het lezen van een dagboek dat niet van hem was...
Mr Robinson echter deed dat wel en na de eerste schok besloot hij dat het hem wel goed uitkwam: nu kon hij scheiden van zijn vrouw. Hij had het bewijs in handen van onoorbaar gedrag!

We bevinden ons in de eerste helft van de negentiende eeuw, de Victoriaanse tijd. De vrouw was ondergeschikt aan de man, vaak ook financieel.  Ook bij de Robinsons was het geld van de vrouw – waarschijnlijk de aanleiding tot het huwelijk, eigendom van de man. Henry trok zich weinig van zijn vrouw en latere kinderen aan, en Isabella, met een enorme behoefte aan aandacht en liefde,  bleef eenzaam.
Het is niet zo vreemd dat zij, die geen andere uitlaatklep had, verliefd werd of dacht te zijn op iedere man die aandacht aan haar besteedde. Er was niets aan de hand geweest als Henry het dagboek niet had gelezen.
Hij spant een proces aan, en het dagboek komt in de openbaarheid. Het is de eerste echtscheidingszaak in Engeland, nadat de wet gewijzigd is. Een scheiding van tafel en bed was al eerder mogelijk, maar nu kon het huwelijk ontbonden worden.
Niet alleen Isabella was de dupe van dit opzienbarende schandaalverwekkende proces, ook haar vermeende minnaar, de dokter Edward Lane, moest zich in alle bochten wringen om hier heelhuids uit te komen.
De afloop is natuurlijk bekend, het is geschiedenis, maar in deze tekst zal het niet vermeld worden.
Kate Summerscale heeft in dit boek de wederwaardigheden van Isabella en iedereen die er mee te maken had, opgetekend. Dat zijn ook de dingen die er omheen gebeurden: ideeën van geleerden die dachten verklaringen te hebben voor zulk een verdorvenheid, naast voorvechters, mannelijk en vrouwelijk, van verandering.

Het dagboek zelf is vernietigd, maar omdat het openbaar was, zijn er veel stukken toch bekend. Aan de andere kant zijn dat dan net de stukken die door eiser of verdediger nodig geacht werden. We kunnen geen volledig beeld krijgen van het geschrevene. De vraag is, en was ook toen al: was het een fictief dagboek? Of was het echt haar leven dat ze optekende? En in hoeverre was dan vaak de wens de vader van de gedachte?
Behalve de dagboekteksten heeft Summerscale nog veel meer bronnen geraadpleegd, ze staan achter in het boek vermeld. Er zijn ook 50 pagina’s met noten bij de tekst, en er is een heus register.
In de tekst zelf wordt vaak een vergelijking gemaakt met het juist ook in die tijd verschenen boek van Gustave Flaubert over Mme Bovary. Deze en nog een paar andere vrouwen uit die tijd zijn bekend om hun gevecht tegen de bierkaai: een strijd om vrijheid en zelfstandigheid, gelieerd aan een grote behoefte aan (fysiek) contact. Hoeveel vrouwen zullen er niet geweest zijn waar we niets van horen…
Het boek van Kate Summerscale geeft een mooi inkijkje in het leven van toen. Gelukkig, denk ik dan, leef ik nu!
Er staan wel sappige details vermeld, maar niet in de vorm van een roman. Voor wie geïnteresseerd is in hoe het leven van een normale vrouw in een bekrompen tijd geweest moet zijn, is dit boek een aanrader.

ISBN 9789046813249 | Paperback | 320 pagina's | Nieuw Amsterdam | augustus 2012

© Marjo, 5 oktober 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER