Wij Europeanen
Wim de Wagt
Op 2 oktober 2015 woonde ik, samen met mijn nichtje van 27 jaar, de boekpresentatie bij, die in handen was van de schrijver zelf. Wat een enthousiaste verteller die Wim de Wagt, ik hoopte meteen dat ook zijn boek op die manier geschreven zou zijn en nu ik het heb gelezen kan ik vertellen dat dat inderdaad zo is.
In het persbericht staat dat Wij Europeanen het indringende maar vergeten verhaal vertelt uit de sleuteljaren van de twintigste eeuw, waarin de geschiedenis een andere loop had kunnen nemen. Mij kwam de strekking van dit verhaal wel bekend voor, ik had er eerder van gehoord, maar waar en wanneer. Het kon bijna niet anders of dat moest in het boek In Europa van Geert Mak zijn. Thuisgekomen zocht ik de namen van de belangrijkste hoofdrolspelers op in het register, die van Aristide Briand (bladzijde 233) en Gustav Stresemann (bladzijde 233 en 239). Op pagina 233 lezen we in Mak: Met name de Franse minister van Buitenlandse Zaken Aristide Briand stak al zijn energie in een verzoening tussen Duitsland en Frankrijk. Op welke manier Briand dit deed en welke historische gebeurtenissen en personen daar allemaal een rol in speelde wordt in het boek van De Wagt op een prachtige en zeer gedetailleerde manier verteld.
We maken ook kennis met Robert Peereboom, journalist, hoofdredacteur en directeur van het Haarlem's Dagblad. Hij reisde af naar Genève met een tas vol handtekeningen van Nederlandse voorstanders voor een vreedzaam en verenigd Europa, waaronder Peereboom zelf. In de verantwoording schrijft de auteur dat hij de regisseur is geweest van de herinneringen die Peereboom beleeft in Genève en Haarlem, gebaseerd op bronnenmateriaal van Peereboom zelf en van mondelinge informatie van zijn schoondochter, Maud Peereboom.
Het boek van De Wagt is op een zeer levendige manier geschreven, waardoor je het gevoel krijgt de hoofdpersonen persoonlijk te leren kennen. Ik ben van een aantal zelfs een beetje gaan houden, zoals van Coudenhove-Kalergi, die onvermoeibaar door Europa trok om zijn denkbeelden te verspreiden en tot zijn genoegen overal de vorming van Pan-Europeseclubs zag. Van Briand en Stresemann, die beide, soms tegen de stroom in, vol bleven houden aan hun ideaal om te komen tot een Europese statenbond. Maar ook van onze eigen minister-president Hendrik Colijn, die op verzoek van Briand een rede hield op 16 januari 1931, tijdens de tweede sessie van de Europese studiecommissie en waarin hij, zoals De Wagt het zelf schrijft, de Ministers van Buitenlandse Zaken vermaande met de woorden 'De wijzer van de wereldklok staat op vijf minuten voor middernacht!'
Hoe bizar is het dat de afloop van deze goede voornemens in de geschiedenis worden bepaald door het lot. Hoewel in september 1929 in Genève regeringslanden van alle 27 Europese landen spreken over een Europese federatie. Hoewel men beseft dat alleen door verzoening en samenwerking Europa er economisch weer bovenop kan komen en een nieuwe vernietigende oorlog kan worden voorkomen. Hoewel in die geest ook talloze burgers, economen, zakenmensen, kunstenaars en intellectuele in heel Europa gezamenlijk acties ondernemen en een verenigd Europa heel dichtbij is, komt er niets van alle mooie plannen terecht. De poging Europa te verenigen mislukt en wordt opnieuw verscheurd door een wereldoorlog.
In de epiloog van het boek probeert De Wagt de vraag te beantwoorden wat er was gebeurd als de samenwerking wel was gelukt en wat dit had betekend voor het lot van zo vele mensen.
Toen ik met mijn nichtje de boekpresentatie verliet, vertelde ze mij dat ze het heel interessant had gevonden en ook benieuwd was naar het boek. Ze had op school nooit iets over dit deel van de geschiedenis gehoord. In de huidige tijd misschien toch wel een onderwerp dat op scholen thuishoort, een vroege poging om te komen tot een gezamenlijk Europa.
Wim de Wagt is schrijver, kunsthistoricus en journalist. In 2013 publiceerde hij De kunst van het herinneren. Een reis langs de verbeelding van verdriet en schoonheid.
Naast het boek is er ook een prachtige website over dit onderwerp.
ISBN 9789059374317 | Paperback | 224 pagina's | Uitgeverij Bart Lubberhuizen | 2015
© Ria, 29 oktober 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER