Religieuze kunst en cultuur in 100 beelden

Religieuze kunst en cultuur in 100 beelden
Heather Thornton McRae

De schrijfster wil met dit boek laten zien dat het christelijk geloof tweeduizend jaar een inspiratiebron is geweest voor een groot aantal belangrijke kunst- en architectuurwerken in de hele wereld. In die opzet is ze uitstekend geslaagd. De werken die zij selecteert voor een bespreking beslaan de vroegchristelijke periode tot en met de moderne tijd. Van elk continent zijn kunstwerken opgenomen. Deze kunstwerken zijn gegroepeerd rond vijf thema’s: gebedshuizen; plekken van contemplatie; mozaïeken, sculpturen, schilderijen en glas; graven, gedenkplaatsen, dood en opstanding; heilige woorden; heilige voorwerpen.

Voor elk kunstwerk trekt de schrijfster twee bladzijden uit. Op de ene bladzijde is een foto opgenomen, op de andere bladzijde volgt een korte, kernachtige bespreking van het kunstwerk, aangevuld met een quote over kunstwerk dan wel kunstenaar en een kleine foto met onderschrift van een vergelijkbaar kunstwerk.

De kunstwerken vertegenwoordigen een waaier aan geloofsvormen binnen het christendom. Maar de schrijfster valt op door de zorgvuldige en deskundige wijze waarop zij recht doet aan al die geloofsvormen. Ze beschikt dan ook over een grote kennis van zaken. De enige keer dat ik aan een iets andere formulering de voorkeur had gegeven, trof ik aan op blz. 188. Daar staat dat ‘Luther zijn pogingen tot hervormen op gaf en een afgescheiden protestantse kerk stichtte’. Luther is nooit op een eigen kerk uit geweest. Hij is de facto buiten de kerk gezet in 1521 toen de paus hem excommuniceerde en de keizer hem vervolgens in de rijksban deed. De poging van Luther om de kerk van binnenuit te hervormen was hierdoor mislukt en onmogelijk geworden.

Het christendom is een godsdienst van het Boek. De Bijbel is zelf voorwerp van artistieke aandacht, maar tegelijk ook een bron waar kunstenaars uit putten. Voor kerken, kloosters, liturgische gewaden, schilderijen en beelden ontstond in de loop der eeuwen een schitterende christelijke iconografie.

Een kerngegeven binnen de Bijbel is de geschiedenis van de dood en de opstanding van Christus. Hiermee zijn weer twee thema’s gegeven waar kunstenaren eindeloos op konden variëren.

Het christelijk geloof beleef je met elkaar in een gemeenschap. Je wordt ingelijfd in die gemeenschap door deel te nemen aan de sacramentele gebruiken: doop en avondmaal/eucharistie. Ook hierover ontstonden kunstwerken waarin alle verschillende aspecten benadrukt werden: de rol van Maria, het belang van eenvoud, toewijding aan God, strijd tegen het kwaad.

Het is al met al een sympathiek en prachtig vormgegeven boek geworden. Het is geen boek om achter elkaar uit te lezen. Van dit boek geniet je door steeds een paar afbeeldingen te bekijken en de bijbehorende tekst te lezen. Het is een boek voor ‘langzame lezers’.

Om u een indruk te geven van het gebodene som ik hier willekeurig een paar onderwerpen op: Hagia Sophia, de kathedraal van Durham, Sint-Pieter in Rome, Sagrada Familia in Barcelona, Mont Saint-Michel, Meteora in Griekenland, Icoon van Christus Pantocrator, gewelfschilderij Sixtijnse kapel, de Tuin der Lusten van Jeroen Bosch, het Escorial bij Madrid, de catacomben, het Laatste Oordeel in de kathedraal van Chartres, Codex Argenteus, een getijdenboek, de David van Donatello, de Botafumeiro (wierookvat) in de kathedraal van Santiago de Compostela.

De uitgever heeft er een prachtige uitgave van gemaakt in een handzaam formaat.

Heather Thornton McRae is als historicus verbonden aan de Universiteit van Missouri. Zij houdt zich in het bijzonder bezig met de wisselwerking tussen religieuze opvattingen en kunst en cultuur.

Zie ook het inkijkexemplaar

Lees de reacties op het forum en/of reageer. Klik HIER

Non-fictie