Conflict
Oorlogsvoering van 1945 tot Oekraïne
Andrew Roberts en David Petraeus

Generaal Winkelman, opperbevelhebber van het Nederlandse leger in mei 1940, zei eens: “Een land dat zijn defensie verwaarloost, verliest het recht op vrijheid”.

Het is een opmerking die naadloos aansluit bij het boek van Roberts en Petraeus. Zij sluiten hun boek af met de constatering dat bezuinigen op defensie een gok is die zich wreekt in geval van een nieuwe oorlog. Dan zijn de kosten in geld, maar vooral ook in bloed, vele malen hoger dan het bespaarde bedrag aan bezuinigingen.
Toch is er keer op keer in Nederland toegegeven aan de drang tot bezuinigen op defensie. Met fatale gevolgen in 1672 en 1940. Na 2010 is er weer tot op het bot bezuinigd op defensie.

In acht hoofdstukken beschrijven de auteurs hoe oorlogsvoering zich heeft ontwikkeld vanaf 1945. Het zijn boeiende hoofdstukken waarin eerst het verloop van een oorlog wordt beschreven en vervolgens de lessen die daaruit getrokken moeten worden.

Hoofdstuk 9 beschrijft de aanval van Rusland op Oekraïne. Uitvoerig worden de fouten beschreven die de Russische militaire top heeft gemaakt, maar ook is duidelijk dat de Russen leren van hun fouten en het initiatief weer naar zich toe trekken. De tijd en het enorme potentieel van Rusland werken in het voordeel van Poetin.

Conflict sluit af met een boeiend hoofdstuk 10 over oorlogsvoering in de toekomst. Militaire technologie ontwikkelt zich razendsnel. Dat heeft tot gevolg dat er andere en hogere eisen worden gesteld aan effectief leiderschap. “In veel gevallen kan dit het verschil maken tussen een overwinning of een nederlaag” (blz. 449).

In de ruimte worden de kaarten van hedendaagse oorlogsvoering opnieuw geschud. Satellieten zijn essentieel voor routeplanners, weersverwachtingen, waarneming van troepenverplaatsingen op de grond, surveillance en communicatie. De machtsverhoudingen verschuiven er razendsnel. De VS, Rusland, China en India hebben enorme budgetten. Europa kan daar niet bij aanhaken, laat staan dat de afzonderlijke landen aan een wapenwedloop in de ruimte kunnen meedoen. En dus, concluderen de auteurs, blijft Europa voor zijn veiligheid afhankelijk van de VS en de bereidheid van de Amerikaanse belastingbetaler om ook voor de Europese veiligheid te betalen (blz. 445). Daarnaast klemt steeds meer de vraag of mensen nog controle hebben over toekomstige militaire operaties met een hoogtechnologisch gehalte. Denk aan artificiële intelligentie en robotica.

Elk conflict na 1945 verliep langs andere lijnen. Oekraïne is een strijd tussen omvangrijke conventionele legers met inzet van veel modern wapentuig, zoals drones. Daarnaast komen wereldwijd opstanden voor, terreurcampagnes en guerrilla’s. De zwakkere partij kiest dan voor een asymmetrische oorlogvoering om een sterkere tegenstander uit het evenwicht te brengen. Kernwapens blijven van belang in het kader van afschrikking, al hebben ze niet kunnen voorkomen dat er vanaf 1945 heel veel oorlogen zijn gevoerd.

De auteurs beschouwen de situatie in Taiwan als heel gevoelig en gevaarlijk. Als daar een oorlog uitbreekt, is het risico groot dat China en de VS met elkaar in oorlog raken (blz. 446). Verder wijzen zij erop dat er enorme en voortdurende investeringen nodig zijn om bewapening en bevoorrading op peil te houden.

De auteurs beoordelen het optreden van enkele Amerikaanse leiders niet erg positief. De keuze van president Bush om Paul Bremer tot ambassadeur in Irak aan te stellen pakte ongelukkig uit. Donald Rumsfeld, minister van defensie, werkte slecht samen met de militaire top. Met name blijft er weinig heel van de reputatie van Douglas Mc Arthur, Amerikaans opperbevelhebber in de Korea-oorlog.

Andrew Roberts en David Petraeus schreven een belangwekkend, maar ook zorgwekkend boek. De vraag is heel letterlijk wat voor inferno de mensheid nog boven het hoofd hangt. Niet meer mee willen doen met een nimmer eindigende spiraal van escalatie in de wapenwedloop is een begrijpelijke reactie. Toch betaal je daar een heel hoge prijs voor. Heersers met kwade bedoelingen zullen landen die afhaken in de race echt niet met rust laten. Zoals generaal Winkelman het al uitdrukte: een land dat zich niet verdedigt, verliest zijn vrijheid. Hoe erg dat is, weet je pas als het te laat is.

Andrew Roberts is historicus en journalist. Hij schreef onder andere een veelgeprezen biografie over Winston Churchill.

David Petraeus was opperbevelhebber in Irak en directeur van de CIA.

ISBN 9789044654080 | E-boek | Uitgeverij Prometheus | Omvang 552 blz. | 6 november 2023

© Henk Hofman, 16 januari 2024

Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER.