Verbonden en vervreemd
Over de God van Paulus op de Areopagus
Wim Dekker


De auteur heeft zijn sporen verdiend in de missionaire hoek van de Protestantse Kerk. In dit boek trekt hij vanuit een verhaal uit de bijbel – de apostel Paulus die een toespraak houdt op de Areopagus, een heuvel vlak bij de Acropolis in Athene – lijnen naar de positie van christenen in onze tijd.

Het boek is een sympathieke poging om zinvolle verbindingen te leggen vanuit een open welwillende houding naar wat er vandaag onder mensen leeft. Dekker stelt zich integer en zelfs kwetsbaar op als het gaat om wat hij zelf - niet - gelooft. Toch zijn er af en toe uitspraken die te denken geven zoals deze: ‘De veel bediscussieerde islam is bijvoorbeeld niet hetzelfde als afgoderij’, pag. 15.
Wellicht dat er in de achterban van Dekker – de orthodoxe, behoudende vleugel van de Protestantse Kerk – mensen zijn voor wie dit een eye-opener is maar voor de mainstream van de samenleving is dit toch een overbodige en zelfs storende uitspraak.
Opvallend is ook als Dekker een ‘kritische vriend van me, zeker niet ongelovig’ een boekje geeft over ‘discipelschap’ en zich vervolgens verbaast over de afhoudende reactie van deze vriend. In hoeverre voelt hij hedendaagse zoekers écht aan, vraag je je als lezer dan af.

Dekker legt goed uit wat er 2000 jaar geleden in Athene plaatsvond, onderzoekt de betekenis van Paulus’ woorden en beschrijft welke uitwerking deze hadden op zijn filosofisch onderlegde gehoor in Athene. Veel theologen vinden dit verhaal typerend voor onze tijd: Paulus kwam als enkeling met een nieuwe boodschap in Athene en sprak over ‘de onbekende god’ aan wie de Atheners ook een standbeeld hadden gewijd. Op vergelijkbare wijze staan christenen vandaag opnieuw in een minderheidspositie in de geseculariseerde samenleving.

Dekker besteedt veel aandacht aan de theologische achtergrond van het verhaal dat staat beschreven in het bijbelboek Handelingen (over de activiteiten van de apostelen gedurende het begin van de kerk) en een groot deel van het boek wordt hieraan besteed.
Het is wat dat betreft geen hedendaagse variant van Paulus want er zit aardig wat theologie in dit boek waardoor de actualiteit toch wel wat te kort komt al is dat niet de intentie van Dekker. Sfeer en inhoud van het boek zijn toch wel – teveel -binnenkerkelijk gericht en dan ook nog bestemd voor een theologisch geschoold publiek.

Dat neemt niet weg dat Dekker zich oprecht verplaatst in onze tijd, de tijdgeest echt probeert aan te voelen en veel begrip heeft voor de beleving van hedendaagse mensen die weinig religieuze binding hebben. Hij wil beslist aansluiten bij hun ervaringen, zoals het gevoel van verwondering over het leven / de schepping en van daaruit in gesprek gaan over de Schepper.
Dekker citeert een lied van Stef Bos ‘Lied van God – wat ik niet ben’. Mooi dat hij dit doet maar hier ligt meer in besloten dan in dit boek wordt uitgewerkt. Wellicht had Dekker meer naar eigentijdse religieuze elementen in literatuur, film en samenleving op zoek kunnen gaan en deze uitingen reflecteren.

Aan de andere kant is Dekker ook zelfkritisch: ‘De kerkelijke versnippering en verzuiling van de samenleving hebben eraan meegewerkt dat rondom de God van de Bijbel een religieuze cultuur werd geschapen, die veel kleiner en benauwder was dan de God over wie het zou moeten gaan’, pag. 72.
Goed om dit te zeggen maar ik kan me tegelijk voorstellen dat veel hedendaagse ‘Areopagus - luisteraars naar Paulus’ niet altijd warm worden van dit boek. De klassieke theologie is toch vrij nadrukkelijk aanwezig en dat komt het door Dekker zo gewenste aanknopingspunt bij moderne luisteraars niet ten goede. Het boek maakt gaandeweg toch een beetje de indruk dat Dekker in een notendop de hele theologie even wil bespreken. Dat gaat wel ten koste van de verbinding met Paulus op de Areopagus en de relatie met zoekende mensen vandaag raakt daardoor teveel buiten beeld.


Toch worden er ook kritische noten gekraakt zoals de traditionele gerichtheid op het hiernamaals waarbij het vooral draait om het persoonlijke heil. Die geloofsbeleving is Dekker duidelijk te individualistisch, het gaat hem om de totale wéreld die beter zal worden.
Dekker vindt het belangrijk ‘dat we de kern van dit verhaal (= van Pasen) blijven communiceren in vormen die mensen bijblijven’, pag. 164. Daarbij denkt hij vooral aan de kerk(dienst) maar het is de vraag of de kerk op die traditionele manier vandaag met mensen in contact komt.

Mooi is het laatste hoofdstuk waarin Stephan Sanders centraal staat. Hij is gaan ‘proefgeloven’ en doet daar regelmatig verslag van in het dagblad Trouw. Hier worden goede verbindingen met onze tijd zichtbaar!

Een sympathieke poging om de relevantie van een bijbelverhaal naar onze tijd te vertalen.

ISBN 9789023950417 | Hardcover | 192 pagina's | Boekencentrum | mei 2018

© Evert van der Veen, 20 juli 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER