http://frankvankolfschooten.nl

Remi
De oorlogsgeschiedenis van twee broers
Frank van Kolfschooten


Voor in het boek staan de stambomen van de familie Goudeket en Gezang. Als je nog niet wist wat voor boek je gaat lezen, dan is het meteen duidelijk: het zijn Joodse families en een groot aantal is omgekomen in de oorlog. Over hun lot is geen onduidelijkheid. Toch verkeerde Eddy Gezang tot nog niet zo lang geleden in het ongewisse over zijn jongere broertje, Koentje.

In dit boek wordt verteld over de familie, over de gelukkige jaren voordat de oorlog uitbrak, en over wat er gebeurde toen duidelijk werd dat ze beter konden maken dat ze weg waren voor ze opgepakt werden. Het is het verhaal van Eddy, geboren in 1930. Tien jaar oud dus toen ze in hun woning te Kijkduin de vliegtuigen hoorden die het nabij gelegen vliegveld Ockenburg bombardeerden.

Na een jaar beginnen de Duitsers met de eerste maatregelen ten nadele van de Joden. Dus ook de familie Gezang krijgt allerlei beperkingen opgelegd. Ze zijn niet praktiserend Joods, maar dat maakt voor de bezetter niets uit. Niet naar de stranden, niet naar het park, en dan ook niet meer naar de openbare school. Eddy is bijna veertig minuten onderweg om bij de Joodse school te komen. Zijn vader wordt ontslagen en heeft vanaf dan allerlei baantjes.
In 1942 wordt Eddy’s broertje geboren. Tegen zijn verwachting in – hij is elf jaar de enige telg geweest - is hij dol op de baby.

In datzelfde jaar beginnen de Duitsers Joden op transport te sturen, aanvankelijk moesten ze zich melden, later kwamen de razzia’s. Een vluchtpoging van het gezin mislukt, maar terug naar Kijkduin kan niet meer. Ze vertrekken naar Amsterdam, naar opa en oma Goudeket.
We weten het: de hoofdstad is evenmin veilig. En dan beginnen de omzwervingen van Eddy. Dan weer bij een tante, dan bij onbekenden, eerst in Utrecht, dan naar Normandië, en later Parijs. Soms kort, soms wat langer. School schiet er bij in.

Eddy’s moeder is met haar ouders naar Westerbork vervoerd, men wist nog niet van de transporten en het lot van de Joden. Waar Koentje gebleven is weet Eddy niet. Zijn vader komt gelukkig wel bij hem, maar is in gezelschap van een andere vrouw. Met deze Elly botert het niet, en dat zal nooit goed komen.
In 1944 wordt Parijs bevrijd, Eddy is het zwerven en zijn stiefmoeder beu, en vertrekt alleen, hij wil naar Nederland. Veertien jaar oud, en hij reist alleen door een wereld in oorlog!

Niet zonder slag of stoot lukt het hem om zijn leven weer op de rails te krijgen. Maar waar zijn zijn moeder en broertje gebleven? Ook al gaat het hem goed, en is hij intussen getrouwd, het blijft hem bezighouden. In 1993 reizen Eddy en Edith samen naar Westerbork, waar ze in het gedenkboek van de Oorlogsgravenstichting de naam lezen van Koentje. Het is niet bekend waar hij begraven ligt. En als Eddy er achter komt dat zijn broertje niet met hun moeder mee is gegaan, maar ter vondeling is gelegd, krijgt hij hoop: misschien heeft Koentje het overleefd?

Een zoektocht volgt: waar kan de baby gebleven zijn? Hij was pas acht maanden oud toen de ouders van Eddy een oplossing zochten, omdat ze wisten dat ze niet veilig waren.
Eddy ontdekt hoe het kind bij een familie in Bloemendaal gevonden is. Zij noemden hem Remi. Maar deze mensen melden de vondeling bij de politie, en dat zijn Duitsers. Zij vermoeden dat hij Joods is. Het jongetje wordt naar het Joodse weeshuis in Amsterdam gebracht.
Wat er met Koentje gebeurd is, ontdekt Eddy pas in 2002. Lang hoopt hij dat Walter Süskind, beheerder van de Hollandsche Schouwburg, zijn broertje heeft kunnen redden zoals hij zoveel andere kinderen redde.

Hoewel het boek de titel Remi heeft meegekregen domineert het verhaal van Eddy het boek tot over de helft. Het verhaal vertelt over de familie, over de oorlogsjaren en zijn eigen wederwaardigheden. Pas daarna volgt de zoektocht naar Remi/Koentje.
Het is een relaas met veel feiten, met achterin een verantwoording en een bibliografie. Ook staan er foto’s in.

Frappant is het feit dat er al geschreven werd over Remi en er een zoektocht was gedaan naar wie hij was, voordat Eddy ging zoeken! Er was geschreven in de kranten, in 1986 al.  Pas in 2002 ontdekte Eddy dat Remi zijn eigen broertje Koentje was…

Frank van Kolfschooten (1959) heeft aan de hand van interviews en archiefonderzoek deze reconstructie kunnen maken. Hij is freelance onderzoeksjournalist. Zijn artikelen over wetenschap, geschiedenis en sport verschenen onder meer in de Volkskrant, NRC Handelsblad, Intermediair, Nature en The Lancet. Behalve Valse vooruitgang (1993) schreef hij o.m. De Koningin van Plan Zuid. Geschiedenissen uit de Beethovenstraat en De bal is niet rond.
Er is een documentaire gemaakt ‘Het korte leven van Koen Gezang.’
https://www.uitzendinggemist.net/aflevering/73437/kruispunt.html

ISBN 9789462971608 | Paperback | 256 pagina's | Uitgeverij de Kring | april 2020

© Marjo, 5 mei 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De Beethovenstraat
Verborgen geschiedenissen
Frank van Kolfschooten

Dit boek is een geheel herziene uitgave van de beknopte versie van De Koningin van Plan Zuid, 1997. Deze nieuwe uitgave is voorzien van veel nieuwe verhalen en foto's en is daarmee zoals de auteur het zelf zegt dubbel zo dik. Hiermee is ook meteen precies gezegd wat dit boek is. Een boek boordevol met bijzondere en toch ook weer doodgewone verhalen en bijzondere foto's over een straat in Amsterdam, De Beethovenstraat.

Toen ik als 18-jarige in 1980 na de middelbare school in Amsterdam Buitenveldert ging werken, ging ik vanaf het Leidseplein met bus 26 naar de Van Boshuizenstraat. Die bus reed ook over de, in mijn ogen, voorname Beethovenstraat. Leuk is het om nu, na zoveel jaren, de (verborgen) geschiedenissen van deze straat te leren kennen door het lezen van dit boek van Van Kolfschooten.

In de inleiding lees ik dat de bouwmeester H.P. Berlage die voorname rol van winkelboulevard met grootstedelijke grandeur niet had toegekend aan de Beethovenstraat, maar aan de naastgelegen Minervalaan. Door omstandigheden werd na de oplevering eind jaren twintig de Beethovenstraat de belangrijkste winkelstraat in het nieuwe stadsdeel en is dat nu, anno 2015, nog altijd.

Het boek begint met de bouwgeschiedenis. Op een hele mooie, die bladzijde 36 en 37 beslaat zien we kinderen die spelen en vissen op wat wordt genoemd het 'zandland'. Op de achtergrond zien we de prachtige panden van Amsterdam Zuid. Op de foto is een gedeelte van het bouwplan te zien dat voorlopig door de crisis in de jaren dertig niet kon worden bebouwd en braak bleef liggen en daarmee een ideale speelplaats was voor de kinderen uit de buurt.

In diezelfde jaren dertig werd de Beethovenstraat een uitwijkplaats voor uit Duitsland gevluchte joden. Maar ook de Nationaal-Socialistische Beweging vond in deze buurt onder sommige van de middenstanders hun aanhang. Dit gebeurde in het begin nog uit een soort naïviteit, waarvoor zij na de oorlog dan soms nog moesten boeten. Als voorbeeld daarvan noemt de auteur melkboer Joop Westland van Beethovenstraat 11, die later verklaarde 'uit sleur' lid te zijn gebleven van NSB. Hij had vernomen dat de toestand voor de middenstanders verbeterd zouden worden door het beleid van de NSB. Nooit is hij actief lid geweest en ook de joodse mensen in zijn wijk was hij niet vijandig gezind. Sterker nog als zij gearresteerd werden, gaf hij ze uit eigen beweging gratis levensmiddelen mee. De buurman van Westland, de bloemist Walters bevestigde dit verhaal later tegenover de recherche en hij verklaarde ook niet te kunnen geloven dat Westland een NSB-er was.

De auteur beschrijft tot in detail de lotgevallen van veel verschillende bewoners achter de voordeuren van de Beethovenstraat. Een en ander komt nog meer tot leven door de foto's van deze bewoners die tussen de tekst van hun geschiedenis zijn geplaatst.

Schrijnend zijn uiteraard de verhalen van de joodse mensen die ook uit dit deel van Amsterdam zijn afgevoerd naar de kampen. Daarvan keerden ook een enkeling terug en zoals Van Kolfschooten schrijft waren er sommige Amsterdammers die spullen van joden in bewaring hadden genomen die klaagden dat juist 'hun jood' was teruggekeerd. Hij beschrijft dan een gedeelte uit het boek van de joodse schrijver Frans Pointl die met zijn moeder op bezoek gaat bij de bovenburen van zijn oom Salamon en tante Martha die voor hun deportatie in de Beethovenstraat woonden. De bovenbuurman was politie-inspecteur Gortjens die beweerden niets in bewaring te hebben genomen. Moeder en zoon gaan onverrichter zake weg waarbij de moeder van de schrijver terwijl ze door de Beethovenstraat lopen zegt: “Die politie-inspecteur is even slecht als de dieven die hij moet vangen.”

In dit boek komen de geschiedenis en haar bewoners van de Beethovenstraat tot in kleinste detail tot leven en daarom is dit boek zeer aangenaam en interessant om te lezen. Je merkt dat de auteur zich goed heeft ingelezen en de bronvermelding en de lijst met geraadpleegde archieven getuigt daar ook van. Een bijzonder en goed geschreven boek voor iedereen die meer wil weten over De Beethovenstraat van destijds.

Frank van Kolfschooten (1959) is freelance onderzoeksjournalist. Zijn artikelen over wetenschap, geschiedenis en sport verschenen onder meer in de Volkskrant, NRC Handelsblad, Intermediair, Nature, The Lancet en Science.
Zijn boeken over fraude en bedrog in de wetenschap (Valse vooruitgang, 1993 en Ontspoorde wetenschap, 2012) zijn klassiekers. Verder schreef hij o.m. De Koningin van Plan Zuid. Geschiedenissen uit de Beethovenstraat (1997), De bal is niet rond. Verrassende feiten over voetbal (1998) en De Dordtse magiër. De val van volksheld van Karel Lotsy (2009). Het laatste boek werd genomineerd voor de M.J. Brusseprijs voor beste onderzoeksjournalistieke boek en voor de Nico Scheepmakerbeker voor beste sportboek van het jaar. In 2015 publiceerde hij Hoe simpel wil je het hebben? Eigenzinnige lessen en spraakmakende anekdotes uit het topvoetbal van Raymond Verheijen.
Eind 2015 publiceerde hij De Beethovenstraat. Verborgen geschiedenissen. Hij woont sinds 1992 in de Beethovenstraat.

ISBN 9789462970113 | Hardcover | 192 pagina's | Uitgeverij De Kring | oktober 2015

© Ria, 21 december 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Ontspoorde wetenschap
(Over fraude, plagiaat en academische mores)
Frank van Kolfschooten

Ontspoorde Wetenschap gaat over wetenschappers die in hun werk ontsporen, doordat zij data manipuleren of zelfs in zijn geheel verzinnen, op grote schaal plagiëren, ideeën stelen van anderen en studies verzinnen die nooit hebben plaatsgevonden. Je zou dus zeggen, die wetenschappers het zijn net gewone mensen, want wie kent geen mensen die met de werkelijkheid een loopje nemen, het net een beetje mooier of minder fraai maken, tot en met degenen die alles bij elkaar fantaseren. Dat zulke individuen ook in de academische wereld af en toe worden aangetroffen is dan ook niet zo verwonderlijk als wel, zoals Kolfschooten op schokkende wijze aantoont, dat zij jarenlang hun gang kunnen gaan zonder dat het frauderende gedrag opvalt door gebrek aan controle of door het intimiderende gedrag van de zogenaamde alleswetende hoogleraar aan de top.

Anno 2012 zijn de meeste mensen wel op de hoogte van het geval Diederik Stapel die op grote schaal en zeer langdurig totaal verzonnen studies de wereld in zond. Hij heeft als gevolg daarvan aan zijn vakgebied, de sociale psychologie en niet te vergeten natuurlijk zijn collega’s en studenten enorme schade aangericht. En als je dan zou denken dat Stapel een soort meestervervalser was, zoals Han van Meegeren die met zijn schilderijen menig vermeende kunstkenner op het verkeerde been zette, dan is het antwoord dat dat in het geheel niet het geval was. De fraude van Stapel was zo knullig, de data die hij verzon waren statistisch gezien uitermate onvoorstelbaar, dat het ongelooflijk is dat hij daarmee jarenlang mee weg heeft kunnen komen.
Hilarisch is ook het geval van een antropoloog die een complete studie verzint over niet bestaande kloosters en kloosterlingen. Vanwege de privacy blijven de echte naam van het klooster en de kloosterlingen anoniem en daarmee probeert de antropoloog  zijn verzonnen verhaal overeind te houden. Het is namelijk moeilijk voor anderen te controleren als zijn bron onbekend blijft. Zijn verhaal wordt meer en meer ongeloofwaardig omdat er allerlei aantoonbare historische feiten niet blijken te kloppen en de zaak moet op de dag van vandaag nog verder worden uitgezocht.

En zo beschrijft Kolfschooten op uitermate gedocumenteerde wijze nog vele andere fraudegevallen, waarin opvallend veel in het biomedische en psychologische onderzoeksvlak.
Dat er relatief veel fraudegevallen plaatsvinden in de biomedische hoek lijkt mij tamelijk verontrustend gelet op de gevolgen voor de volksgezondheid, en ik vraag mij dan ook af hoe het met het onderzoek in de farmaceutische industrie gesteld is waarvan de onderliggende data niet voor derden beschikbaar zijn.

Frank van Kolfschooten heeft met Ontspoorde Wetenschap een belangrijke en vlot geschreven bijdrage geleverd om misstanden in de wetenschap in de openbaarheid te brengen en daarmee de zaak publiekelijk aanhangig te maken, tenslotte betalen wij geen belasting om er wetenschappelijke fraude mee te plegen.

ISBN 9789491567025 Paperback 320 pagina's Uitgeverij De Kring  De Kring oktober 2012

© Cavendish, 9 december 2012

Lees de reacteis op het forum en/of reageer, klik HIER