http://www.kenwilber.com

Integrale meditatie
Mindfulness als onderdeel van het dagelijks leven
Ken Wilber

De invloedrijke Amerikaanse auteur is psycholoog die zich bezighoudt met mystiek en persoonlijke ontwikkeling. Hij maakt in dit boek met name psychologische en spirituele kennis uit vele bronnen inzichtelijk voor een weg naar persoonlijke ontwikkeling. Wilber neemt je mee op een lange maar wel helder beschreven weg en legt je stapsgewijs uit hoe je meer en vollediger mens kunt worden. Hij heeft een zekere pretentie dat hetgeen in dit boek wordt gepresenteerd in deze samenhang nieuw is: deze vorm van mindfulness leven en denken is ‘… één van de meest baanbrekende en hoogst geëvolueerde visies op het universum die ooit zijn ontwikkeld’, pag. 7.

Vanuit die overtuiging gaat het boek echt met de lezer in gesprek: regelmatig worden er vragen gesteld die vervolgens duidelijk worden beantwoord, de auteur betrekt de lezer op deze manier bij hetgeen hij wil overdragen. Wilber is een echte leraar die dicht bij zijn lezers wil staan en hij graag het waardevolle dat hij zelf heeft ontdekt, wil meegeven en hen dat ook gunt. Hij kan dat in uitgebreid beschreven fasen en stappen goed overbrengen en neemt daarvoor de tijd = bladzijden maar dat past ook helemaal bij de intentie van het boek.

Wat is het karakter van dit boek dan? Wilber geeft eerst een definitie van ‘gewone’ mindfulness: ‘een vorm van body-mind-training die een aantal aantoonbare effecten heeft: het werkt stressverlagend, versterkt gevoelens van kalmte, verbondenheid en harmonie, vermindert gevoelens van angst en depressie, verzacht de pijnbeleving, verlaagt de bloeddruk, vergroot het leervermogen, verhoogt IQ en creativiteit, en opent de weg naar hogere bewustzijnstoestanden, soms ook wel het ‘verdere bereik van de menselijke natuur’ genoemd’, pag. 12 – 13.

Dat is al heel wat, denk je als lezer. Wat kan dit boek daar dan aan toevoegen? De meerwaarde zit in de verbinding van bronnen en disciplines zodat ze samen een completer beeld vormen van de mens in z’n leefwereld. Integrale meditatie voegt kennis en ervaring vanuit alle menselijke disciplines samen en gaat er vanuit dat ze allemaal hun eigen waarheid bevatten. Ze bestrijden elkaar niet maar hebben elkaar juist nodig, vullen elkaar aan en vormen samen min of meer dé waarheid van ons menselijk bestaan. In deze benadering wordt kennis uit velerlei spirituele en meditatieve bronnen bij elkaar gebracht. Het resultaat is een verandering van ons menselijk bewustzijn.

De auteur schetst historische ontwikkelingsfasen van de mens en past deze inzichten toe op zijn methode waarbij voorgaande fasen niet achterhaald zijn maar in de daarop volgende fase worden geïntegreerd. Om een korte indruk te geven, noem ik alleen de titels: archaïsch, magisch-tribaal, magisch-mythisch, mythisch-traditioneel, rationeel-modern, pluralistisch-postmodern. Ze vormen wel de basis maar maken de mens nog niet tot degene die hij kan zijn. Dat gebeurt pas in de zevende fase die integraal wordt genoemd die alle voorgaande fasen in zich opneemt. Dan leidt de mens een geïntegreerd en holistisch bestaan: ‘Integraal is het meest inclusieve, het meest verfijnde, het meest complexe, meest bewuste en meest omarmende niveau, en het omvat het grootste aantal perspectieven van alle niveaus die zich tot nu toe in de geschiedenis hebben voorgedaan’, pag. 127.

De auteur heeft een evolutionaire kijk op de geschiedenis van de mensheid: er is sprake van een opgaande lijn waarbij de mens z’n bestaan steeds meer verdiept en verrijkt en in feite betoogt Wilber dat hij hier nog een extra dimensie aan toevoegt. Hij is er dan ook heilig van overtuigd dat hij iets nieuws heeft te bieden. In zijn visie kan de mens zelfs super-integraal worden maar dat is voor de meesten van ons nu nog een onbereikbaar stadium.

Er is echter in onze kosmos allerlei positieve energie beschikbaar die wij tot ons mogen nemen waardoor onze beleving van de wereld zich verrijkt, verbreedt en verdiept: ‘Welkom bij jouw plek in de geschiedenis’ stelt de auteur dan ook.

Wilber maakt gebruik van esoterische bronnen uit alle religies, met name de oosterse religies met hun meditatietechnieken komen regelmatig ter sprake. Hij wil graag ons bewustzijn aanscherpen zodat we groeien in onze persoonlijke ontwikkeling en dichter bij onszelf komen. Daar heeft hij soms wel veel woorden voor nodig – in een wat aangescherpter betoog zou het boek minder omvangrijk zijn – maar hierdoor krijg je als lezer wel de tijd om mee te groeien in dit proces. Dat veronderstelt wel dat je open staat voor deze benadering want ik kan me voorstellen dat sommigen dit te vaag of ongrijpbaar vinden. Maar wie er ontvankelijk voor is en meegaat in deze benadering, mag veel verwachten: ‘… dat je steeds dichter bij je Ware Zelf komt, je Oorspronkelijke Gezicht, en dat is een zelf waarvan alle Grote Tradities dat het één is met de Geest, met de ‘Hoogste Identiteit’, ’ pag. 162.

Dan wordt de mens die hij ten diepste vanaf de geboorte al mocht zijn: volkomen vrij en onafhankelijk. Wat dat precies is? ‘De werkelijke Ziener, het Werkelijke Zelf, heeft een bewustzijn dat meer iets heeft van: …. Ik heb ervaringen, maar ik ben niet de ervaringen. Ik heb gevoelens, maar ik ben niet de gevoelens. Ik heb gedachten, maar ik ben niet de gedachten. Ik ben niet iets dat gezien kan worden, ik ben de zuivere Ziener zelf’, pag. 167. Tijd speelt dan geen rol meer, verleden en toekomst zijn betrekkelijk want ze kunnen deel uitmaken van het nu, dat is het beslissende moment in ons bewustzijn.

Zoals gezegd, de auteur neemt er in dit boek de tijd voor om zijn verhaal te vertellen. Hij is daarin een moderne missionaris te noemen, iemand met een opdracht. Er zit in dit boek een zekere gedrevenheid om iets waardevols over te brengen. Je zou Wilber ergens wel een eigentijdse prediker kunnen noemen die mensen graag tot een mooier en zelfbewuster leven wil brengen.

Het leven is als een schilderij dat wij in al z’n aspecten mogen aanvaarden. Ons bewustzijn sluit geen negatieve elementen uit maar is allesomvattend en open voor hetgeen zich aan ons voordoet. Wanneer we ons zo openstellen voor de volledige realiteit om ons heen dan zal ons vaak onuitgesproken verlangen naar een zinvoller leven in vervulling gaan.

Dit boek is een pretentieuze wijze van denken en leven, een uitnodiging met een belofte, een doorleefde handreiking tot een zinvol bestaan en een weg naar waarachtig en volledig mens zijn.

ISBN 978 94 92995 14 8 | Hardcover | 382 pagina’s | Samsara Amsterdam | juni 2019
vertaling: Egbert van Heijningen

© Evert van der Veen, 21 juni 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER