De eigenzinnige erfdochter van Middachten
Ursula Philippota van Raesfelt (1643-1721)
Hermine Manschot-Tijdink

Ursula Philippota van Raesfelt was erfgename van kasteel Middachten, dat in het dorp Rheden ligt, dicht bij de IJssel. Zij trouwde in 1666 met Godard van Reede, de enige zoon van Godard Adriaan van Reede en Margaretha Turnor, bewoners van kasteel Amerongen.

Het leven van Philippota stond in het teken van oorlog: in 1672 vielen de Fransen de Republiek binnen en daarmee begonnen decennia van oorlog. Haar man Godard klom op tot een capabele bevelhebber in het leger van stadhouder-koning Willem III (1650-1702). Hij was soms maanden van huis, vocht in Engeland, Ierland, en de Zuidelijke Nederlanden. Toch kreeg het echtpaar maar liefst vijftien kinderen. Dat was ook in die tijd ongewoon veel. Gebruikelijk was dat als er eenmaal enkele kinderen geboren waren de echtgenote een eigen slaapkamer betrok. Daarmee was een vorm van natuurlijke geboortebeperking mogelijk geworden.

Philippota was een intelligente en creatieve vrouw, met inderdaad een eigenzinnige karaktertrek. Haar gearrangeerde huwelijk met Godard pakte goed uit. Man en vrouw hielden oprecht van elkaar. Het huishouden en de zorg voor het kasteel bij afwezigheid van haar man was niet haar sterke kant. Ook groeide het uitdijende gezin haar boven het hoofd. Dit alles tot afgrijzen van haar schoonmoeder, een krachtdadige en praktische vrouw die zich niet te goed achtte om samen met het personeel de handen uit de mouwen te steken.

De verhouding tussen beide vrouwen stond dan ook onder druk. Daar kwam bij dat Philippota rooms-katholiek was, terwijl haar schoonouders het Gereformeerde geloof zeer waren toegedaan. Godard zelf kon er mee overweg dat zijn vrouw binnenshuis volgens het katholieke geloof leefde. De verstandhouding met schoonvader Godard Adriaan was veel beter dan met de schoonmoeder. Godard Adriaan was een hoge diplomaat die veel in het buitenland verkeerde. Philippota schreef hem aardige brieven en voegde zich naar het gezag van de pater familias.

Al was de verstandhouding fragiel, de schoondochter was wel aangewezen op de hulp van haar schoonmoeder. Tijdens het Rampjaar moesten beide vrouwen vluchten voor de naderende Franse troepen. Anderhalf jaar lang woonden ze in hetzelfde huis met een druk gezin en enig personeel. Nadat de Fransen verdreven waren, moesten beide kastelen herbouwd worden. Margaretha heeft toen de oudste kleinkinderen bij zich gehouden en opgevoed op kasteel Amerongen om Philippota te ontlasten.

Het waren geen gemakkelijke jaren. Hermine Manschot beschrijft het allemaal boeiend en met veel inlevingsvermogen. Ze weet mooie citaten uit haar bronnen in het verhaal in te weven. Op blz. 309 staat vermeld dat de auteur ‘amateur-historicus’ is, maar ze doet niet onder voor een vakhistoricus. In het boek staan veel prachtige illustraties, waarvan vele in kleur. Dit is een heel aantrekkelijk boek, waaraan auteur en uitgever met merkbaar genoegen hebben gewerkt.

Kasteel Middachten is met de kasteeltuinen toegankelijk voor bezoekers. Nog mooier: er is een Bed & Breakfast aangebracht in het koetshuis. Logeren op het landgoed met dit boek op het nachtkastje brengt Philippota heel dichtbij.

ISBN 9789462498914 | Hardcover | Omvang 309 bladzijden | Uitgeversmaatschappij Walburg Pers Zutphen | mei 2022

© Henk Hofman, 21 juni 2022

Lees de reacties op het Forum en of reageer. Klik HIER.