't is hier een gekkenhuis
De ommezwaai in de geestelijke gezondheidszorg
Koos Neuvel & Caroline de Pater

Neuvel, wetenschapsjournalist en schrijver, en De Pater, zelfstandige in de zorginnovatie, zijn 1 à 2 dagen per week gedurende twee jaar op bezoek geweest in een psychiatrische kliniek die op een gegeven moment moest worden gesloten. De mensen hadden hier niet op gerekend en hebben veel moeite met dit feit dat voor hen veel onzekerheid met zich meebrengt.

De auteurs vertellen dat er in ons land 280.000 mensen met een ernstige psychische aandoening zijn. Daarvan zijn 20.000 mensen niet in staat om zelfstandig te wonen. Zij hebben intensieve begeleiding nodig en verblijven in een beschermde woonvorm. Het doel is wel om hun zelfredzaamheid te verbeteren.
In dit boek komen veel van deze mensen naar voren. Hun levensverhalen en hun huidige situatie worden zorgvuldig en liefdevol beschreven. Er is veel triestheid en mislukking in hun leven aanwezig.

Aan alles is te merken dat de auteurs een sterke affiniteit met deze mensen hebben en vol compassie zijn over hun kwetsbare leven zoals dat van Margriet die al sinds haar 9e jaar getraumatiseerd is, het verhaal van Sjaak die op een gesloten afdeling verblijft en Merlijn die autisme heeft en daarom is aangewezen op beschermd wonen.

Tussen de verhalen door wordt algemene informatie gegeven zodat de lezer een goed beeld krijgt van ontwikkelingen in de psychiatrie zoals het feit dat sinds de jaren 60 van de vorige eeuw de teneur is om deze mensen voor zover mogelijk te reïntegreren in de samenleving. Een loffelijk streven dat in de praktijk lang niet altijd haalbaar is. Eerlijk worden dan ook mislukkingen toegegeven, o.a. vanwege het feit dat deze mensen vaak hun buren tot last zijn. Het betreft de groep ‘verwarde personen’ zoals dit in politiejargon word genoemd. Het is dan ook niet reëel om te hoge doelstellingen na te streven: ‘De verwachting dat zodra je mensen met een psychiatrische aandoening in de maatschappij opneemt, het beter met ze zal gaan, is wel heel optimistisch’, pag 264.

In de 21e eeuw is de zorg herstelondersteunend van aard, d.w.z. de cliënt heeft zoveel mogelijk zelf de regie over zijn leven en de zorg begeleidt hem daarin. Er is een verschuiving van intramurale naar ambulante zorg; hiertoe worden zogenaamde ACT-teams opgericht.

Autisme wordt een ‘stoornis in opmars’ genoemd. Het is een nieuw speerpunt in de gezondsheidszorg en lijkt ineens alom aanwezig te zijn. De toegenomen en verfijndere diagnostiek is hier debet aan. De auteurs wijzen tevens op de film ‘Rain man’ die zorgde voor bekendheid van autisme en heeft bijgedragen aan een groeiend begrip van deze aandoening. Ook wordt er gerefereerd aan Vincent van Gogh die ook in een psychiatrische inrichting verbleef en in die periode een aantal beroemde werken heeft geschilderd. Ook hij was een kwetsbaar en tegelijk creatief mens. 

Dit boek is het resultaat van een langdurige periode waarin de auteurs zich in de psychiatrie hebben verdiept en tevens intensief met mensen ín de psychiatrie zijn opgetrokken. Ieder die dit ter harte gaat en zich hierbij betrokken voelt, zal zich door dit boek voelen aangesproken en er een mooi overzicht in vinden.

ISBN 9789057598968 | Paperback | 287 pagina's | Uitgeverij Podium Amsterdam | maart 2018

© Evert van der Veen, 28 april 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER