https://www.mukwegefoundation.org

Denis Mukwege (Wikipedia Nederl.)

De kracht van vrouwen
Een verhaal van moed en veerkracht
Denis Mukwege

Al tientallen jaren wordt Congo geteisterd door oorlogsgeweld. Regeringstroepen en rebellen, Tutsi’s en Hutu’s die uit Rwanda waren gevlucht, en lokale gewapende milities raakten verwikkeld in een spiraal van geweld. Congo is onvoorstelbaar rijk aan natuur en grondstoffen. Hebzucht, uitbuiting en oorlog hebben ervoor gezorgd dat dit land een van de armste plekken op aarde is.

De Congolese arts Denis Mukwege maakte er zijn levenswerk van om de slachtoffers van een gruwelijke oorlog op te vangen. In zijn ziekenhuis behandelde hij vrouwen met genitale verminkingen, vrouwen die verkracht waren voor de ogen van gezinsleden, vrouwen die als seksslavin waren misbruikt.  Vanuit het niets bouwde hij met een enorme inzet een kliniek op waar hij vrouwen steeds beter kon helpen, ook met psychische problemen die het gevolg waren van de vernederingen en het misbruik uit hun verleden.

De omgeving, ja zelfs de eigen familie, stootte deze vrouwen uit de gemeenschap. Zij waren ‘onteerd’. Mukwege leerde deze vrouwen dat niet zij de schuldigen waren, maar de daders. Het waren juist de daders die vervolgd moesten worden, en de gevolgen van hun misdaden moesten ervaren, niet hun slachtoffers. Mukwege gaf de vrouwen hun zelfrespect terug en leerde ze hoe pijn omgezet kon worden in kracht. De ‘overlevers’ gingen op hun beurt andere vrouwen in nood steunen en begeleiden.

Geleidelijk aan ontving Mukwege steeds meer steun van internationale hulporganisaties. Hij gebruikte zijn toenemende bekendheid om reizen te maken naar het buitenland. In New York sprak hij de Verenigde Naties toe. In Oslo hield hij een rede nadat hij de Nobelprijs voor de Vrede had gekregen.

In eigen land werd deze weldoener niet op handen gedragen. In 2012 ontvluchtte hij na een aanslag zijn land en vestigde hij zich met zijn gezin in de Verenigde Staten. De vrouwen die hij had geholpen, kwamen in opstand tegen hun corrupte overheid en dwongen zijn terugkeer af. Sindsdien woont Mukwege op het terrein van het ziekenhuis en wordt hij permanent bewaakt door VN-soldaten.

Het was de tweede keer dat Mukwege een carrière opgaf om zich geheel toe te leggen op hulp aan mishandelde vrouwen.  Hij had na zijn opleiding tot arts in Frankrijk kunnen blijven waar hem een mooie positie was aangeboden. Dit is bewonderenswaardig en dwingt respect af.

Mukwege geeft aan dat zijn geloof voor hem de inspiratiebron is. Zijn vader was predikant van een grote gemeente en Mukwege gaat op zondag regelmatig als pastor voor in de gemeente van zijn inmiddels overleden vader. “Ik begin elke dag met bidden voor de waarden die ik het belangrijkste vind: liefde, compassie, nederigheid tegenover God en alle anderen, integriteit en solidariteit. Ik ga altijd naar de kerk als dat veilig genoeg kan. Mijn bijbel is mijn meest gekoesterde reisgezel” (blz. 284).

Mukwege vermeldt dat Tineke Ceelen, directeur Stichting Vluchteling, hem heeft gestimuleerd om dit boek te schrijven. Het boek gaat niet alleen over seksueel geweld in Congo. Mukwege trekt het veel breder. Wereldwijd zijn vrouwen het slachtoffer van seksueel geweld. Niet alleen als er ergens oorlog is. In het Westen blijkt keer op keer uit onderzoek dat verbijsterend veel vrouwen in hun jeugd en tijdens hun studie en daarna in hun werk te maken hebben met seksueel geweld. Ook de impact van pornografie en de massale verspreiding van populaire, maar gewelddadige spelvideo’s wordt aan de kaak gesteld.

Mukwege dringt eropaan in de opvoeding meisjes net zo te waarderen als jongens. De overheid moet zorgen voor goede wetgeving en een strikte handhaving van de regelgeving. Politieagenten en medisch personeel dienen geschoold te zijn in de omgang met vrouwen die zijn misbruikt. De verjaringstermijn voor misdaden moet in het geval van seksuele wandaden rekening houden met slachtoffers die eerst jarenlang de pijnlijke herinneringen uit proberen te bannen.
Wetteloosheid en straffeloosheid opent in een land hoe dan ook de poorten van de hel.

Het boek is bijzonder goed geschreven. De verschrikkingen die worden beschreven grijpen je af en toe bij de keel. Menselijk gedrag is helaas vaak ontluisterend. De onverschilligheid waarmee daders het leven van vrouwen verwoesten is onbegrijpelijk. Tegelijk laat dit boek ook zien hoe vrouwen, wier leven verwoest werd, toch pijn kunnen omzetten in kracht. Imponerend, en mogelijk een bron van inspiratie voor anderen die ook een zwaar leven leiden.

“De kracht van vrouwen” opent de ogen voor het geweld waar vrouwen het slachtoffer van zijn. Niet alleen in de zogenaamd Derde Wereld, maar ook in Westerse landen. Het boek blijft niet steken in al het geweld, maar geeft ook de weg aan om dit gezwel te bestrijden en te overwinnen. Ik wens het boek heel veel lezers toe.

Dr. Denis Mukwege werd in 1953 geboren in Belgisch-Congo. Hij wordt gezien als ’s werelds meest toonaangevende expert in het behandelen van verkrachtingsletsel. De EU verleende hem de Sacharovprijs voor de mensenrechten en in 2018 ontving hij de Nobelprijs voor de Vrede.

In zijn Nawoord bedankt hij uitgeverij De Bezige Bij – en met name Haye Koningsveld – voor het enthousiasme bij het uitbrengen van de Nederlandse vertaling. Bij dit compliment sluit ik me graag aan.

ISBN 9789403154817 | Paperback | Omvang 334 bladzijden | Uitgeverij De Bezige Bij | november 2021

© Henk Hofman, 20 december 2021

Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER.