Uit de schaduw van narcisme
Over-leven met een narcistische partner of ouder
Marjan de Vries

De schrijfster stelt als eerste dat iemand niet te pas en te onpas een narcist genoemd kan/mag worden. "Het woord 'narcist' wordt makkelijk en snel gebruikt in het huidige dagelijks leven, vooral als scheldwoord." Een narcistische persoonlijkheidsstoornis is namelijk een ernstige diagnose en die diagnose moet voldoen aan diverse criteria die in DSM-5 worden genoemd.

Narcisme is niet aangeboren. Een narcist is volgens Marjan de Vries "iemand die in zijn jeugd emotioneel is beschadigd en ten gevolge daarvan narcistisch gedrag vertoont."
Het kan zijn dat een kind zo opgehemeld werd dat het de realiteit niet aankon en dankzij narcistisch gedrag zichzelf kan beschermen. Maar ook emotionele of lichamelijke verwaarlozing, alcoholistische ouders etc kunnen een kind in narcistisch gedrag laten schieten. Het probleem is echter dat aan dit schild, dat ze om zich heen gebouwd hebben om zich staande te houden, niet getornd mag worden. Dat voelt als levensbedreigend dus moet de omgeving zich altijd aan hun aanpassen.

Ook het gedrag van de narcist is niet altijd hetzelfde. "gezien de vele kenmerken van narcisme zou dat de werkelijkheid geweld aandoen."
Er zijn verschillen in welke kenmerken overheersen en in de mate waarin iemand bepaald gedrag vertoont. Maar altijd komt dit gedrag voort uit een opgelopen beschadiging die als doel heeft deze beschadiging toe te dekken en te beschermen. Elke dag, dag in dag uit.
De partners /kinderen van narcisten zoeken niet voor niets hulp want bijna allen zijn zichzelf kwijt geraakt en doodmoe. Bovendien is al hun zelfvertrouwen verdwenen.

Dit gezegd hebbende gaat de schrijfster in het tweede hoofdstuk dieper in op wat narcisme is en hoe het ontstaat. In hoofdstuk drie, vier en vijf bespreekt Marjan de Vries acht praktijkervaringen waarin het gedrag van de narcist duidelijk naar voren komt. In hoofdstuk drie betreft het vooral het narcistische kenmerk "alleen op zichzelf gericht zijn", hoofdstuk vier behandelt 'gericht op opblazen'dus zich altijd beter voor willen doen dan ze zijn en hoofdstuk vijf bespreekt 'gericht op afweer' van de narcist. In dit laatste geval is iedereen te min, niet goed en wordt weggeduwd, afgewezen en dergelijke.

Vervolgens worden intakegesprekken weergegeven waarin de partner/dochter, zoon vertelt hoe de narcist reageert op alles. In het geval op het eigen welzijn zijn van de narcist, is alleen dát belangrijk. Zelfs als de partner ernstig ziek is bijvoorbeeld, gaat het eigenbelang voor.

Na dit intakegesprek wordt besproken hoe de partners het best kunnen reageren op het veelal hatelijk, vernederende, beschuldigende gedrag van hun ouders of partner. Ze oefenen met antwoord geven, met voor zichzelf opkomen en weer leren te doen wat zij zelf willen in plaats van aanpassen van hun gedrag. Marjan de Vries wijst hen ook op het bestaan van narcisme en raadt aan om over narcisme te lezen om te kijken of dat resoneert. In de gevallen van de besproken casussen was narcistisch gedrag duidelijk aanwezig.
Ze vraagt daarbij ook altijd naar de jeugd van de narcist die in alle genoemd gevallen niet makkelijk is geweest.
Alle behandelingen volgen een vast patroon die de Marjan de Vries als psychologe voert. Maar in de gesprekken is duidelijk respect voor de eigen persoonlijkheid van de mensen.

In de hoofdstukken zes en zeven leert de partner weer zelfvertrouwen op te bouwen. Schrijnend is het verhaal van een vrouw die haar negentigjarige moeder in huis heeft wonen. Die moeder traineert en domineert het hele huishouden. Haar uit huis plaatsen is vanwege allerlei omstandigheden geen optie. Maar dankzij de gesprekken leert de vrouw om te gaan met de eeuwige neerbuigende opmerkingen en zich staande te houden. Wij als lezer krijgen alle tips en adviezen aan alle partners/kinderen ook te lezen.
Het gaat er in alle gevallen om dat de partners/kinderen zich ontworstelen uit de ijzeren greep, uit de kooi, van de narcist en weer vrij worden om te doen en laten wat zij willen, wat bij hun past.

Hoofdstuk acht is getiteld "En nu? Hoop voor de toekomst" Deze titel spreekt voor zich. De mensen waarmee gesprekken zijn gevoerd geven hierin aan, wat hen het meest geholpen heeft om verder te kunnen.Al met al is het een interessant en prettig leesbaar boek, wat mensen die te maken hebben (gehad) met narcisme weer een stukje verder zal brengen.


ISBN 9789024437962 | paperback | 159 pagina's | Uitgeverij Boom | 1 mei 2021

© Dettie, 22 februari 2023

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER