Een boek over vogelzang en muziek, hoe mooi kun je het hebben. In de inleiding laat de auteur weten dat hij zich zal beperken tot vogels in onze streken en West-Europese componisten. Het boek beperkt zich niet tot klassieke componisten, want er staan ook een paar stukken van rockmuzikanten in.

In het eerste hoofdstuk gaat de auteur dieper in op de functies van vogelzang en andere aspecten, zoals de vraag of zang aangeleerd of aangeboren is en hoe de zang tot stand komt, Bij veel vogels lijkt de zang aangeleerd te zijn. Ze nemen de zang van de ouders, of pleegouders over. De koekoek laat echter altijd koekoek horen, wat voor waardouders (gastouders) hij dan ook gehad heeft. En dan zijn er nog vogels die ook andere geluiden, die ze in hun omgeving horen imiteren, zoals de spotlijster. Vogels hebben geen stembanden, maar een bijzonder orgaan, de syrinx genaamd...

Hierna volgt een hoofdstuk over vogels en componisten, waarin het gaat over componisten die zich door vogelgezang hebben laten inspireren en over welke instrumenten zich lenen om het gezang van vogels te imiteren. In de muziek van de twintigste eeuw zijn natuurlijk ook wel geluidsopnamen van de betreffende vogels te horen. Zo schrijft Ottorino Respighi een 78-toerenplaat met een geluidsopname van een nachtegaal voor. Ook gaat dit hoofdstuk kort in op de vraag welke vogels vaak in muziek aan bod komen en welke niet, of nauwelijks te horen zijn.

Het derde hoofdstuk is het langste. Hierin worden diverse vogels en hun gezang besproken. Bij iedere vogel staat een uitgebreide beschrijving en vinden we ook een afbeelding en een QR-code, waarmee je het gezang van de vogel kunt horen. De beschrijvingen worden steeds gevolgd door beschrijvingen van de composities waar de vogel in voorkomt. Ook hier staan QR-codes bij, waarmee de composities beluisterd kunnen worden. Helaas heb ik daar weinig aan, omdat ik geen smartphone heb. Als een compositie meerdere keren genoemd wordt, wordt er verwezen naar de pagina waar deze beschreven wordt. Ook bevat het boek biografieën van de componisten die genoemd worden en ook hier wordt bij componisten en groepen die vaker genoemd worden, verwezen naar de pagina waarop de biografie staat.

In het derde hoofdstuk vind ik nog een paar kleine details, waar ik iets over meen te moeten zeggen. Zo staat bij Syb van der Ploeg, dat hij in de rockopera Nostradamus zingt en daarbij mis ik het feit dat deze rockopera van de groep Kayak is.
In de biografie van Mozart staat dat hij in 1991 overleden is en dat moet natuurlijk 1791 zijn.
Op pagina 99 is sprake van de sarrusofoon, een instrument dat de auteur op een saxofoon met een saxofoon vergelijkt. De sarrusofoon is een metalen dubbelrietblaasinstrument en diende ter vervanging van de hobo’s en fagotten in het harmonieorkest. Ik zou de dan ook eerder met deze instrumenten vergelijken, dan met de saxofoons.
Ik mis het nummer Blackbird van The Beatles en dat vind ik toch wel een beetje vreemd, zeker gezien het feit dat Pink Floyd, The Kinks en Kate Bush wel vertegenwoordigd zijn.
Op pagina 176 staat dat Reinbert de Leeuw violist en dirigent is, terwijl hij volgens mij pianist, componist en dirigent was.

Het vierde hoofdstuk met de slotbeschouwingen vind ik wat persoonlijk wat minder interessant. Ik vind het deels nogal zweverig. Vreemd genoeg staat hierbij geen paginanummer bij de inhoudsopgave. Aan het eind van het boek vinden we nog een lijst van composities, met verwijzingen naar YouTube, waar de composities te horen zijn. De vogelgeluiden zijn helaas alleen beschikbaar voor mensen met een smartphone. De verwijzingen naar de composities zijn geordend op de naam van de vogel die in de compositie voorkomt. Wat ik mis is een alfabetisch componistenregister. Dat zou het zoeken in mijn ogen toch een beetje vergemakkelijken.

Een register met de vogels is misschien minder belangrijk, hoewel ik op moet merken dat in het register van vogelboeken over het algemeen de varianten van een soort onder de algemene naam staan, terwijl de vogels hier onder de volledige naam staan. Zo vinden we geen zwaan, maar de knobbelzwaan en de wilde zwaan en geen leeuwerik, maar de strandleeuwerik en de veldleeuwerik. Daardoor kon ik ‘The lark ascending’ van Ralph Vaughan Williams eerst niet vinden en ik had er al een opmerking over in m’n bespreking gemaakt, toen ik het stuk toch in het boek vond.

ISBN 978 90 5615 592 6 | NUR 660 / 435 | Paperback | 256 pagina’s | Sterck & de Vreese | april 2020

© Renate 10 oktober 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER