Frits Bosch

Wereld op een keerpunt
Waarheen?
Frits Bosch

Het motto voor dit uiterst actuele boek ontleende de auteur aan Rousseau:

‘Ik weet heel goed dat de lezer helemaal niet zo’n behoefte heeft dit alles te weten, maar ik heb er behoefte aan hun dat te vertellen’, pag. 13.

Het boek bespreekt 10 items die momenteel relevant zijn; de omvang waarin dat gebeurt, varieert nogal. Zo komen o.a. aan de orde: globalisering, Europese Integratie, immigratie en Climate change.
Het boek schetst belangrijke ontwikkelingen in onze tijd op politiek, maatschappelijk, ecologisch en economisch vlak. De toon is kritisch en realistisch waarbij de voor- en nadelen van standpunten evenwichtig en duidelijk naar voren komen.

In het deel over globalisering (‘proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie’) is de bijdrage van Robbert-Jan Engels over de VOC interessant. Aan het einde van zijn artikel concludeert hij: ‘Je zou kunnen stellen dat de VOC de weg naar duurzame globale aanwezigheid heeft gewezen. Er lijkt een verband te bestaan tussen de kracht van een samenleving en het succes van zijn internationale ondernemingen’, pag. 40.
‘Globalisering kan een vloek of een zegen zijn’, pag. 75 en beide komen in de diverse bijdragen in dit deel naar voren.

In het hoofdstuk over informatietechnologie is de bijdrage over kantoorgebouwen opvallend en origineel. Hierin wordt naar voren gebracht dat de huidige inrichting niet toekomstgericht is; deze zou virtueel moeten worden en sluit dan beter aan bij actuele technologische mogelijkheden en een nieuwere manier die dit mogelijk maakt.
Belangwekkend in dit hoofdstuk is ook de bijdrage van Saskia Nijs over robots die niet als bedreiging maar als kans worden beschouwd: ze kunnen ons bestaan verrijken want ze doen werk zodat wij kunnen leven. Het is een frisse kijk die de gebruikelijke weerzin tegen automatisering overstijgt.
Sjoerd Bakker heeft een vergelijkbare benadering in zijn verhaal over digitalisering. Hij zegt dat niet digitalisering het probleem is maar wij zelf. Hij maakt een boeiende vergelijking met de introductie van de spoorwegen, elektriciteit en auto. Ook daar moesten mensen indertijd aan wensen; dit stuitte in de begintijd ook op de nodige weerstand. Bakker stelt dan ook dat we aan digitalisering moeten wennen en pleit voor bezinning.

Het deel over de Europese integratie wordt gekenmerkt door de opmerking van Klaas Knot, president-directeur van de Nederlandsche Bank die in juli 2012 zei: ‘Er is nog maar één weg uit de crisis: eerst een begrotingsunie en een bankenunie, en dan een politieke unie van de eurolanden. Zonder zo’n unie kan de euro niet voortbestaan. DNB heeft geen plan B’, pag. 138.

Voor een échte EU is een verdiepte vorm van integratie nodig en in dat stadium bevindt de huidige EU zich nog – lang – niet. Adriaan Schout eindigt zijn bijdrage dan ook met de woorden: ‘De huidige impasse mag niet voortduren. Bouw de EU om van een supranationale instelling naar een internationale organisatie van soevereine landen’, pag. 146.

In het hoofdstuk over waardesystemen wordt met kritische instemming Hans Jansen geciteerd: ‘De groei van de invloed van een nieuwe godsdienst is er zeer bij gebaat wanneer de maatschappij geregeerd wordt door een elite die zichzelf overschat. Niets is zo gunstig voor een nieuwe politiek-ideologische beweging als de elite die liever niet wil weten wat de inhoud van de opkomende ideologie is, en die in zijn verwatenheid niet wil weten wat de inhoud van de opkomende ideologie is, en die in zijn verwatenheid denkt de boel wel bij elkaar te kunnen houden’, pag. 243.

In dit deel wordt met kracht gezegd dat er sprake is van botsende waardesystemen en dat we de culturele en religieuze tegenstelling tussen christenen en moslims niet mogen onderschatten. Het conflict wordt goed uitgelegd en beargumenteerd: ‘Het vormt de irrationele maar historische reactie van een oude rivaal op de wereldwijde expansie van onze joods-christelijke erfenis en ons seculiere heden’, pag 262.
Zinvol is wat Herman Philips in dat verband zegt over vertrouwen. Dit is in het westen in wetgeving geformaliseerd maar in de islamitische samenleving is vertrouwen maar tribaal gebonden. Daarbuiten is er al gauw sprake van wantrouwen.

In het korte hoofdstuk over immigratie is Jan van de Beek zeer kritisch over gastarbeiders die indertijd naar ons land kwamen: hij stelt dat deze onze economie veel geld hebben gekost.

Paul Cliteur probeert in zijn bijdrage onder het deel rechtstaat president Trump te begrijpen. Hij verzet zich tegen wat hij noemt ‘de suïcidale neiging tot inclusiviteit’, pag. 293. Hij houdt niet van deze politiek ‘zachte’ term en is van mening dat we het kwaad in de wereld moeten herkennen, benoemen en bestrijden.
Tegenstellingen gladstrijken past daar niet bij. We hebben het wij/zij denken juist nodig! Een wat tegendraads geluid dat niet iedereen graag hoort maar we kunnen het ook niet ongestraft negeren want theocratie (islamitische wereld) staat hier tegenover democratie (westen) al lijkt dat aan de nuances binnen de islam wel enigszins tekort te doen.
Elders klinkt ook een krachtige oproep tot hernieuwd zelfbewustzijn: ‘De Grondwet staat boven de Bijbel, Koran, hadith en sharia….. De Grondwet in de rechterhand, de Universele Rechten van de Mens in de linkerhand’, pag. 306 – 307.

Het hoofdstuk over Climate change is vol bezorgdheid over huidige en toekomstige ontwikkelingen. In 2023 zullen er 8 miljard mensen op aarde zijn die hun ecologische footprint achterlaten, zij het een klein aantal in onevenredig grote mate. Dit deel legt de noodzaak van een duurzame levensstijl aan de lezer gezien de hedendaagse situatie van het milieu. De bevolkingsgroei wordt als oorzaak gezien van armoede, het verlies aan landbouwgrond, erosie, oorlogen en emigratie.
In een afzonderlijke bijdrage worden beleidssuggesties gedaan en een groot aantal stellingen sluit dit belangwekkende boek af.

Leerzaam en verrijkend, ook wanneer de lezer een andere visie is toegedaan. Dit boek biedt een goed overzicht van wat er vandaag mondiaal speelt en dringend onze aandacht verdient.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Non-fictie

Frits Bosch