https://violetmoller.com

De zeven steden
Een reis door duizend jaar geschiedenis: hoe ideeën uit de oudheid ons bereikten
Violet Moller

De auteur beschrijft in dit boek hoe de kennis over de astronomie, wiskunde en geneeskunde sinds de oudheid is blijven bestaan en verder is verspreid over de wereld. De lezer volgt de belangrijkste ideeën van de grootste wetenschappers uit de oudheid en ontdekt de eeuwenoude basis van de hedendaagse geneeskunde. Ook  is er een kennismaking met de bronnen waaruit onze wiskunde en astronomie zijn ontstaan.

Het boek leest als een reis naar kennis rond de Middellandse Zee. Mensen zijn nu eenmaal altijd nieuwsgierig naar de wereld om hen heen, willen graag begrijpen hoe dingen zijn ontstaan en functioneren, leggen graag verbanden. Kennis is macht luidt het gezegde en de drang naar kennis ís ook een vorm van intellectuele macht. Wie iets weet en doorziet, is niet langer afhankelijk van hoe het leven – soms onvoorspelbaar – verloopt maar kan dat proces beïnvloeden. Dat zien we met name in de geneeskunde en in de afgelopen eeuwen hebben we daar ook de vruchten van mogen plukken.

Het boek ontleent zijn titel aan zeven steden die in dit proces van verspreiding van kennis een belangrijke rol hebben gespeeld gedurende een periode van meer dan duizend jaar. We komen in Egypte, in Alexandrië ten tijde van de 6^e eeuw waar destijds de grootste bibliotheek ter wereld was en van waaruit contacten waren met o.a. Athene, Rome en Constantinopel.

Vervolgens voert de auteur ons naar Bagdad ten tijde van de 9^e eeuw, het hart van de islamitische cultuur waarvan toen werd gezegd: ‘… de wetenschap bloeit er. Hier is het beste van alles dat de moeite van het beschouwen waard is, en alles wat elegantie in zich bergt wordt erheen getrokken’. De geografische ligging, dicht bij het snijpunt van de Eufraat en de Tigris, heeft deze ontwikkeling bevorderd. Het boek beschrijft ook de toenmalige architectuur waarvan in diverse musea het een en ander is te bezichtigen.

Aan de andere kant van de Middellandse Zee ligt Spanje waar twee steden aandacht krijgen: Córdoba met veel oosters-islamitische invloeden en Toledo waar het katholicisme belangrijk werd.

Italië is vertegenwoordigd in Salerno, een drukke havenstad met een middeleeuwse medische school. Boeiend is het verhaal van de koopman Constantijn die door ziekte kennis maakt met medici in Salerno, zelf in zijn geboortestad Carthago geneeskunde gaat studeren en later met veel medische boeken in Salerno terugkeert. Dit wordt het begin van een medische cultuur in deze stad.

Palermo, de hoofdstad van Sicilië, is een levendige mengeling van culturen en dat heeft alles te maken met de strategische ligging van dit eiland met wijngaarden, olijfbomen en tarwe op de vruchtbare grond.

De laatste stad is Venetië waar de drukpersen geometrie mogelijk maakten. Zo konden de grote aantallen geschriften over het sterrenstelsel en de geneeskunde nog beter konden worden verspreid. Een drukker moest een veelzijdige opleiding en brede kennis van zaken hebben: hij moest ambachtsman, zakenman en geleerde zijn. Een Franse ambassadeur noemde Venetië in de 15^e eeuw ‘de meest glorieuze stad die ik ooit heb gezien, uiterst respectvol jegens ambassadeurs en buitenlanders, bestuurd met veel wijsheid, en God dienende met de grootste toewijding’.

Na 1500 is er veel veranderd en hebben centra van ontwikkelingen zich ook verlegd. Respectabele steden uit de oudheid verloren hun toonaangevende betekenis en er kwamen nieuwe steden elders in Europa voor in de plaats. Twee kaartjes voor in het boek laten zien dat deze steden allemaal rond de Middellandse Zee, waar al deze landen omheen liggen, handel met elkaar dreven en zo ook kennis uitwisselden en elkaar culture invloeden ondergingen.

Waarom – slechts - deze zeven steden? De auteur zegt daarover: ‘Natuurlijk had ik ook andere steden kunnen opnemen, maar me beperken tot die steden waar de belangrijkste teksten werden bestudeerd en vertaald leek me de beste manier om in dit uitgebreide verhaal niet de weg kwijt te raken’, pag. 20. Zij heeft in dit boek veel uiteenlopende kennis verzameld en met elkaar in verband gebracht. Dit reisverslag geeft dan ook een levendig beeld van ons gemeenschappelijke intellectuele erfgoed. Dit boek is de moeite waard voor iedereen die geïnteresseerd is de ontwikkeling van onze cultuur.

ISBN 9789029093552 | Hardcover | 320 pagina’s | Meulenhoff Amsterdam | 10 oktober 2019
The Map of Knowledge vertaald door Pon Ruiter

© Evert van der Veen, 18 november 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER