http://tasmedes.wordpress.com

Thuis in de kosmos
Het Epos van Evolutie en de vraag naar de zin van ons bestaan
Taede Smedes

Flaptekst:
Miljarden jaren geleden ontstond het heelal. De eerste sterren vormden en uit hun elementen kwamen planeten voort, waaronder onze Aarde. Niet lang na het ontstaan van de Aarde ontstaat er leven, dat evolueert en waarvan ook de mens een product is. Ons lichaam verraadt nog onze herkomst: 90% van de elementen uit onze lichamen is afkomstig van de eerste sterren.

Dit is het Epos van Evolutie, het natuurwetenschappelijke verhaal waarin verteld wordt over hoe de evolutie van het leven op Aarde ligt ingebed in de evolutie van het heelal. Dit Epos is ook een zingevend verhaal. Smedes stelt dat de mens een speciale plaats inneemt als het organisme waarin de kosmos tot zelfbewustzijn is gekomen. Hij formuleert de contouren van een nieuw wereldbeeld en beschrijft de filosofische en ethische implicaties ervan. Een indringend essay dat, geïnspireerd door wetenschappelijke, filosofische en religieuze inzichten, een radicaal andere manier voorstelt om naar mens en wereld te kijken die tegemoetkomt aan hedendaagse existentiële vragen.

Het is goed dat de auteur nog eens benadrukt dat Darwin geen atheïst was. Hij wilde God niet als hypothese voor het ontstaan van de aarde gebruiken maar liet het geloof niet los. 


Hoofdstuk 4 is een boeiend, bondig en helder overzicht van de ontstaansgeschiedenis van de kosmos waaruit blijkt: 'Alle leven op de Aarde bestaat voor ruim 90 procent uit elementen die in een ver verleden in sterren zijn gevormd', pag 42. Dat roept in hem als wetenschapper gevoelens van verwondering en eerbied op die tot een bijna mystieke ervaring kunnen leiden. Kennis hebben van de kosmos is een 'oefening in nederigheid' want de mens maakt deel uit van dit onmetelijke mysterie.

De auteur herkent zich in Pascal die de mens een 'denkend riet' noemt. 'Daarmee heeft de evolutie in de mens een soort zelfbewustzijn gekregen: met de mens is het universum zich van zichzelf, van zijn eigen bestaan en geschiedenis, bewust geworden', pag 64.

Dat is wel erg antropocentrisch gedacht en doet aan de zelfstandige waarde van de schepping tekort alsof die pas door de mens zijn ultieme betekenis zou krijgen. Zo komt er ruimte voor een kosmopolitische visie - wij zijn kosmopolieten - waarin ruimte is voor God. In het post-theïstische tijdperk biedt dat nieuwe religieuze perspectieven: 'op het moment dat God 'daarboven' in lucht opging, lichtte de werkelijkheid om ons heen zélf op als de plek waar het heilige zich manifesteert', pag 76. Voor dit godsbesef zijn veel mensen ontvankelijk.

Het boek eindigt met een pleidooi voor een ethisch verantwoord leven waarin een mens zich bewust is van zijn roeping om wijs met het leven om te gaan.

Een verrijkend boekje!

ISBN  9789462987081 | Paperback | 100 pagina's | Amsterdam University Press | februari 2018

© Evert van der Veen, 2 maart 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

God én Darwin
Geloof kan niet om evolutie heen

In het kader van het Darwinjaar verschijnt de ene publicatie na de andere over de problematische relatie geloof en evolutieleer. Je zou denken dat sinds zelfs de katholieke kerk de evolutietheorie niet meer bestrijdt, deze controverse ver achter ons ligt, maar niets is minder waar. De laatste jaren lijkt er een soort revival te ontstaan van het zogenaamde creationisme en de intelligent design. In God én Darwin gaat Taede Smedes nader in op deze bewegingen, achtergronden en vermeende doelstellingen van deze bewegingen worden in een helder betoog uit de doeken gedaan.

Creationisten zijn mensen die de bijbel letterlijk nemen, zij geloven dat de aarde 6000 jaar oud is en door God in zes dagen is geschapen, met alles er op en er aan, waarna hij op de zevende dag een rustdag instelde.
Aanhangers van de intelligent design bestrijden de evolutiegedachte niet maar geloven wel dat achter het proces van evolutie een ontwerper schuilt, dat wat zij onder God verstaan.

De evolutietheorie van Darwin laat een hoge mate van toeval toe, in zodanige mate namelijk dat het ontstaan van de mens ook aan dat toeval moet worden toegeschreven. Dit valt voor aanhangers van ID niet te rijmen met hun geloof, omdat dan hun God, de ontwerper van alles, geen rol van betekenis meer speelt. In de ogen van creationisten en aanhangers van ID neemt de mens een speciale positie in, de kroon op de schepping van God waar hij een speciale bedoeling mee heeft en waar toeval uiteraard geen rol kan spelen. Helder voor zover een mens in zulke zaken kan geloven, maar natuurlijk volstrekt onwetenschappelijk. Het creationisme is door wetenschappelijke feiten volstrekt weerlegd en het idee van een transcendente ontwerper achter de natuur van de aanhangers van ID valt niet te falsificeren en heeft daarom geen enkele wetenschappelijke waarde.

Einde verhaal zou je denken want geloof en wetenschap zijn twee onverenigbare terreinen, maar niet voor Smedes gelet op de ondertitel van zijn boek ‘Geloof kan niet om evolutie heen'.In het laatste deel van zijn boek gaat hij namelijk in op zijn godsgeloof en hoe dit te verzoenen valt met de evolutieleer. Dit vind ik een uiterst verwarrende tekst en valt hij wat mij betreft door de mand als iemand die voor een verlicht gelovige wil doorgaan. Op bladzijde 116 stelt hij namelijk het volgende:’God is voor mij niet in wat niét is, niet in chaos, toeval en afwezigheid van wetmatigheid.’ Laat nu toeval een zeer belangrijke rol spelen in de evolutie, zodat wat het godsgeloof van Smedes betreft hij zijn boek beter de ondertitel ‘over de onverenigbaarheid van geloof en evolutie’ mee had kunnen geven.

ISBN 9789046806005 Paperback 159 pagina's | Nieuw Amsterdam | juni 2009

© Cavendish, juni 2009

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER