https://www.roderickveelo.nl

De schijn regeert
Roderick Veelo

Dit boek bevat zeventig columns die tussen 2016 en 2022 gepubliceerd zijn in De Telegraaf en op de site van RTL Z. De helft van de columns is geschreven in 2021 en in dit jaar. Die zijn dus (nog) van heel recente datum.

De schrijver is van mening dat de journalistiek zich moet richten op het verzamelen en presenteren van nieuwsfeiten. Journalisten moeten zich niet bezighouden met beeldvorming. Een vanzelfsprekend standpunt, lijkt mij, maar Veelo constateert dat het te vaak mis gaat. Zodra beeldvorming binnensluipt, gaan journalisten sjoemelen met de werkelijkheid. Journalisten publiceren dan niet alle nieuwsfeiten zodat de lezer een compleet beeld krijgt, maar selecteren de nieuwsfeiten. De journalist propageert daarmee een gewenst beeld en “propaganda is verboden terrein voor journalisten” (blz. 13).

De columns zijn pakkend geschreven en er wordt veel schone schijn doorgeprikt. Ze zijn soms vlijmscherp, zoals dat op zijn plaats kan zijn in een column, maar altijd fair en feitelijk. Media moeten zich niet laten meeslepen in nepnieuws, zich niet verschuilen achter geheime bronnen, of door sensatiezucht jagen op een primeur (blz. 220). Kortom, doe niet mee aan een hype, maar houd je aan de feiten. Feiten zijn het enige wapen dat een journalist mag hanteren (blz. 14). Als oordelen en vonnissen onderdeel worden van het nieuws, worden journalisten dominees en ondergraven zij hun geloofwaardigheid (blz. 27).

In Liverpool hebben antiracismeactivisten met een spuitbus de straatnaamborden op Penny Lane beklad. Ze eisen dat de straatnaam verdwijnt, omdat die zou verwijzen naar James Penny, een koopman die zich in de 18^de eeuw inliet met slavernij. Het stadsbestuur haastte zich om hieraan gehoor te geven. In werkelijkheid verwijst de naam naar een tolheffing in penny die ooit in deze straat werd geheven. Een goede journalist moet dat ook melden en niet meedoen aan het herschrijven van de geschiedenis en zodoende meewerken aan de tweedeling ‘goed’ of ‘fout’ (blz. 190).

Een vergelijkbaar probleem speelt met het zogenaamde inclusieve taalgebruik. Sensitivity readers moeten in de literatuur, de journalistiek en uitgeverijen teksten nalezen op mogelijk kwetsend taalgebruik. Uit het boek van de bekroonde Britse schrijfster Kate Clancy moest de mededeling dat een leerling ‘amandelvormige ogen’ en ‘een chocoladekleurige huid’ had, geschrapt worden (blz. 104). Uit angst voor een ideologie die nota bene ‘inclusie’ in het vaandel heeft staan, en bang om buiten de rechtstaat om veroordeeld te worden op sociale media (blz. 144), zwichten onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en openbaar bestuur voor de eisen van de activisten van het morele gelijk. Unilever verbrak de samenwerking met het beautymerk Fair & Lovely omdat die naam niet inclusief zou zijn. De onderneming heeft fabrieken in Teheran staan, maar rept weer met geen woord over de schending van mensenrechten in dat land (blz. 162-163).

Bruinkool is samen met biomassa de vervuilendste brandstof die er in Europa te vinden is. Toch heeft Nederland sterk ingezet op biomassa en heeft Duitsland door het abrupte sluiten van kerncentrales zich afhankelijk gemaakt van bruinkool (blz. 41). Nederland heeft met de overstap van gas en kolen naar biomassa alleen op papier bijgedragen aan een reductie van CO2-uitstoot. Het heeft al honderden miljoenen euro’s gekost en ‘niemand gelooft er meer in’. Waarom wordt naar dit schandaal geen parlementair onderzoek ingesteld? (blz. 186).

Zo wordt het ene na het andere onderwerp op de zeef van de feitenanalyse gelegd: migratie, diversiteitstrainingen, het woke-denken, racisme, geweld tegen hulpverleners, het morele leiderschap van Sigrid Kaag, het negeren van de waarschuwingen van Poetin tegen NAVO-uitbreiding in Oost-Europa, homohaat in Amsterdam, het ondoordacht vrijlaten van zedendelinquenten waar jonge vrouwen het slachtoffer van worden. Zeventig columns en een waaier aan onderwerpen.

Het zijn thema’s die voorlopig nog wel een dominante rol in het nieuws zullen blijven spelen. Daarom is het waardevol om dit boek te lezen. Niemand hoeft het eens te zijn met de inzichten van de schrijver. Maar evenwichtige verslaggeving belicht een zaak van verschillende kanten. In dat pleidooi kan ik de schrijver alleen maar bijvallen. Een journalist is geen lobbyist. Hij of zij verstrekt feiten en het is aan de consument van het nieuws om er een opinie op te baseren.

De titel van het boek is misschien een zinspeling op de befaamde uitspraak van koningin Beatrix: "de leugen regeert".

Roderick Veelo (1964) is een Nederlands journalist en radio- en televisiepresentator. Na een voltooide studie politicologie werkte hij onder andere voor Radio 10, VARA, BNR Nieuwsradio, SBS6, RTL Z en Tros.

Uitgeverij Blauwburgwal is opgericht in 2019 door onder meer Syp Wynia, voorheen redacteur en columnist bij het opinieweekblad Elsevier.

ISBN 97894618523240 | Paperback | Omvang 242 blz. | Uitgeverij Blauwburgwal | juni 2022

© Henk Hofman, 28 juni 2022

Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER.