De oorlog in mij
Baruch Kojocaru

"Dit boek is mijn nalatenschap aan mijn kinderen, klein-kinderen, neven en nichten. In onze familie was het taboe om over de oorlog te praten, maar ik heb dit willen doorbreken zodat jullie weten wat ons is overkomen en dit nooit vergeten."

Aan het woord is Baruch Kojocaru (1932), die zijn levensverhaal vertelt aan Barbara Bulten 'die het geduld heeft gehad om mijn verhalen op te schrijven en te herschrijven, tientallen keren, tot ze de juiste vorm kregen.'

"Mijn vader is in 1886 geboren in een kleine sjtetl in Rusland. Na een pogrom tegen de Joden verloor hij zijn moeder, en zijn familie verhuisde naar Roemenië. Ze vestigden zich in Botosani. [..]. Het waren arme vrome Joden.
Mijn Duitstalige moeder werd geboren in het Oostenrijkse Wenen in een rijke rabbijnenfamilie. Haar opa kreeg een baan als rabbijn in Boto-sani aangeboden en zo verhuisde de hele familie naar Roemenië. Op haar vijftiende leerde ze een buurjongen kennen, mijn vader. Ze werden verliefd en hoewel ze nog jong waren, wilden ze graag met elkaar trouwen"

Maar vanwege  het standsverschil ging die verbintenis niet door. Twee huwelijken later vonden ze elkaar alsnog. Samen kregen ze drie zonen en vier dochters wat het uiteindelijk aantal kinderen op dertien bracht. Baruch is de jongste.

Na een aanvankelijk prettig leven verandert alles dankzij Duitse inval van Polen in 1939. "Tijdens de Tweede Wereldoorlog koos Roemenië de kant van de Duitsers in de strijd tegen de Russen. Maar al in 1937 had het land antisemitische maatregelen ingevoerd."

Het Joodse gezin krijgt het zwaar onder het Duitse juk, de beperkingen nemen steeds grotere vormen aan. En dan breekt in 1941 de dag aan dat alle Joodse mensen zich moeten melden - alle mannen en jongens boven de veertien zijn dan al weg - en op transport gezet worden naar werkkampen. Baruch komt daar door omstandigheden nooit aan en wordt zeer liefdevol opgevangen op een onderduikadres. Helaas loopt het uiteindelijk verkeerd af en belandt Baruch alsnog in werkkamp Transnistrië. Tot zijn grote vreugde vindt hij daar zijn moeder, broer en zussen terug!

In dat kamp bevindt zich ook Gunter, een ca. achttienjarige Duitse soldaat, die meer dan gewone belangstelling voor de jonge Baruch heeft. Baruch vermoedt dat hij aan deze Gunter zijn latere homo/biseksuele gevoelens (en zijn leven) te danken heeft.
In het kamp gebeuren echter nog veel meer dingen die een onuitwisbare indruk achterlaten bij Baruch.

Baruch is enorm blij dat hij dankzij een ruilhandel in 1944 het kamp mag verlaten, hij mag per boot naar Palestina! Het beloofde land! Maar voordat hij daar is ondergaat hij nog meer verschikkingen en belandt hij zelfs opnieuw in 'kampachtige' toestanden.

De zeer creatieve en talentvolle Baruch heeft acteeraspiraties en ontwerpt en maakt graag kleding. Maar eerst moet de dienstplicht vervuld worden, opnieuw geen gewoon leven. Later moet er getrouwd worden, het wordt een huwelijk dat, gezien Baruchs voornamelijk homoseksuele gevoelens, gedoemd is te mislukken. - Homoseksualiteit was strafbaar -

We lezen hoe Baruch in Berlijn en Amsterdam belandt, hoe hij zijn grote liefde vindt én verliest, maar de oorlog is en blijft altijd op de achtergrond aanwezig. Bij het zien van bepaalde voorwerpen slaat soms de angst en paniek toe, het herinnert hem teveel aan gebeurtenissen of dingen die hij zag. Relaties zijn problematisch, de angst om te verliezen is groot. De invloed van de oorlogsgebeurtenissen zijn enorm.

Baruch voelt altijd een onrust in zijn lijf, de titel van het boek De oorlog in mij is dan ook een uitstekende samenvatting van de gevoelens van Baruch. Hij probeert de mensen van zijn onderduikadres op te sporen, gaat terug naar Botosani, op zoek als hij is naar innerlijke rust. Het taboe om over de oorlog te praten drukt zwaar op hem. Uiteindelijk doorbreekt hij de stilte, woordelijk en via de pen, wat letterlijk en figuurlijk bevrijdend werkt. 'Opdat we niet zwijgen' is dan ook het motto in het boek.

Baruch heeft zonder vals sentiment en in een vlotte stijl over zijn leven verteld. De verhalen staan op zichzelf maar bijna alle verhalen die Baruch vertelt, leiden tot andere verhalen, de ene keer betreffen die gebeurtenissen uit zijn jeugd de andere keer tonen ze ons ontmoetingen met mensen die indruk maakten, of lezen we over dingen die hij zag of hoorde die hij nooit meer vergeten is. Sommige verhalen zijn schokkend andere ontroerend. Het leven van Baruch is vol van impressies en rijk aan interpretaties. Ondanks zijn heftige oorlogsverleden heeft Baruch ook een rijk leven gehad waarover hij boeiend, invoelend en met mededogen weet te vertellen. Vooral lezen!

Beluister ook de uitzending van Amsterdam FM waarin Barbara Bulten en Baruch Kojocaru

Bekijk en beluister de uitzending van Radio NH waarin Baruch Kojocaru geïnterviewd wordt

ISBN 9789026347801 | Hardcover | 160 pagina's | Ambo Anthos | mei 2019

© Dettie, 10 juni 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER