Het kan ook anders
Hoe non-conformisten de wereld veranderen
Adam Grant


Deze Amerikaanse topdocent behoort tot de 25 invloedrijkste managementsdenkers in de wereld. Hij is ‘als organisatiepsycholoog verbonden aan Wharton en al ruim tien jaar bezig met het bestuderen van originaliteit in zeer uiteenlopende omgevingen: bij technologiebedrijven en baken, maar ook bij scholen, ziekenhuizen en overheidsinstanties’, pag. 38.

Grant presenteert in dit boek aan de hand van talloze onderzoeken zijn prikkelende visie op mogelijkheden tot verandering in ons leven. Zo komt de flop van de Segway ter sprake en de 79 schetsen die Picasso van Guernica maakte. Bij de laatste casus is de gedachte dat het goed is om veel te genereren zodat er altijd iets bijzonders tussen zit. Edison had 1093 patenten en daarvan zijn er enkele geniaal geworden. Veel voorbeelden komen uit de politiek, wetenschap, sport en geschiedenis en getuigen van een grote belezenheid en kennis van zaken.

Interessant is Lucy Stone die bijeenkomsten belegde waarin ze zich tegen de slavernij keerde. Mensen die de posters vernielden, werden uitgenodigd om te komen omdat ze hen duidelijk maakte dat het om ménsen ging die net als zij familierelaties hadden. Die benadering werkte en menigeen werd zo een medestander van Stone.

Boeiend is de productie ‘The Lion King’: door de opmerking van een producer dat het verhaal lijkt op dat van Shakepeare’s Hamlet werd het in productie genomen. Nu was er een aansprekende invalshoek gevonden op grond waarvan men het aandurfde om in de productie te investeren.
Prachtig is het voorbeeld van het verzet tegen dictator Pinochet in Chili in 1983. Burgers werden opgeroepen tot kleine stapjes: langzamer rijden op straat, lampen aan en uit doen, met een televisie in een kruiwagen over straat rijden (omdat de tv. door de overheid werd gedomineerd).
In Egypte werd humor gebruikt om het verzet te mobiliseren. Het was een parodie op het installatieprogramma van Windows: ‘De installatie is mislukt. Verwijder ‘Mubarak’ en probeer het opnieuw’.

Graag keert Grant vaststaande uitgangspunten om en dan weet hij tot vernieuwende inzichten te komen. Zo worden lezers – mensen in het bedrijfsleven – gestimuleerd om origineel te durven denken en handelen door zich niet teveel te conformeren aan de gebruikelijke gang van zaken: ‘Hij laat zien dat iedereen creatiever kan worden. Hij onthult hoe we écht originele ideeën kunnen leren herkennen en hoe te voorspellen welke ook zullen werken’, pag. 10.

Vaak is het geen kwestie van een grotere expertise maar van een bredere en frisse blik waardoor mensen het verschil kunnen maken: ‘Psychologen ontdekten jaren geleden al dat er twee manieren zijn om een topprestatie neer te zetten: door je aan te passen of door origineel te zijn’, pag. 15. Dat laatste is duidelijk de richting die dit boek wijst. Originaliteit begint met gezonde (zelf)kritiek, nieuwsgierigheid, twijfel en onderzoek. Daar is wel moed voor nodig want een origineel iemand moet de druk van anderen kunnen weerstaan en beheerste risico’s durven nemen.

Grant citeert econoom Galenson: ‘De ware vijand voor conceptuele vernieuwers is het ontstaan van vaststaande denkgewoonten’, pag. 124. Het is voor bedrijven belangrijk dat zij originele en creatieve mensen aan zich weten te binden. Diversiteit is goed voor de bedrijfscultuur.
Grant noemt paus Sixtus V die bij een heiligverklaring iemand aanstelde die daartegen moest pleiten zodat de ware motieven beter naar voren zouden komen. Ieder bedrijf heeft ‘canaries’ nodig: klokkenluiders zouden wij zeggen (die term gebruikt Grant overigens niet). Gekooide kanaries hadden in kolenmijnen de functie om het tekort aan zuurstof te signaleren.

Eén van Grants adviezen is dat mensen een tijdlang in het buitenland werken zodat ze die nieuwe ervaringen mee terug kunnen nemen in hun werkomgeving. Een opvallend advies is om open over zwakke punten te durven zijn: dit oogt intelligent en betrouwbaar.

Diverse keren verwijst Grant naar Martin Luther King die door anderen bij de burgerrechtenbeweging werd betrokken. Zijn ambitie lag daar oorspronkelijk niet. Zijn legendarische woorden ‘I have a dream’ berust op een roep van Mahalia Jackson op de achtergrond die hem hem aanmoedigde om dit te vertellen.
Een opmerkelijk advies is ook dat de beste bondgenoot niet je vriend is maar degene die zich oorspronkelijk tegen je mening keerde. Wanneer die tot een ander inzicht is gekomen, zal hij je visie krachtig verdedigen.
Een mooi voorbeeld van ‘hoe het werkt’ is de poster over handen wassen in een ziekenhuis. De poster met als tekst ‘handhygiëne voorkomt ziekten bij patiënten’ blijkt effectiever dan de poster met de tekst ‘handhygiëne voorkomt dat je ziek wordt’.

Voor wie de boodschap nog niet helder mocht zijn: 15 individuele acties, 10 leiderschapsacties en 5 acties voor ouders en onderwijzers sluiten dit boek af dit overloopt van echt Amerikaans enthousiasme. Maar de schrijver heeft zeker een punt.

ISBN 9789400508880 | Paperback | 320 pagina's | Uitgeverij Lev | januari 2018

© Evert van der Veen, 29 juni 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER