Vlaamse Leeuwen, Duitse Bevelen
Het Vlaamse Legioen aan het Oostfront
Philip Vanquaethem

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wierf de SS in heel Europa vrijwilligers om mee te strijden tegen “het bolsjewisme”, dat eropuit was om heel Europa te overheersen. Gemakshalve werd eraan voorbijgegaan dat Hitler-Duitsland zelf de oorlog was begonnen om Europese hegemonie te verkrijgen.

Het lukte om vrijwilligers te werven. Ze kwamen uit Noorwegen, Denemarken, Nederland en Vlaanderen. Spanje was geen bezet gebied, maar Franco leverde de zogenaamde Blauwe Divisie, omdat de soldaten blauwe uniformen droegen.
De aantallen lagen niet hoog. Het Vlaamse Legioen telde bij eerste inzet aan het front 1100 soldaten. Later liep het aantal op tot een totaal van 10.000 vrijwilligers.

De Vlamingen gaven zich op omdat zij hoopten dat Vlaanderen, uit dank voor hun inzet, autonomie binnen het Duitse Rijk zou krijgen. Een naïeve gedachte, want in de praktijk deelden de Duitsers de bevelen uit, en peinsden zij er niet over om bezette gebieden autonomie te geven. De titel van dit boek geeft dat goed aan.
Al deze legionairs werden ingezet aan het Oostfront en wel in de sector Leningrad. De Duitsers hadden de stad omsingeld en hongerden de verdedigers uit. De Vlamingen kwamen in een sector te liggen waar ook de Spanjaarden en Nederlanders gelegerd waren.

Dit boek maakt een paar dingen heel duidelijk.
In de eerste plaats dat de Vlamingen als leeuwen hebben gevochten. Ze dwongen daarmee zelfs bij hun Duitse bevelhebbers respect en waardering af.
In de tweede plaats dat de strijd aan het Oostfront ongelooflijk fel en wreed werd gevoerd, waarbij de weersomstandigheden vaak verschrikkelijk waren. In de winter daalden de temperaturen tot -20 of zelfs -50 graden. In voor- en najaar waadden de manschappen door de blubber en in de zomer was het heet en stoffig.
In de derde plaats dat de Russische aanpak bestond uit stormlopen, onverschillig hoeveel slachtoffers dat kostte, totdat een doorbraak was bereikt. Van strategie en tactiek leken de bevelhebbers weinig verstand te hebben. In de Finse Winteroorlog van 1939/1940 was dit ook al opgevallen. Soortgelijke berichten bereiken ons opnieuw nu de Russen proberen het Oekraïense leger eronder te krijgen.

Volgens de auteur zijn Vlaamse oorlogsmisdaden, zoals het neerschieten van krijgsgevangenen, een reactie op het afslachten van Vlaamse legionairs die de Russen gevangen hadden genomen. Dat klinkt plausibel, het is ook zo dat in een oorlog de vechtende partijen snel verwilderen, maar daarmee is dit gedrag nog niet vergoelijkt. Aan het Oostfront werd helaas nergens met het oorlogsrecht rekening gehouden. Rusland had de Conventie van Genève niet getekend en pakte ook de eigen soldaten aan met een keiharde discipline. Politieke commissarissen trokken achter de aanvallers op om terugkerende soldaten zonder pardon neer te schieten. Een Russische soldaat had de dood voor zich en achter zich.

Dit boek is voorzien van een aantal duidelijke schetsen die het strijdtoneel en het verloop van de gevechten inzichtelijk maken.
De vele, nooit eerder gepubliceerde foto’s laten zien hoe zwaar de strijd voor de soldaten is geweest. Uitgeputte soldaten komen in beeld, in miserabele leefomstandigheden in loopgraven of provisorische bunkers, de wapens onder handbereik.
In 1943 breken de Russen door de linies heen en bevrijden ze Leningrad. In die strijd is het Vlaamse Legioen ten onder gegaan.

De auteur heeft het allemaal grondig uitgezocht en verbetert hier en daar de bestaande opvattingen over de inzet van de Vlaamse strijders.
Een opmerkelijk boek en een aanwinst voor de Vlaamse geschiedschrijving.

Philip Vanquathem (1975) is historicus met de focus op militaire geschiedenis.

ISBN 9789464369922 | Paperback | Omvang 422 blz. | Uitgeverij Ertsberg (Be) | februari 2022

© Henk Hofman, 31 maart 2023

Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER.