Wat zit je haar goed!
69 vragen over liegen en leugens
Annemiek van Kessel

‘M'n wekker was stuk en de brug stond open…’

‘Katrineke, kom, kom
Je bent te laat, maar waarom’

Dit bekende liedje van Kinderen voor Kinderen geeft precies weer hoe dat gaat in het dagelijks leven.
En we liegen allemaal.
Maar wat is liegen dan precies? Onwaarheid vertellen. Maar het is niet altijd zo dat iemand glashard en bewust liegt, er zijn meer vormen. Je kan dingen verzinnen of juist iets niet vertellen, zonder dat het een ander schaadt, leugentjes om bestwil. Gemiddeld liegen we twee keer per dag, mannen iets vaker dan vrouwen – maar vrouwen zijn er beter in.

Wanneer is liegen schadelijk? ‘Wat zit je haar goed’, dat benadeelt niemand, maar wat er bijvoorbeeld in dopingaffaires gebeurt, of dat foto’s gemanipuleerd worden, dat is wel degelijk fout. Net als frauderen, vervalsen of sjoemelen, allemaal vormen van liegen. Mensen liegen ook tegen zichzelf, en kunnen er van overtuigd zijn dat de leugens die ze vertellen waar zijn. Als je iets maar vaak genoeg vertelt lukt dat wel.
In de reclame wordt gelogen, schrijvers liegen - want fictie is liegen, ook bij literaire non-fictie. En wat te denken van autobiografische werken? Over het algemeen weten lezers dat wel.

Anders is het in de journalistiek (nepnieuws!) of in de politiek: daar wordt volop en expres gelogen: Donald Trump liegt elke dag wel vijftien keer.
Mensen die pathologisch liegen doen dat om een positiever zelfbeeld te krijgen. Narcisten bijvoorbeeld. Er zijn therapeutische behandelingen voor.
Er zijn zelfs cursussen in liegen, ‘leer liegen’, of ’manipuleren kun je leren’. Bij zo’n cursus leer je natuurlijk ook leugens herkennen, maar dat is nog niet zo makkelijk, vertelt Kessels.
Er zijn bedrijven die valse papieren verkopen, ook een vorm van liegen.

‘Of liegen geoorloofd is, hangt nauw samen met morele, persoonlijke en maatschappelijke opvattingen of met geloofsovertuiging. Voor christenen geldt nog steeds het negende gebod, maar ook zij liegen weleens om ene dierbare in bescherming te nemen. Moslims mogen volgens de Koran ook niet liegen, maar het is wel toegestaan om onder bijzondere omstandigheden een ‘leugentje om bestwil’ te vertellen. Volgens sommige moslims is liegen geoorloofd als degene tegen wie gelogen wordt geen moslim is.’

Liegen is zelfs per cultuur verschillend waardoor het handig is om dat voor je op reis gaat te onderzoeken. In Italië bijvoorbeeld is complimentjes geven haast een verplichting. Het is daar belangrijk om een goed figuur te slaan en of iets goed of slecht is, doet er niet toe.

Aan de hand van 69 vragen vertelt de schrijfster allerlei dingen over het fenomeen liegen. Ontluisterend soms, grappig ook, vaak een eyeopener. Het is een prettig leesbaar boek, waarbij we er maar op moeten vertrouwen dat van Kessel ons niet voorliegt!
Achterin het boek zijn verwijzingen naar geraadpleegde bronnen, boeken, artikelen, websites en onderzoeken opgenomen.

Annemiek van Kessel (1955) studeerde Sociale Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en in 1995 startte ze een adviesbureau voor personeelszaken.

Luister naar een interview met Annemiek van Kessel

ISBN 9789462971677 | paperback | 436 pagina's | Uitgeverij De Kring | juni 2020

© Marjo, 12 augustus 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER