http://www.suzyzail.com

De gave van Hanna Mendel
Suzy Zail

‘Voor de kinderen die naar links werden gestuurd’

Die kinderen hadden niet het geluk dat de hoofdpersoon van dit boek heeft: de Hongaarse Hannah is vijftien als het getto waar ze sinds zes weken wonen, dicht gaat. Alle Joden moeten hun spullen pakken en zich naar de synagoge begeven. Ongehoorzaam zijn is geen optie, en met haar ouders en oudere zus Erika sluiten ze zich aan bij de anderen. Het ergste vindt Hanna dat ze haar piano moet achterlaten. Muziek maken is haar lust en haar leven, ze droomt er van een groot concertpianiste te worden. Clara Schumann is haar voorbeeld. Voor alle ellende begon had ze een toelatingsbewijs voor het conservatorium gekregen!

Maar het kamp, Birkenau, waar ze naar toe getransporteerd worden, maakt een einde aan die droom. Toch: in haar hoofd is muziek. Ze tokkelt geluidloos alle stukken die ze kent, het houdt haar op de been in dat vreselijke kamp.  En dan heeft ze er niet eens weet van hoeveel geluk ze heeft: een man fluisterde haar toe dat ze bij de selectie moest zeggen dat ze zestien was: ze mocht naar rechts. Maar wat er gebeurde met de mensen die naar links gestuurd werden, wist ze niet. Wat de geur betekende die zo indringend boven het kamp hing: ze had geen idee.
De honger, het nooit meer schoon zijn, het lange staan op appèl, dat was al erg genoeg. Haar vader was naar het mannenkamp gestuurd: ‘Zorg dat je overleeft’, had hij gezegd: ‘Vertel de wereld over wat hier gebeurt’. Het kan niet anders of ze ontdekt wat wij nu allemaal weten: de gruwel van de concentratiekampen, maar voorlopig heeft ze genoeg andere dingen aan haar hoofd.

De muziek blijft haar bezig houden. Haar talent wordt ontdekt: ze mag komen spelen in het huis van de kampcommandant. Of beter gezegd: ze móet er komen spelen. Wat ze in dat huis ziet en meemaakt, maakt het steeds moeilijker om piano te blijven spelen. Maar behalve dat ze er af en toe in slaagt wat extra eten te vinden voor Erika, ontmoet ze er ook Karl, de zoon van de commandant. En ze wordt verliefd. Het is een vreselijk dilemma. Hoe kan ze verliefd zijn op een Duitser? En het is toch niet mogelijk dat hij haar, een Jodin, ook leuk vindt?

Het verhaal speelt zich af in een extreme situatie, een joods meisje en een Duitse jongen binnen de setting van een concentratiekamp, groter kan de tegenstelling haast niet zijn. Maar het thema is het wezen van de mens: we zijn allemaal verschillend, allemaal met een eigen achtergrond. Moet je daarom een ander veroordelen? Wat is goed? Wat is fout? O ja, het foute komt heel duidelijk naar voren in het gedrag van de sadistische kampcommandant, voor hem is er geen excuus. Maar er is ook de blokleidster, een Jodin, die de mensen over wie ze moet waken lijkt te haten. Hanna ontdekt dat er voor haar gedrag geen excuus is, maar misschien wel een beetje begrip. En daar gaat het om, in de omgang met de ander: begrip voor wat hij of zij doet en denkt.

Een mooi verhaal kun je dit niet noemen, maar het is een goed verteld verhaal dat herhaald moet blijven worden. Een verhaal over wat mensen elkaar aan kunnen doen als ze niet nadenken. De gave van Hanna is niet alleen haar talent voor muziek: het is ook het feit dat ze open staat voor de ander, dat ze probeert te begrijpen. Hopelijk zet dit boek jongeren aan het denken.

ISBN 9789492168023 | Paperback | 208 pagina's |Uitgeverij Karmijn | maart 2015
Vertaald uit het Engels door Hannie Tijman Leeftijd vanaf 15 jaar

© Marjo, 25 mei 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER