http://www.paulinemicheels.nl

Vandaag, een oorlogsnovelle
Pauline Micheels

‘Wat is het toch ontzettend ANDERS geworden sinds de moffen er zijn. Het lijkt wel alsof ze ons alles willen afnemen, tot we helemaal niets meer hebben en ze ons, zoals moeder zegt, geheel kaalgeplukt op de trein kunnen zetten naar Polen. Want zoals we hier nu  zitten, hebben we alleen nog een rugzak met wat spullen erin om te overleven, terwijl we kort geleden nog een huis hadden net als de andere mensen zonder een J in hun persoonsbewijs en een ster op hun kleren.
Als ik daaraan denk zijn wij steeds minder mens geworden en zitten we als ratten in de val.’

Er is een voorwoord waarin de schrijfster vertelt over haar oom die tijdens zijn verblijf in Westerbork een schrift ter bewaring kreeg, van een jong patiëntje dat het nooit meer is komen halen. Op deze manier krijg je als lezer het idee dat het een echt manuscript betreft, van een jongen die echt geleefd heeft en in de oorlog omgekomen is.
Maar op de achterflap staat dat het verzonnen is. Mag je een lezer zo om de tuin leiden? Was het verhaal minder indringend als ze het als verhaal had uit laten geven?
Want een indringend verhaal is en blijft het, het is een verhaal zoals het makkelijk gebeurd kan zijn, misschien ook gebeurd is, en met onze kennis van nu lopen dan de rillingen over je lijf.

Het kind, een jongen van nog geen twaalf, moet met zijn moeder naar de Joodsche schouwburg, en wordt vervoerd naar doorgangskamp Westerbork. Iedere maandag wordt er een lijst met namen bekend gemaakt. Sta je op die lijst dan ga je de trein in, naar Polen, om te werken, denkt hij. Maar is is nog nooit iemand teruggekomen.
Zijn leven gaat gewoon door, hij gaat naar school, bezoekt met zijn moeder de concerten die gegeven worden, en speelt buiten: voetballen met jongens, oefenen in kaatseballen met een vriendinnetje. Zijn moeder werkt in de hospitaalbarakken, en doet haar best om via de buitenwereld voor elkaar te krijgen dat ze terug mogen naar Amsterdam. Hun voorouders waren niet allemaal joods. En zijn vriend Bram mocht ook terug naar huis, dus waarom zou het hen niet lukken?
Een ogenschijnlijk normaal leven, maar als terloops vertelt hij hoe er kinderen verdwijnen, hoe er mensen uit de barak waarin zij verblijven hun tas inpakken. Hoe er de dag na hun vertrek een run is op de achtergebleven spullen. En de angst. Steeds groter wordende angst. Want ze zijn er nu al zo lang, en ze horen maar niets van die advocaat.

Kort, maar zeer krachtig. In dagboekvorm, een naamloze jongen, die boven zijn stukken tekst steeds schrijft Vandaag, eerste dag enz, tot de veertigste dag. En dan een nawoord, maar dat zal dan ook wel verzonnen zijn.

Historica Pauline Micheels was onder andere werkzaam op het niod en is nu zelfstandig publiciste. Zij schreef, naast talrijke artikelen in boeken en bladen, onder meer Muziek in de schaduw van het Derde Rijk (1993) en De vatenman. Bernard van Leer 1883-1958 (2002).

ISBN  9789044626544 | Hardcover| 120 pagina's | Uitgeverij Prometheus| februari 2014
Vanaf 15 jaar

© Marjo, 24 maart 2015

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER