https://rutherica.com

De boom met de bittere bladeren
Ruth Erica

In dit boek maken we kennis met de zeventienjarige Rwandeze Maridadi Mukamuhoza en de Nederlandse studente Puck die in Rwanda is om de Batwa's (ook bekend als Twa of Pygmeeën) te bestuderen. In het verhaal zijn de Batwa's voornamelijk pottenbakkers.
Puck heeft gevraagd of Maridadi wil tolken bij de gesprekken die ze voert met deze mensen.

Maridadi wilde zelf ook studeren, sociologie, maar de beurs is afgewezen, onbegrijpelijk gezien haar hoge cijfers, maar waar. Zou het zijn omdat ze een hutu is? Deze veronderstelling mag ze niet hardop uitspreken. Sinds de oorlog afgelopen is, bestaan er geen hutu's of tutsi's meer. Alle bewoners worden nu Rwandezen genoemd, maar onderhuids broeit er nog veel. In het boek lezen we hoe de verhoudingen nu liggen.

De tutsi's worden nu De Overlevenden genoemd. De hutu's zijn de daders. De enorme genocide, waarbij rond de één milioen mensen - voornamelijk tutsi's -  zijn gedood, wordt aangeduid als De Gebeurtenis. Maar eigenlijk is het sowieso niet slim om over de oorlog te praten.
Hoewel Puck bewonderenswaardig veel weet over de Batwa's - ook een woord dat niet meer gebruikt wordt, ze heten nu Porwa's ofwel pottenbakkers van Rwanda - weet ze niet dat er zulke strenge regels zijn wat betreft het bij naam en toenaam noemen van alles. Maridadi probeert het de spontane Puck steeds opnieuw duidelijk te maken. -

Maridadi zelf heeft haar moeder verloren tijdens de oorlog, aan cholera is haar verteld. Maridadi was toentertijd drie en herinnert zich haar moeder nauwelijks meer. Ze woont nu bij Rosa, een achternicht. Haar vader is hertrouwt en leeft nu in de hoofdstad Kigali.


Voor de intelligente Maridadi is Puck een geschenk uit de hemel. Ze werkt op de markt en zag de toekomst verre van rooskleurig in. Maar nu met Puck leeft ze weer. Helemaal als Puck haar ook voor een weekend meevraagt naar Goma in Congo. Maar het vreemde is dat Maridadi  bij het zien van een groot hotel ineens beelden voor zich ziet en wel allemaal tenten, ze ziet een vluchtelingenkamp en hoort haar vader zeggen 'We zijn hier met zijn tweeën gekomen.' En dat kan helemaal niet want haar moeder was er ook bij! Dit visioen blijkt later de start van Maridadi's zoektocht naar de waarheid.

Eenmaal thuis vertelt ze Rosa over haar ervaringen. En ze kloppen! Maridadi was écht in dat vluchtelingenkamp. Rosa zat daar ook. Ze waren gevlucht voor de rebellen die de hutu's wilden vermoorden uit wraak voor de moorden op de tutsi's. Maar als Maridadi vraagt naar haar moeder, zwijgt Rosa. Dat moet ze maar aan haar opa en oma vragen... En dat doet ze.

De vragen die Maridadi heeft, hebben een sneeuwbaleffect. Het is verbijsterend te lezen wat er allemaal gebeurd is met de hutu's en tutsi's en wat voor effect alles heeft gehad op de inwoners van Rwanda. De ene vraag is nog niet beantwoord of er rijzen nieuwe vragen op. De geschiedenis is complex en heftig. Gelukkig kan Maridadi veel van haar verwarrende gevoelens bij Puck kwijt, ook al is zij weer terug naar Nederland.

Maridadi is soms letterlijk beroerd van alles wat ze te zien en te horen krijgt en langzamerhand komt ze de onthutsende waarheid omtrent de dood van haar moeder te weten. Maar die openbaringen maken wel voor de hele familie de weg vrij om eindelijk schoon schip te maken. Al het gevraag en alle speurtochten van Maridadi luchten uiteindelijk iedere betrokkene enorm op.

Het is een heftig en confronterend verhaal, maar niet zo heftig dat je het vol walging opzij legt. Integendeel. Ruth Erica heeft subliem De Gebeurtenis en de gevolgen daarvan door het verhaal heen geweven. Daardoor wordt het niet loodzwaar maar je krijgt wel goed inzicht in wat er allemaal gebeurd is. Een boek waar je na het lezen even stil van bent. Erg indrukwekkend.

ISBN 9789047711995 | Hardcover | 256 pagina's met landkaartje | Lemniscaat | 28 augustus 2020
Leeftijd 15+

© Dettie, 16 september 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER