Dünya

Het boek wordt opgedragen aan de arbeiders die vanaf 1924 in een dorp bij de Zwarte Zee bouwden aan een luchtschip. Dat gebeurde in het diepste geheim, met behalve Turkse ingenieurs en arbeiders ook de medewerking van buitenlandse technici en Duitse joden. De bedoeling was dat ze de wereld een poepje zouden laten ruiken, maar het liep helaas anders.

In het verhaal dat Lieske schreef speelt de bouw van zo'n luchtschip op de achtergrond. Hij heeft enkele van de buitenlandse technici een naam gegeven, en vertelt hun verhaal. Het zijn Simon Krisztian en Otto, zijn wat oudere neef.
Het verhaal wordt door meerdere vertellers opgebouwd. Een ervan is Dr. Paul Grunewald, die het technische gedeelte voor zijn rekening neemt, een kleine rol slechts. Simon is een andere; hij vertelt over de wederwaardigheden van hemzelf en Otto. En dan is daar de vrouw Dünya. Als ik de hoofdstukken tel van Simon en Dünya, dan komt de laatste er bekaaid vanaf. Negen tegen elf van Simon... maar zij mag de titel zijn. Dat ik dat vreemd vind komt later nog aan bod.
Door omstandigheden zijn Otto en Simon in Engeland als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Simon wil niet terug naar Nederland, Otto voelt wel wat voor avontuur, en dus melden de twee zich aan. Maar Nederlanders in Britse krijgsdienst? Men weet niet wat men met hen aan moet. Zo komen ze bij de marine terecht, en tenslotte in Gallipoli. Zij komen als krijgsgevangenen bij Turken en worden naar een kamp gevoerd. Onderweg doet Simon iets waar hij niet bij nadenkt: hij ziet hoe een vrouw een bundel met een kind ergens weglegt, en hij grist het weg...
Het kind is een meisje van ongeveer een half jaar. Ze noemen haar Julia. Simon zal haar vader zijn, Otto haar oom. Hun verdere leven wordt bepaald door het kind, het geeft hen een richting, een doel, in een bestaan dat ze verder maar over zich heen laten komen. Waarom doen ze geen moeite om terug naar Nederland te gaan, naar een beschaafdere wereld als waar ze nu in leven? Lieske zegt het niet.

Als ik het boek dichtsla, heb ik het idee dat ik het verhaal van Julia heb gelezen. Zij is het middelpunt van het boek. Niet Dünya, die als een soort spionne toegevoegd wordt aan het vreemde huishouden. Tussen haar en Otto is een eigenaardige aantrekkingskracht, en voor Julia wordt ze als een moeder.
Ze speelt wel de hoofdrol in de slotscene waarbij alles tot een hoogtepunt moet komen: het is de proefvlucht van het luchtschip. Alles loopt natuurlijk anders.
Je kan dit boek niet bepaald een doorsnee avonturenroman noemen. Net als in Franklin' vereist het nogal wat inlevingsvermogen. Er rijzen veel vragen, die niet beantwoord worden. We moeten het verhaal maar nemen zoals Lieske het wil. En het werkt... je wordt meegesleept in een verhaal over twee mannen die plotseling vader zijn geworden van een kind met een eigen voorgeschiedenis. Over twee mannen die zich in een andere cultuur moeten zien te redden. En vooruit, dat beetje over het luchtschip, al staat het nogal los van het verhaal, is ook interessant.

ISBN 978 90 214 3317 2 2007 Querido 343 pagina's

© Marjo, oktober 2008

Reageren? Klik hier!