Ik ben Radar
Reif Larsen
Op de eerste pagina wist ik het al… ik had er een te pakken… zo’n verhalenvertellersboek dat je vanaf het begin bij de lurven grijpt en naar andere werelden voert, werelden waarin het niet meer uitmaakt of iets nu wel of niet precies écht kan. Zo’n boek waarin je niet meer stoppen kunt en wat je na een dikke zeshonderd pagina’s weer met een diepe zucht terug op de wereld zet… Uit!
Voor zo’n boek is een sterke beginscène nodig en daar ontbreekt het in Ik ben Radar niet aan… We belanden in 1975, midden in de nacht, op een verloskamer in New Jersey, waar een moeder op het punt van bevallen staat. Net op het moment dat de nieuwe boreling, Radar, ter wereld komt, valt de stroom uit. Als lezer weet je dan overigens nog niet dat stroom en stroomstoringen een cruciale rol in het boek zullen spelen.
Als het licht weer aan gaat blijkt de baby, kind van twee blanke ouders, tot ieders verbijstering zwart te zijn. Kranten en nieuwszenders komen aan dit mirakel te pas. Radars moeder, Charlene, is er van overtuigt dat Radar een ernstige huidziekte onder de leden heeft en stelt alles in het werk om hem te genezen, tot afschuw van Radars vader, die haar ziet bezwijken onder deze obsessie. Uiteindelijk brengt deze zoektocht hen in Noorwegen, waar ze de wonderbaarlijke poppenspelersgroep, Kirkenesferda ontmoeten, die per ongeluk een uitvinding hebben gedaan die Radar zou kunnen genezen. Deze behandeling blijkt grote gevolgen te hebben.
Ineens belanden we dan, in deel twee van dit boek, in Bosnië, waar we in een indrukwekkend verhaal twee broers in de Balkanoorlog volgen en in deel vier van het boek bevinden we ons in het Cambodja van Pol Pot in 1953, waar we wederom een jongen met een wonderlijke jeugd en geboorte tegenkomen.
Beide verhalen lijken op het eerste gezicht niets met het eerste verhaal, dat van Radar, te maken te hebben, behalve dan dat er aldoor mysterieuze houten poppetjes opduiken én ergens in het verhaal een optreden van die wonderbaarlijke poppenspelersgroep Kirkenesferda plaatsvindt. Deze groep, die in zijn hele bestaan, vanaf 1944, nog maar vier voorstellingen heeft gegeven, allemaal in oorlogs- en conflictgebieden, blijkt de rode draad van het verhaal. Hun voorstellingen zijn geen vrijblijvend vermaak, maar zijn ingenieuze geëngageerde voorstellingen, waarmee ze de loop van de geschiedenis willen veranderen. In deel zes, als heel New Jersey door een wonderbaarlijke stroomstoring alweer plat ligt, gaan zij op reis voor hun vijfde voorstelling, naar Kongo deze keer, met Radar in hun gezelschap, op weg naar een angstaanjagende apotheose.
Reif Larsen is behalve een begenadigd verhalenverteller ook iemand die meerdere lagen en diepte in deze roman weet te stoppen. Er komen grote thema’s, filosofische vraagstukken en prachtige citaten in voor, zonder dat dat de vaart uit het verhaal haalt, waardoor je, als je het verhaal ademloos hebt uitgelezen, ook nog eens alsmaar terug zit te bladeren naar wat voor moois je allemaal onderstreept blijkt te hebben. Pas toen viel me ook de herhaling van een aantal thema’s op, die me bij de eerste lezing niet waren opgevallen.
Ik ben Radar is het twee boek van Reif Larsen. Zijn debuutroman De verzamelde werken van T.S Spivet was internationaal een groot succes en wat mij betreft mogen er nog vele boeken volgen. Lezen dit boek!
ISBN 9789046819753 | Paperback | 656 pagina's | Uitgeverij Nieuw Amsterdam | januari 2016
Vertaling, Inger Limburg en Lucie van Rooijen
Vertaling literaire fragmenten en poëzie, Jabik Veenbaas
© Willeke, 1 maart 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
De verzamelde werken van T.S. Spivet
Reif Larsen
Bij het lezen van dit boek ontkom je er niet aan om het te vergelijken met Extreem luid & Ongelooflijk dichtbij van Jonathan Safran Foer. In beide boeken is er sprake van een vroegrijp kind die de dood van een geliefd persoon nog niet verwerkt heeft. Ook lijken de ouders niet te zien hoe moeilijk het kind het er nog mee heeft én worden er tekeningen en foto's gebruikt om de gedachtegang van het kind toe te lichten. In beide boeken is er een verhaal in het verhaal.
Bij J.F. Foer gaat het om Oskar Schell, een negenjarige jongen die de dood van zijn vader, omgekomen bij de aanslagen op het WTC, probeert te begrijpen. Bij Reif Larsen is het T.S. Spivet, een twaalfjarige jongen die zijn broer Layton, omgekomen door een noodlottig schietexperiment, moet missen en het daar nog flink moeilijk mee heeft.
Beide jongens gaan op zoek. Bij Foer blijft Oskar in de stad waar hij woont maar T.S. Spivet onderneemt een veel grotere reis... van Montana naar Washington.
Je kunt je afvragen... in hoeverre overtreft de leerling (Larsen) de meester (Foer)? Wat ik bij Foer vooral miste was humor, ondanks het feit dat Oskar in bijzondere situaties verzeild raakte. Het boek was toch wel beklemmend, zeker het verhaal van de grootouders was tragisch.
Bij het boek van Larsen heb ik af en toe zitten grinniken.
Moeder Spivet is een excentrieke biologe. Zij zoekt al jaren naar een zeldzame mestkever. Vader Spivet is een boer die gek is op alles wat met het Wilde Westen te maken heeft. Layton aardde naar zijn vader, T.S. (Tecumesh Spreeuw) is, net als zijn moeder, de onderzoeker, hij zet alles wat er maar in zijn hoofd opkomt in de vorm van tekeningen op papier. Bewegingen, planten, spoorlijnen, gebaren, je kunt het zo gek niet bedenken of T.S. zet ze om in uiterst nauwkeurige tekeningen die hij opstuurt naar Het Smithsonian Instituut. Dit instituut heeft al menig werk van hem geplaatst. En dan krijgt T.S. krijgt een telefoontje van het Smithsonian, hij heeft een belangrijke prijs gewonnen. Hij wordt in Washington verwacht... Niemand weet daar dat hij pas twaalf jaar is...
Na lang nadenken besluit T.S. te gaan, alleen, zonder ouders. Hij pakt zijn koffer in met alle zaken die hij belangrijk vindt zoals een kompas, sextant, het geraamte van een spreeuw, zijn moeders aantekeningenboek etc. en stapt op de trein, illegaal.
Onderweg houdt hij zich voornamelijk met allerlei gedachten bezig die hij ook in kaart wil brengen en leest het 'aantekenboekje' van zijn moeder, dat qua inhoud echter iets heel anders bevat! Ook voert hij hele gesprekken met het vervoermiddel dat in de trein staat en vergaapt hij zich aan het uitzicht.
Eenmaal in Washington loopt alles heel anders dan hij verwacht had. Daar is de wereld zo anders dan in het kleine plaatsje in Montana. Hij voelt zich ontheemt in de grote stad en wil eigenlijk het liefst naar huis. Maar ja, hij heeft nu eenmaal de prijs aanvaard...
In de toespraak bij de prijsuitreiking wordt het volgende gezegd:
Mijn eerste gast vanmorgen is de pas gelauwerde winnaar van de Baird-prijs van het Smithsonian Instituut, de heer T.S. Spivet. De heer Spivet is een uitermate begaafd cartograaf, illustrator en wetenschapper die het museum al een jaar lang van illustratiemateriaal had voorzien toen hem deze grote eer te beurt viel. Zijn tekeningen zijn uiterst gedetailleerd en ongelooflijk indrukwekkend. Eén blik volstaat om dat vast te stellen. Maar het opmerkelijkste van dit verhaal is het feit dat T.S. Spivet nog maar twaalf jaar oud is.’
T.S. wordt een hype, een twaalfjarige met zo veel verstand! En T.S? Hij vindt al dat gedoe rond zijn persoontje verschrikkelijk. Gelukkig is daar nog het geheime genootschap...
Het verhaal wordt door T.S. zelf verteld, als in een dagboek. Het is een avonturenroman dat ook als jongensboek voor oudere jongeren gelezen zou kunnen worden, als de taal er naar was. De hersens van T.S. draaien constant op volle toeren, alles zet hem aan het denken, leidt hem af, en laat hem tekenen. Hij houdt hele - soms wetenschappelijke - verhandelingen.
Het plezierige aan dit boek is dat Larsen T.S. af en toe ook een echt kind laat zijn met alle onzekere gevolgen van dien. De tekeningen die T.S. maakt staan met commentaar afgebeeld in de zijmarche. In het begin duizelt het je een beetje maar het went snel. Foer gebruikte foto's die vaak vraagtekens opriepen, bij dit verhaal zijn het toevoegingen bij het vertelde. Al met al vond ik dit boek prettiger, spannender en vooral vrolijker dan het boek van Foer ondanks de ontroerende momenten.
De 28-jarige Reif Larsen is in Amerika, Engeland en de landen ten zuiden van de Sahara bekend als film- en documentairemaker. De verzamelde werken van T.S. Spivet is zijn debuutroman en wordt in 21 landen uitgebracht. De tekeningen in het boek zijn door de auteur zelf gemaakt.
ISBN 9789089530165 Paperback 390 pagina's | Ailantus | mei 2009
Vertaald door Harm Damsma, N. Miedema
© Dettie, juni 2009
Lees de reacties op het forum, klik HIER
