De Tussenpersoon
Maan Leo
Een onbekende Nederlandse man in Qatar laat een Nederlandse escortgirl overkomen om met haar een week in op de bovenste verdieping van een chique hotel te vertoeven. We ontmoeten de dame, Audrey is haar werknaam - haar echte naam komen we niet te weten - op het vliegveld. Al vanaf de eerste pagina wordt duidelijk dat ze alles onder controle heeft, ze is tot in de details voorbereid, make-up, haar, lingerie, kleding, alles voor iedere mogelijke gelegenheid en situatie en alles met militaire precieze in haar koffer gepakt. Aangekomen op hun hotelkamer blijkt haar opdrachtgever nog afwezig en begint het wachten en vervelen, iets wat een voorbode van de komende dagen blijkt te zijn; hij gaat en het is onduidelijk wanneer hij thuiskomt. Zij wacht en verveelt zich, leest de Koran op het nachtkastje en vergrijpt zich aan de M&M’s van de minibar.
De man blijkt vanaf het begin ongrijpbaar, hij vertelt niets over zichzelf, maar omschrijft zichzelf als tussenpersoon. Dat kan van alles zijn, bepeinst ze, een dealer, een pooier, een heler, een spion, maar ook een ambassadeur, een onderhandelaar of een mediator. Al vermoedt ze eerder dat zijn professie met duistere zaken te maken heeft.
Vanaf het eerste moment verloopt alles anders dan ze zich voorgesteld had. Ze is gewend de controle te hebben, de macht in het spel, maar de rollen lijken deze keer omgedraaid. Er ontstaat een psychologisch spel waarin hij de macht heeft en zij juist meer en meer haar grip verliest op alles waar zij goed in is. Op alles ook waar ze haar eigenwaarde uit haalt. Ze wil gezien worden, ze wil aanbeden worden, ze wil verbinding maken, maar het lukt niet. Ze wil winnen van deze man, maar hoe harder ze haar best doet, hoe meer terrein ze verliest en hoe minder de tussenpersoon geeft, hoe harder zij gaat werken. Het brengt haar uit haar evenwicht, ze voelt zich uit haar rol gevallen. Het is een machtspel waarin de grenzen steeds een beetje verlegd worden, en uiteindelijk verliest ze ook zichzelf.
Steeds wordt, als terloops, in het boek een link gelegd met een andere man in haar leven die onbereikbaar is, haar vader die vroeg in haar jeugd weg ging en net als de tussenpersoon nooit echt te bereiken is. Het zet je aan het denken. Doet ze daarom wat ze doet? Om gezien te worden, erkend te worden? Want dat is wat ze het meest zoekt in haar bestaan en in haar werk; erkenning. Daarbij wil ze de macht hebben, de controle, maar precies dat is wat bij de tussenpersoon niet lukt en haar tot radeloosheid drijft. Hij ontneemt haar alles waar ze goed in is en op een gegeven moment zelfs letterlijk alle attributen en make up die ze daarvoor nodig heeft. Alles waar ze haar eigenwaarde en identiteit aan ontleent. Is ze nog wel wie ze is, als ze niet meer kan waar ze zo goed in is. Wat blijft er zonder die façade van haar over? Ze voelt zich onthecht en vervreemd van alles, van hem, maar vooral van zichzelf.
De setting van het boek is, juist daarom, ijzersterk gekozen, er zijn waarschijnlijk weinig plekken op de wereld zo vervreemdend en tegenstrijdig als Qatar. Ultramoderne wolkenkrabbers die onder middeleeuwse omstandigheden worden gebouwd, mannen met een bedoeïenmentaliteit die zaken doen in een postindustriële samenleving, de extreme hitte buiten, de aicro-kou binnenshuis. En zij als zwoele dame in de straten van Doha, waar de meeste vrouwen in zwart gehuld zijn waarbij slechts hun ogen te zien zijn. Haar innerlijke ontreddering en tegenstrijdige gevoelens in combinatie met het eindeloze lethargische wachten sluiten perfect aan bij deze onthechte omgeving, waar ook de moraal zichzelf tegenspreekt. Officieel mag er niets, maar onder de bovenlaag gebeurd er van alles. Alles is paradoxaal. Wat zij doen is per wet verboden, maar gebeurd tegelijkertijd op grote schaal omdat, zoals de tussenpersoon het zo mooi uitdrukt, de moraal van het emiraat een bepaalde elasticiteit bezit, die ook nog eens van persoon tot persoon weer verschild. Het versterkt de vervreemding en onthechting van Audrey die meer en meer haar evenwicht en grip op de situatie en zichzelf verliest.
Het is een intrigerend boek over macht en identiteit. Over dat als je alles verliest waar je je identiteit uit haalt, of dat nu uiterlijk is, of waar je professioneel goed in bent, je ook jezelf totaal kunt verliezen. De seksscènes zijn zeer expliciet, wat mij betreft iets te, maar dat kun je met de thematiek van het boek wellicht verwachten. Hoewel het, mede daardoor, niet het soort boek is wat mij doorgaans aanspreekt, intrigeerde het boek me toch. Het is goed geschreven en het zet je aan het denken over motieven en identiteit. Wat zijn de diepste drijfveren van een mens? En wat gebeurt er met je als dat waar je je eigenwaarde uithaalt, wegvalt. Mede door deze essentiële vragen bleef ik lang nadat ik het uit had toch nog over dit boek peinzen. Wat bij mij altijd een goed teken is.
ISBN 9789046823163 | Hardcover | 224 pagina's | Uitgeverij Nieuw Amsterdam | mei 2018
Willeke, 5 juni 2018
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Ik ben Maan
Maan Leo
Zelf schrijft Maan Leo in het laatste hoofdstuk getiteld Ik ben een bestseller:
'Ik heb mijn best gedaan en volgens mij voldoe ik gewoon aan alle voorwaarden om een bestseller te worden. Sterker nog: op het moment dat je dit leest ben ik het uiteraard al.
Dat is niet zomaar gegaan. Gelukkig zie ik er lekker uit – daar heb ik niet veel voor hoeven doen. En volgens onze grote volksschrijver Kluun scoor je fors wat punten als auteur wanneer je een mooie vrouw bent en ook nog eens over seks schrijft. Dat laatste heb ik dus maar gedaan, al zullen mijn ouders daar misschien minder gelukkig mee zijn. Maar wat stelt seks tegenwoordig nou helemaal nog voor? Seks is lifestyle, meer niet, en als je een beetje een fatsoenlijke oplage wilt krijgen, moet je aan lifestyle doen, dat weet elke hoofdredacteur. Daarnaast is het menselijke element heel belangrijk, het persoonlijke drama. Het vertellen van een coherent verhaal is daarentegen niet echt nodig, of eigenlijk simpelweg onwenselijk. Nu alle stuiptrekkingen van de global village volkomen versnipperd tot ons komen, leek het me dus hartstikke ongeloofwaardig om met een lineair verteld verhaal en een afgebakken plotje aan te komen zetten. Ik heb mijn ikje in zeventien stukjes geknipt en die in een associatieve volgorde naast elkaar geplakt. Resultaat: een kleurrijk, caleidoscopisch geheel.
Tevens had ik begrepen dat een succesvol verhaal heden ten dage ook wel een beetje een shock story moet zijn. Soms is mijn boek dus nogal onbehoorlijk en soms draait het de lezer de duimschroeven aan: is het echt waar wat ik hier lees, meent ze dat nou werkelijk?
Regelrecht tegen de tijdgeest in is echter mijn weigering om anorectische zinnetjes te produceren. Ik kreeg het niet voor elkaar om mij (zoals vele van mijn tijd- en landgenoten) uit te drukken in tot op het bot gestripte taal, die zogenaamd ‘kernachtig’ en ‘betekenisvol’ is. Het behaagde mij te schrijven in een stijl die net zo voluptueus met haar kont draait als ondergetekende dat met haar eigen derrière kan. Jawel, mijn taalgebruik is even bol en barok als mijn lichaam en mijn identiteit dat zijn. Vette pech voor de calvinistische kabouters!
In feite heeft Maan hiermee haar eigen recensie geschreven. In deze 'recensie' legt ze precies de nadruk op de zwakke punten van haar boek.
Het boek staat inderdaad barstensvol seks, het is inderdaad geen coherent verhaal, het persoonlijk drama is mogelijk het hoofdstuk 'ik ben fan' maar het maakt niet veel indruk omdat het niet uitgewerkt wordt. Haar stijl is inderdaad erg voluptueus.
Maar wie is Maan eigenlijk?
Maan is een vrouw die een lat-relatie heeft met Ian, een man die bijna vijfentwintig jaar ouder is.
Maan is bi-seksueel en snoept derhalve af en toe ook van een vrouw.
Maan is manisch en daardoor soms supervrolijk en soms diep somber.
Maan ziet er goed uit en heeft enorme borsten (J-cup).
Maan is zeer intelligent.
Maan is angstig.
Maan stottert soms als ze zich in een hoek gedreven voelt.
Maan woont alleen maar deelt graag het bed met diverse mannen en vrouwen.
Maan gaat naar kinky-party's.
Maan wil absoluut geen kinderen, heeft er zelfs een hekel aan.
Maan is in een quarter life crisis en moet van haar psycholoog zichzelf binnenste buiten keren.
En dat doet ze... in dit boek
Verspreid over zeventien hoofdstukken met titels als Ik ben stout, Ik ben borsten, Ik ben bi, Ik ben bipolair, ik ben bang etc. krijgen we in een stortvloed van woorden en beschouwingen te lezen wat Maan zoal bezighoudt rond deze onderwerpen.
Maan heeft wel een flink gevoel voor humor, ik zat af en toe te grinniken, en ze heeft een bijzondere stijl van schrijven, maar toch kostte het mij moeite het boek uit te lezen. Persoonlijk vond ik alles té gewild, té geforceerd, te véél. Bovendien vind ik verhalen over seks vaak gewoon heel saai.
Het boek is ook niet zo geschreven dat ik nog dagen later over de inhoud na loop te denken. Als het uit is, is het uit.
Als Maan minder haar best had gedaan een bestseller te schrijven dan was het mogelijk een bestseller geworden. De ingrediënten zijn daarvoor inderdaad allemaal aanwezig in dit boek, schrijven kan ze zeer zeker ook, maar dat in een juiste en evenwichtige vorm weten te gieten is nu net de kunst. Door het te goed te willen doen worden de zinnen soms erg gekunsteld en vrij uitgebreid. Voor een volgend boek zou Maan er goed aan doen minder 'mooi' te willen schrijven en proberen meer balans aan te brengen in haar vele, vele onderwerpen.
Dit kan ik nu allemaal wel zo vinden maar klaarblijkelijk denken veel mensen anders over dit debuut, het boek heeft inmiddels de Zeeuwse boekenprijs 2012 gewonnen en staat op de longlist voor de Academica Literatuurprijs.
ISBN 9789028424807 Paperback 223 pagina's Uitgeverij Wereldbibliotheek mei 2012
Dettie, 15 januari 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER!
