Marjan Kamali

De boekhandel van Teheran
Marjan Kamali

Als je de originele omslag ziet (te bewonderen op de website van de schrijfster) heb je meer dan bij de omslag om de vertaling een idee van wat je gaat lezen. Een roman, dat is duidelijk. De titel lijkt te verwijzen naar een dramatische achtergrond, en dat klopt dan ook wel.

Het verhaal speelt zich af in het Teheran van begin jaren vijftig. De Pahlavi-dynastie heerste over het land. Zij noemden zich sjah (= koning) en onderdrukten iedereen die tegen hen was. Het Westen, vooral Amerika, ondersteunde de sjah, vanwege belangen in de olie. Toen het Iraanse parlement in 1951 Mohammed Mossadegh, leider van het Nationaal Front, tot premier benoemde leidde dat tot ongeregeldheden: voor- en tegenstanders liepen te hoop in Teheran. Mossadegh wilde namelijk een constitutionele monarchie stichten en begon met het nationaliseren van de oliemaatschappij.
De onlusten werden onderdrukt, de premier afgezet en de sjah nam de macht weer over.

Tegen deze achtergrond speelt een groot deel van het verhaal. In een boekhandel in Teheran ontmoeten Roya en Bahman elkaar. Roya is dan zeventien jaar en volgens haar vader voorbestemd om een beroemd wetenschapper te worden. Zelf is ze meer geïnteresseerd in de literatuur. Vandaar dat ze veel tijd doorbrengt in de boekhandel, waar de eigenaar, Fakhri, haar in contact brengt met grote schrijvers. Dichters ook vooral, de Iraanse dichtkunst is fameus.

De twee jonge mensen worden verliefd. De ouders van Roya vinden het best, als ze maar blijft studeren. De moeder van Bahman daarentegen keurt het af. Zij verzet zich hevig. Volgens oude tradities werden kinderen al jong ‘beloofd’ aan een partner, zij had al een andere bruid op het oog. Bij de eerste kennismaking al gaat ze tekeer tegen het meisje, dat in haar ogen verwaand en onbeschoft is.
Bahman is politiek actief, hij is aanhanger van Mossadegh. Fakhri ondersteunt zijn politieke acties, maar helpt ook de geliefden. Hij is hun postillon d`amour tot op het laatst.

‘Kom woensdag om twaalf uur ’s middags naar het midden van het Sepah-plein. Daar ontmoeten we elkaar en dan zullen we voor eens en altijd samen zijn’

Roya kleedt zich mooi aan en gaat naar de afgesproken plek. Naarmate ze dichterbij komt is er steeds meer volk op straat. Een demonstraite. En eentje die uit de hand loopt. Roya raakt er in verstrikt en vindt haar geliefde niet. Ook niet in de volgende weken. Dan hoort ze van zijn beste vriend dat hij intussen getrouwd is.
Na een tijdje weet haar vader haar en haar zus er van te overtuigen dat ze naar Amerika moeten gaan om te studeren.

Omdat het verhaal niet chronologisch verloopt weet de lezer al hoe het veertig jaar later met Roya gaat. In een inleidend verhaal heeft zij, 77 jaar oud, ontdekt waar Bahman is. Ze wil een antwoord. Het heeft haar jaren dwars gezeten: waarom kwam hij niet opdagen?

Eigenlijk is dat het minst interessante stuk van deze roman. De periode die zich afspeelt in Teheran is boeiend, en biedt een inkijkje in de politiek van Iran in die tijd, als ook in de culturele achtergrond. Kamali schrijft over de Iraanse tradities, de gerechten, en over hoe mensen zich in die roerige tijden staande houden. Het romantische verhaal van Roya en Bahman eigenlijk niet meer dan dat: een liefdesverhaal en eigenlijk vrij voorspelbaar.
Maar door het verhaal over de achtergrond is het toch een geslaagd geheel.
Natuurlijk is de boekhandel een leuk extraatje, en ook de zus van Roya is een boeiend personage, zij het dat ze minder uitgewerkt is.

Marjan Kamali werd geboren in Turkije, haar ouders komen uit Iran. Ze bracht haar jeugd door in Kenia, Turkije, Iran en de Verenigde Staten. Ze studeerde Engelse literatuur in Berkeley, Columbia en New York. Ze woont met haar gezin in Boston. Haar verhalen werden uitgezonden door de BBC en ze werd genomineerd voor de Pushcart Prize.

ISBN 9789026350573 | Paperback | 368 pagina's | Uitgeverij Ambo/Anthos | februari 2020

Boekenarchief K-L

Marjan Kamali