Boekenarchief B

Maarten van Buuren

altIris
Maarten van Buuren


Het verhaal is niet schokkend: Bastiaan heeft een aanstelling gekregen in Waalstad, bij een hoogleraar van het Instituut voor Literatuur en Maatschappij. Hij is van plan te promoveren op het metafoorgebruik in drie romans van drie verschillende schrijvers. Vlak na zijn aanstelling ontmoet hij Iris, en het boek zou deze titel niet hebben als het verder niet vooral over Iris zou gaan, over alle ins en outs van hun relatie. Na een pagina of tachtig blijkt Bas ook nog een verleden te hebben dat zijn tentakels vooruitwerpt.
Het speelt in de tijd dat de kraakbeweging actief was en van Agt en  Den Uyl hun rollen in de politiek vervulden. Naast de Waalstad, komen ook de Martinistad en de Domstad voorbij. Het gebruik van deze woorden in plaats van de echte namen is ook tekenend voor de stijl. Er is geen twijfel mogelijk over de betekenis, maar Maarten van Buuren houdt er van om alles te ‘verhullen’. Op een wat indirecte manier, enigszins omfloerst vertelt hij wat hij kwijt wil. Er zijn zelfs situaties waarin de hoofdpersoon lijkt te weten hoe anderen in het verhaal bepaalde beslissingen nemen, en dat vertelt hij dan met eenzelfde uitgebreid gevoel voor details.
De ik-figuur lijkt oprecht, tegenover zichzelf toch, al zal de lezer later kunnen denken dat hij zijn kop in het zand steekt.

 ‘De vrouw op de foto was mooi op een manier die geen tegenspraak duldde en me het gevoel gaf dat ik tot stilstand kwam en langzaam alle wapens neerlegde, waarvan ik pas op dat moment besefte (maar dan voornamelijk onbewust) dat ik ze voortdurend in de aanslag houd om vijandigheden te pareren. In normale omstandigheden word ik blijkbaar beheerst door een soort waakzaamheid die zich uit in mijn lichaamshouding – soms betrap ik me erop dat ik zittend op een stoel mijn voeten onder mijn lichaam trek en mijn bovenlijf ver genoeg naar voren buig om op elk gewenst moment op te kunnen springen – in de manier waarop mijn schouders zich een beetje samentrekken en mijn armen zich iets buigen, zodat mij handen zich ongeveer op borsthoogte bevinden en in de manier waarop ik mijn ogen een beetje samenknijp en regelmatig van links naar rechts laat gaan om er zeker van te zijn dat mij niets ontgaat.’

Vreemd genoeg lijkt deze beschouwende stijl in het tweede deel van het verhaal minder aanwezig. Daar wordt de taal actiever, kortere zinnen, meer op de man af. Het zou kunnen zijn dat deze verandering van stijl samenhangt met de neergang van de hoofdpersoon. (Een andere mogelijkheid zou namelijk zijn dat de stijl van de schrijver niet consistent is).
Bas' leven verloopt namelijk niet zoals hij het graag zou willen. Iris heeft zelfs nog een verrassing voor hem in petto. Het valt niet mee om de juiste keuzes te maken.
Je bent altijd vrij om nee te zeggen, en dat geldt ook voor de ander. Een mens is het product van zijn eigen keuzes, ook al zijn die niet altijd duidelijk. Deze filosofie van Sartre lijkt de ondergrond van het debuutroman van Maarten van Buuren.
Hij is als Hoogleraar Moderne Franse Literatuur verbonden aan de Universiteit van Utecht. Hij is gespecialiseerd in literatuurtheorie en Franse literatuur uit de XIXe en XXe eeuw. 'Iris' is zijn eerste roman.


ISBN 9789029575027 | Paperback |230 pagina's | Arbeiderspers | april 2011

© Marjo, 19 november 2011

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER