Weg van Leipzig
Johan van Beek
Matthias Lehman woont samen met zijn moeder Gudrun en broertje Tobias in Leipzig. Het is 1989. Door deze feiten en omdat we in een proloog hebben gelezen hoe zijn vader is overleden, weten we al wel waar dit verhaal over gaat. In november van het jaar 1989 zal De Muur in Berlijn omvergaan, en de DDR ophouden te bestaan.
In de maanden daaraan voorafgaand volgen we Matthias, die graag had willen studeren voor advocaat. Maar omdat hij geen zin had om bij de Vrije Duitse Jeugd te gaan, en bovendien weigerde om de eed van trouw aan de socialistische republiek af te leggen, werd hem de toegang van de universiteit ontzegd. Zijn aversie is niet uit de lucht komen vallen: hij heeft gezien hoe een meisje dat blij op school haar nieuwe boek had laten zien, datzelfde boek had moeten afgeven. Niet omdat het de les verstoorde – dan had ze het misschien wel teruggekregen na de lessen – maar omdat het een boek was over Pipi Langkous, een zelfstandig meisje dat gezag ondermijnt tijdens haar avonturen.
Zijn ogen waren vanaf dat moment geopend, en leidde er toe dat hij geen eindexamen mocht doen.
Ook wilde hij niet in dienst. ‘Liever zelf mijn toekomst bepalen, hoe onzeker ook, dan achter die schurken aanlopen.’ Hij wacht nu op een oproep om achttien maanden te werken als bouwsoldaat. Zijn vriendin Jutta vindt het wel leuk: zij studeert wèl: stedenbouw en ruimtelijke ordening.
Zij heeft al een toekomstbeeld voor zich: trouwen met Matthias, de stad mee helpen opbouwen, kinderen…
Maar voorlopig komt daar niets van. Matthias sluit zich aan bij een groep burgeractivisten. De dominee die hen steunt biedt hem een opleiding aan tot bouwvakker. Zo kan hij toch wat leren, en bijdragen aan de kost.
In die maanden werd er iedere maandag een mars georganiseerd, vanuit de kerk. Hoewel de betogers vreedzaam zijn, zeker niet uit zijn op geweld, loopt het toch steeds vaker uit de hand: de politie slaat er op los, en arresteert mensen. Ook Matthias wordt opgepakt. Je eigen familie kan je verrader zijn. Het is ongelooflijk hoe de geheime politie werkte!
Dan valt de Muur en verandert het leven in Oost-Duitsland.
Of het er allemaal beter op wordt? Matthias grijpt zijn kans en leert alsnog voor advocaat. Zo kan hij misstanden verhelpen, denkt hij. Misstanden ontdekt hij volop tijdens zijn stage, wanneer hij zich verdiept in de dossiers van de Stasi. Ook in dat van zijn vader. Dat heeft grote gevolgen.
Het boek geeft een heel duidelijk beeld van de wereld in die tijd in dat gebied.
Johan van Beek is duidelijk niet op sensatie of romantiek uit. Hij schrijft wel een goed lopend verhaal, waarin hij de feiten verwerkt in een fictief verhaal, maar hij is nogal feitelijk, waardoor het een droog verhaal is geworden.
Dat zal de geïnteresseerde lezer niet verhinderen om met veel plezier en belangstelling dit boek te lezen. Het laat een wereld zien die wij niet kennen.
‘Een grilletta was zo wat het Oost-Duitse antwoord op het westerse broodje hamburger. Voor McDonalds en andere imperialistische ondernemingen bleef de grens natuurlijk gesloten, maar de regering had haar ambtenaren aan het werk gezet om een overeenkomstige snack te vinden.
Tijdens een verblijf aan het Balatonmeer ontdekten mensen uit de horeca de eenvoudige Hongaarse variant: rundergehakt in een platte vorm samengédrukt met wat ketchup in een broodje. Ze kopieerden die, ofschoon de grilletta in het begin van de jaren tachtig aanvankelijk alleen in Leipzig en Oost-Berlijn verkrijgbaar was. De grilletta kostte maar twee mark...’
Of het een vooruitgang is dat die Amerikaanse keten - met vele andere - de voormalige DDR nu overspoelt, is de vraag.
Johan van Beek is al 25 jaar journalist. Dit is zijn debuutroman.
ISBN 9789461530578 | paperback | 340 pagina's | Uitgeverij Aspekt B.V. | december 2011
© Marjo, 20 augustus 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER