Jagersmaan
Jan Vantoortelboom

1922.
Victor is terug in Elverding, de Grote Oorlog is afgelopen. Maria, zijn moeder, is blij dat hij heelhuids thuisgekomen is, maar ziet ook dat hij veranderd is. "Hij is, God beware hem, zoveel veranderd. Alsof ie voor eeuwig een verdwaalde kogel is." Dat ligt niet alleen aan de oorlog. Victor heeft een dochtertje Anna. Zij is door hem verwekt bij Angela. Maar trouwen kon niet.

"Tja, wij zijn maar van lage komaf en d'r vader en moeder hebben haar gedwongen om beter te trouwen. Zo gaat 't en 'k begrijp dat. Niet dat Victor met d'r getrouwd zou zijn. Of misschien wel, wie weet. De wonderen zijn de wereld niet uit. Maar we moeten allemaal zaaien naar de zak. 't Deed me pijn daarover te praten met Victor. Hij was nog een beetje meer aan het sterven vanbinnen en dat was mijn schuld. Maar soms moet iets doodgaan voordat er iets nieuws kan bloeien."

Dit zijn wijze woorden van Maria, en ze heeft gelijk. Victor is gek op zijn dochter en het doet hem enorm zeer dat hij geen vader voor haar kan zijn. Het vreet aan hem. Maria ziet het met lede ogen aan en beseft dat hij hier aan kapot gaat. Hij moet weg, ergens anders een nieuw leven beginnen. En zo begint ze voorzichtig over Amerika, en stuurt hem met kleine stapjes en duwtjes richting dat land met zijn vele mogelijkheden.

"Hij had meer lucht nodig, een eigen plek dat ie iets kon opbouwen, een grote ruimte, liefst zonder buren. Hier in dit kleine gat ging 't alleen maar bergafwaarts met 'm. Niemand zag dat, maar ik wel. 't Enige is dat Amerika zo ver is. Als ie daarheen ging, dan zag ik hem van m'n leven niet meer terug, 'k Moest dat aanvaarden en dat was 't moeilijkst.
Van 't moment dat ie thuisgekomen is van de oorlog had ie nachtmerries. Daar was ik al aan gewend. 't Schreeuwen en stampen 's nachts"

Met pijn in haar hart ziet ze hem vertrekken. Maar ook Victor heeft het er moeilijk mee, vooral om Anna. Maar een dochter zo dichtbij en niets kunnen doen voor haar is te erg. Hij moet de oversteek maken. Maar het lot beslist anders.

Victor stapt wel op de boot naar Amerika maar komt daar helemaal nooit aan. Hij belandt, in Ierland waar een burgeroorlog woedt. Op het schip werden al sterke jonge mannen gezocht om de Ierse gelederen bij te staan en als iemand daarvoor geschikt is, dan is het Victor wel.  Maar na zijn ervaringen in WOI staat hij vanzelfsprekend niet te trappelen.

Nu hij eenmaal aangespoeld is aan de Ierse kust, blijft Victor een gezocht persoon. Waakzaamheid blijft geboden. Maar altijd is er die drang in Victor, 'de verloren gewaande drang voorwaarts, de drift om te leven en zijn toekomst te beginnen.' Ook als hij later moet vluchten en Kitty, het dochtertje van de vermoorde onderwijzer onder zijn hoede neemt, is die drang aanwezig. Hij zal haar meenemen naar Amerika. Zij stal onmiddellijk zijn hart bij de eerste ontmoeting.

'Ik ben Kitty', zei ze met opgeheven kin en in de stilte van het veld leek het alsof ze vanuit het niets praatte.
Victor zag de haren: warrig wild en donker als die van zijn Anna en hij snakte naar adem. Ze hield haar handen stijf langs haar lichaam, trok aan beide zijden van haar benen de stof van het rode jurkje tussen duim en wijsvinger en keek hem in de ogen. Helder als bergwater waren ze. [...]

De vlucht naar Limerick is adembenemd ontroerend en in prachtige taal beschreven. De twee raken langzamerhand gehecht aan elkaar. Kitty dooft het verdriet van Victor dat hij heeft om Anna en Victor is de vader die Kitty moet missen. De reis te voet is er een met flinke en soms heftige hindernissen. Bovendien worden een 'vreemdeling' met een Iers meisje met argwaan bekeken. Het oorlogstrauma speelt bij Victor op de meest onverwachte momenten op en ook daar moet Victor mee worstelen en doorheen gaan. Hij komt echter op bizarre plekken en moet dingen doen die daar niet erg bij helpen.

Ondertussen lezen we ook de gedachten van Victors moeder, die 3 jaar geleden weduwe is geworden. Alfons was haar grote liefde, het was een mooi huwelijk. Het vertrek van Victor, wat zij zelf veroorzaakt heeft, raakt haar eveneens diep. Ze is bezorgd maar ook opgelucht dat hij weg is. Ze werd bijna bang voor Victor en zijn onderhuidse woede. Maar ze mist hem ook vreselijk. Toch gaat het leven door, ze zal wel moeten. Ze vertelt haar diepe gevoelens op een manier die alleen moeders kunnen vertellen.

'k ben opeens weer moe. 't Is niet zozeer m'n lijf dat moe is, 't is meer in m'n hoofd. 't Weegt soms zo zwaar, juist als de periode nadat Alfons was doodgegaan. 'k Denk dan aan niets in t bijzonder, maar 't is alsof 't verdriet zelf een eigen wil heeft en beslissingen maakt en onverwachts breken de gedachten soms door en dan moet ik wel aan hem denken. Daarna weer die lege zwaarte in m'n hoofd. 't Is lang weggeweest, maar 't is weer terug. Misschien komt dat omdat Victor weg is, ook al is hij ginder beter af dan hier.

Al met al raakt het verhaal je recht in je hart, als het boek uit is, ga je even stille dingen doen om het te laten bezinken.
Dit vierde boek van Jan Vantoortelboom was voor mij het eerste boek dat ik van hem las maar nu wil ik ook al zijn boeken lezen, want. Deze schrijver is van grote klasse! Echt een klasse apart, vooral de taal...

"Ten slotte knikte hij en keek toe hoe ze haar handen in de lucht gooide van blijdschap en in haar jurkje dat licht als een roodborstje over het gehavende veld flapperend terug zeilde naar Joe."

ISBN 9789025454050 | Paperback met flappen | 254 pagina's | Atlas Contact | april 2019

Dettie, 26 juni 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER