Het Adrianusdossier
Joris Tulkens
Adrianus VI, de enige Nederlandse paus, is in 1459 in Utrecht geboren als Adriaan Floriszoon Boeyens. In 1490 werd hij tot priester gewijd, en vanaf dat moment ging zijn carrière vrij snel. In 1516 werd hij bisschop van Tortosa, om in 1522 verkozen te worden als paus. Hij is dan nog nooit in Italië geweest, laat staan in Rome. Hij is dan ook stomverbaasd over deze verkiezing.
Hij kan niet anders dan de taak, die hem door God toegewezen is, aanvaarden en hij is vastbesloten die naar Gods wens ten uitvoer te brengen.
Maar het zijn moeilijke tijden:
De achtergrond:
De landen die later Europa zullen worden worden bestuurd door keizer Karel V. Hij was de oudste zoon van Philips de Schone en Johanna van Castilië en van 1506 tot 1556 Rooms-Duits keizer. Gedurende een groot deel van zijn regeerperiode voerde Karel V oorlog met Frankrijk, vooral met de Franse koning Frans I, de Italiaanse Oorlogen.
Zijn moeder had de dood van zijn vader Filips de Schone in 1506 niet kunnen verwerken. Zij bleef tot haar dood in 1555 opgesloten op het kasteel van Tordesillas, gek verklaard (Johanna de Waanzinnige) Karel werd aan het hof van zijn tante Margaretha opgevoed door Willem II van Croÿ, heer van Chièvres en Adriaan van Utrecht.
Adrianus VI is de enige Nederlandse paus ooit. Precies vijfhonderd jaar geleden, in 1522, wordt hij totaal onverwacht verkozen. Hij krijgt te maken met corruptie, het Vaticaan is bankroet, en dan is er Maarten Luther (1483 – 1546) die in 1507 tot priester gewijd werd en zich ergerde aan de aflaatverkoop. Ook Erasmus stoorde zich aan wat hij het morele verval noemde, maar hij trad niet zo in de openbaarheid als Luther dat deed.
Het was een moeilijk pontificaat, in ook politiek gezien roerige tijden. Adriaan wilde misschien wel te veel, te snel. De kerk moest hervormd worden, men moest terug naar de essentie van het christelijke geloof. Een sobere levensstijl en persoonlijke toewijding aan God, en een streng celibaat.
Het is te begrijpen dat de kardinalen en bisschoppen die een rijk en luxueus leventje leiden, daar niet blij mee waren. Paus Adrianus overleed nog geen twee jaar na zijn aantreden, in 1523.
Het verhaal rondom deze historische feiten wordt door Tulkens in de vorm van een dossier gegoten, verzameld en opgetekend door secretaris van de paus, Dirk van Heeze.
Het thrilleraspect wordt gevormd door de vraag of Paus Adrianus VI vergiftigd is, zoals de geruchten na zijn dood rondgingen.
Zeker: het is best lastig, al die namen en jaartallen. Maar Tulkens weet er een goed leesbaar verhaal van te maken. Achterin vind je extra informatie en een woordenlijst, alsmede een bibliografie.
Joris Tulkens (1944) is een Vlaams auteur van psychologische, historische en misdaadromans.
Hij heeft filosofie en filologie gestudeerd in Leuven, is leraar geweest, maar heeft zich toegelegd op schrijven: thrillers met uitgesproken politieke thema’s, historische romans die zich afspelen in de 16de eeuw, romans over Erasmus, Vesalius, Johanna de Waanzinnige en Thomas More.
ISBN 9789464711622 | Paperback | 269 | Uitgeverij Sterck & De Vreese | 20 januari 2024
© Marjo, 17 maart 2024
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Het Adrianusdossier
Historische roman
Joris Tulkens
Dit boek gaat over paus Adrianus VI (in 1522 de eerste en enige Nederlandse paus uit de kerkgeschiedenis) en diens secretaris en vertrouweling Dirk van Heeze (1485-1555).
De lezer van dit boek doet er, als hij minder goed thuis is in de 16e-eeuwse geschiedenis, goed aan om met behulp van google de biografie van deze twee hoofdpersonen eropna te lezen. Gewapend met die kennis is dit boek uitstekend te lezen.
Het is een historische roman. Feiten zijn dus gemixt met fictie. De auteur heeft dat voortreffelijk gedaan. Zijn kennis van zaken staat buiten kijf, de dialogen zijn sprankelend en het boek heeft een hechte structuur. Het is moeilijk uit te maken waar fictie begint en de feiten naar de achtergrond verdwijnen. Het is dus een geloofwaardig verhaal geworden.
In 1522 konden de kardinalen het niet eens worden over de benoeming van een nieuwe paus. De voorzitter van het conclaaf liet daarop de maaltijden, die via een draailuikje in de kapel naar binnen werden geduwd, drastisch inperken. Droog brood en nagenoeg uitgedoofde kachels moesten bewerkstelligen wat de Heilige Geest niet kon klaarspelen” (blz. 162). Een prachtige zin, waar de ironie van afdruipt! Het conclaaf koos uiteindelijk voor een niet-Italiaan, iemand die ze niet kenden en die nog nooit in Rome was geweest.
Paus Adrianus kwam aan het bewind in een tijd dat de kerk schudde op z’n grondvesten. Zijn voorganger Leo X, “was de meest verspilzuchtige en goddeloze paus die Christus’ Kerk ooit heeft gekend. Hij was al kardinaal op zijn veertiende” (blz. 180).
Humanisten, Erasmus voorop, kritiseerden het morele verval binnen de kerk. Luther sloopte bovendien de leerstellige uitgangspunten van de kerk. Allerwege klonk de roep om hervormingen. Paus Adrianus wilde daaraan tegemoetkomen, maar komt in zijn pontificaat dat slechts een jaar duurde niet verder dan een eerste aanzet. En hij stuitte ook nog eens op fel verzet van vooral de Italiaanse kardinalen.
De auteur vertelt het verhaal vanuit vele perspectieven.
Secretaris Dirk van Heeze legt een dossier aan over de paus. Tijdgenoten die hem goed hebben gekend vraagt hij om een beoordeling. Samengevoegd leveren de schetsen een compleet beeld op van de persoon en diens beleid;
Gevormd in zijn jeugd door de Moderne Devotie kiest Adrianus voor het ideaal van ‘een arme Kerk’. Hij nodigt Erasmus uit om de pen op te nemen tegen Luther en de Kerk te verdedigen. Tegelijk keert hij zich tegen corruptie binnen de Kerk waarin kardinalen ambten tegen betaling aanbieden. Ook laat hij niet langer toe dat geestelijken samenleven met een concubine en daarvoor een soort boete betalen aan de kerk. Hij staat op handhaving van het celibaat.
Het komt allemaal dus niet van de grond, ook al was Adrianus wel capabel en had hij ook laten zien over politieke en diplomatieke kwaliteiten te beschikken. Maar de Romeinse bevolking accepteert hem niet vanwege zijn niet-Italiaanse herkomst. De kardinalen intrigeren tegen hem. Europese vorsten willen de paus voor hun kar spannen. Spilzieke pausen, zoals voorganger Leo X, hadden de kerk opgezadeld met een schuldenberg, de Ottomaanse Turken waren een grote bedreiging voor Centraal-Europa.
De problemen waren dus vele en diepgeworteld.
Direct na het overlijden van Adrianus gingen geruchten rond dat hij vergiftigd zou zijn. Het is nooit bewezen, maar niet onmogelijk gezien de Vaticaanse intriges. Zo schrijft ook Tulkens erover.
De paus liet zijn bezittingen na aan de armen en wenste een sobere begrafenis. De kardinalen vergaten hem snel en vielen weer terug op de vertrouwde lijn om een Italiaan uit het machtige geslacht van de Medici te kiezen als opvolger van Adrianus. Met een hervormingsgezinde koers binnen het Vaticaan was het voorlopig afgelopen.
Al met al een mooi boek dat heel plezierig leest en je steekt er ook nog wat van op.
Joris Tulkens (1944) is een Vlaams auteur van psychologische, historische en misdaadromans. Hij heeft filosofie en filologie gestudeerd in Leuven, is leraar geweest, maar concentreert zich vanaf 2010 op het schrijven van politieke thrillers en historische romans. De focus ligt op de 16de eeuw.
ISBN 9789464711622 | Paperback | Omvang 269 blz. | Uitgeverij Sterck & De Vreese | 20 januari 2024
© Henk Hofman, 24 januari 2024.
Lees de reacties op het Forum en/of reageer, klik HIER
Vesalius
Joris Tulkens
Het eerste complete boek over de menselijke anatomie is van de hand van Andreas Vesalius. Het werd in 1534 gedrukt : 'De humani corporis fabrica libri septem – kort ‘Fabrica’ genoemd. Daarna wilde Vesalius gewoon weer praktijk gaan uitoefenen in Brussel, en daar rustig wonen met vrouw en dochter. Maar Keizer Karel V wilde hem als lijfarts, en die funktie beoefende Vesalius vijftien jaar.
Ook toen de keizer stierf werd hem geen rust gegund. Philips II wilde dat hij meeging naar Spanje. Dat gebeurde in 1559. Daar kreeg hij het een stuk moeilijker dan in het vrij liberale Vlaanderen: Spanje was streng katholiek, en er was veel kritiek op zijn werk. Had hij immers geen sectie verricht voor zijn naspeuringen, zelfs vivisectie op dieren, en misschien ook wel mensen?
De ogen van de inquisitie zijn op hem gericht, zoals op veel anderen trouwens. Een verdacht persoon is hij dus al, maar als grootinquisiteur Fernando de Valdés er achter komt dat Vesalius bezig is met een onderzoek naar de menselijke ziel, is hij zijn leven niet meer zeker.
De Valdés doet zich voor als een vriend, en is biechtvader van de vrouw van Vesalius. Maar is hij wel oprecht? Vesalius moet zich als alle anderen schikken naar de regels van de Inquisitie: het bijwonen van de gruwelijke ketterverbrandingen is verplicht. Verschijnen voor de raad is niet meer te vermijden. Of is de koning in staat hem te helpen? Philips II is evenwel ook ondergeschikt aan Gods wijze regels...
De feiten over het leven van Vesalius zijn bekend tot het vertrek naar Spanje. Ook is bekend dat de geneesheer daar vijf jaar verbleef en toen naar Italië vertrok, onderweg naar Palestina. Hij zou een pelgrimstocht naar Jeruzalem hebben moeten maken. Het hoe, wat en waarom rond deze reis is niet bekend. Wel is bekend dat hij onderweg naar het Griekse eiland Zacynthus vermoedelijk door schipbreuk gestorven is en daar ook begraven werd.
Deze leemte heeft Joris Tulkens nu opgevuld. Door dit te doen krijgt de lezer een beeld van het leven aan het hof van Philips II, alsmede de vreselijke tijd van onderdrukking waar behalve het volk ook de edelen en geestelijken onder leden. Veel historische feiten dus, veel weetjes, Vesalius leest bijvoorbeeld de oude wijsgeren. Maar het is absoluut geen droog stuk tekst. Het is spannend en onderhoudend geschreven.
Joris Tulkens (Diest 1944) studeerde te Leuven filosofie en klassieke filologie. Naast andere historische romans over o.a. Erasmus en Johanna de waanzinnige, verschenen van zijn hand ook thrillers.
ISBN 9789063066628 |paperback|276 pagina's| Uitgeverij Davidsfonds| oktober 2013
© Marjo, 23 mei 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
