Zinnespel
Barry Unsworth
Een zinnespel of moraliteit is de benaming voor een middeleeuws toneelstuk uitgevoerd in de volkstaal. (Wikipedia: Kenmerkend voor de moraliteit is het optreden van allegorische personages, die de verpersoonlijking zijn van (on)deugden, en een didactische strekking, dat wil zeggen met het doel een morele les te leren. De moraliteit is niet per se religieus van aard. Het genre kwam voor in Engeland, Frankrijk en Nederland. Het bekendste voorbeeld is het Nederlandstalige Elcerlijc. )
Dit verhaal speelt in de veertiende eeuw. In Engeland trekt een groep toneelspelers rond, die zich vooral bezighouden met het opvoeren van mysteriestukken, verhalen uit de Bijbel.
Op de dag dat een van de spelers is overleden, ontmoeten ze de verteller: Nicholas Barber. Hij is geestelijke, maar dat beroep bleek niet zo bij hem te passen. Hij is in de fout gegaan, en tenslotte weggelopen uit zijn bisdom. Dat betekent dat hij voortvluchtig is, want dat is strafbaar. Hij grijpt zijn kans: de spelers hebben een man minder, en waarom zou hij dat gat niet opvullen? Zo komt het dat Nicholas gaat toneelspelen. Onderweg naar Durham leert hij de gebaren, teksten, en andere noodzakelijke dingen. Intussen ligt de dode man tussen de spullen op de kar, gelukkig is het een koude winter!
De groep heeft nauwelijks geld, en ze willen de overledene netjes begraven. Een ander probleem: waar dan, wordt opgelost als ze klokken horen luiden en een kasteel zien liggen in de verte. Daar ligt een stadje, daar gaan ze heen. Hun aankomst is niet goed getimed, want het stadje blijkt opgeschud door de moord op een twaalfjarige jongen. Een moord met een twijfelachtige afloop: er is een vrouw achter tralies gezet, zij kan niet spreken, ze zou de jongen beroofd hebben, want een monnik vond zijn beurs in haar huis.
De begrafenis vindt plaats en kost hen hun laatste duit; hun mysteriespel trekt nauwelijks kijkers. Dan komt Martin met de oplossing voor hun problemen: ze zullen een zinnespel opvoeren: het verhaal van de moord vertellen. Maar om dat goed te kunnen doen moeten ze meer weten. Ze gaan op onderzoek uit. Hun detectivewerk brengt hen in grote problemen..
Barry Unsworth geeft zijn personages een geloofwaardig karakter, het zijn mensen van hun tijd. De enige vrouw in het gezelschap naar wie pas geluisterd wordt als ze er niet omheen kunnen is de vrouwelijke, waarschijnlijk homoseksuele jongen, die de vrouwenrollen voor zijn rekening neemt. Martin, de leider van de groep, die met zijn charisma de anderen zover weet te krijgen dat ze doen wat hij voorstelt. En natuurlijk Nicholas, die zoveel ouder lijkt te zijn, maar pas 23 is.
Tegen de achtergrond van het middeleeuwse leven wordt een spannend detectiveverhaal verteld, dat de normen en waarde uit die tijd bloot legt. Het zinnespel wordt geboren. Een toneelstuk dat werkt als een rechtszaak, het is een prachtig gegeven. Teksten die aangepast worden naar gelang de reacties vanuit het publiek; het improviseren als een van de spelers ineens een ingeving krijgt. Toneelspelen was wel anders dan het nu is...
ISBN 9789052263465 | Hardcover | 205 pagina's | Uitgeverij De Geus | 1996
Vertaald uit het Engels door Mireille Vroege
© Marjo, 28 juli 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
Slag om Nelson
Barry Unsworth
Unsworth houdt niet van getalm, al op de eerste pagina zit je meteen in de sfeer die het verdere verhaal blijven zal. De ik-figuur is een groot bewonderaar van Horatio Nelson, de Engelse admiraal, die zijn leven lang streed tegen de door hem zo gehate Fransen.
De bewondering van de hoofdpersoon is evenwel meer dan dat: hij leidt zijn leven helemaal in de sfeer van Nelson: hij gedenkt iedere dag de zeeslagen van Nelson door ze in zijn souterrain na te spelen. Alle andere wapenfeiten en wederwaardigheden zijn steeds, op de juiste momenten, in zijn gedachten en hij leeft er naar. Soms spreekt hij over Nelson in de derde persoon, maar vaak ook spreekt hij hem aan als was hij zijn beste vriend. Soms ook is hij zelf Nelson, en vertelt hij in de ik-vorm, zo groot is zijn obsessie.
Hij is een biografie aan het schrijven over zijn grote held, die alle andere boeken overbodig moet maken, maar die vooral ook moet aantonen dat Nelson een echte Held was: zuiver op de graat, moedig, en eervol. Hij heeft zijn leven lang alles bestudeerd dat er maar te vinden is, hij weet letterlijk alles over Horatio's leven, en het schrijven van het boek vlot dus goed. Tot hij komt aan de feiten van de republikeinse opstand in Napels. Andere biografen spreken van verraad, Nelson zou bewust de opstandelingen de dood in gestuurd hebben.
Onze biograaf kan daar niet mee uit de voeten. Het is onmogelijk voor hem te accepteren dat Nelson ook maar een mens was. Zozeer onmogelijk zelfs dat zijn leven langzaam uit elkaar valt: alles verandert... sommige dingen ten goede: hij wordt verliefd op Miss Lily, de vrouw die zijn teksten voor hem uittikt. Maar als hij zich gedwongen ziet zijn lidmaatschap van de Nelson club op te zeggen, en tegelijk steeds meer het tegendeel bewezen ziet van wat hij zo zeker wist - dat Nelsons onbesproken gedrag niet bestaat - valt hij aan wanhoop ten prooi.
Het boek is op zich al een soort biografie van Nelson, waarbij aangetoond wordt dat ook een held maar een mens is, en tegelijk lezen we hoe een fascinatie een obsessie wordt, en de geobsedeerde vernietigt. Deze mengeling levert een prachtig verhaal op, een mix van fictie en non-fictie, en een psychologisch drama.
ISBN 9789052268125 | hardcover | 345 pagina's | uitgeverij De Geus | december 2000
© Marjo, juni 2007
Reageren? Klik hier!
Een zomer in Italië
Barry Unsworth
In Italië bestaan de strade vicinale, buurtweggetjes, die niet bedoeld zijn als verbindingsweg, maar alleen om toegang te geven tot de verspreid liggende huizen. Als zo'n weg eenmaal je deur bereikt heeft, is zijn voortbestaan overbodig. Het onderhoud ligt in de handen van de bewoners van aanliggende huizen. Ergens in Umbrië is zo'n weggetje, dat langs een heuvel naar boven leidt. De bewoners zijn zeer divers.
De Checchetti's zijn een Italiaanse familie. Zij hebben met iedereen ruzie, zij zullen daar in dit verhaal ook mee beginnen.
Harold en Cecilia Chapman zijn Engelsen. Ze hebben hier een vakantievilla gekocht. Harold is erg gericht op geld, terwijl zijn vrouw de kunstzinnige van de twee is.
Ritter is een Duitser, en een gewezen tolk. Hij is nog steeds geobsedeerd door zijn verleden. Zijn vader was SS-er, en door zijn toedoen is het jeugdvriendje van Ritter verdwenen, met de hele familie. Hij is daar boven op de heuvel druk met het kappen en ontwarren van de wildernis aan planten.
Monti is met zijn vrouw Laura in een huis op de heuvel getrokken, maar Laura is al naar een paar weken uit zijn leven verdwenen. Hij is leraar, en verdiept zich in de plaatselijke oude geschiedenis.
Fabio en Arturo zijn twee homoseksuele mannen. Fabio, een afgekeurde autocoureur, heeft de veel jongere Arturo vijftien jaar eerder opgepikt en ze lijken nu een uitstekende blijvende relatie te hebben. Maar Arturo is de bazige Fabio beu aan het worden...
En dan is er nog het Amerikaanse echtpaar Green, dat van hun pensioen wil genieten in de streek waar zoveel kunstvoorwerpen op hen liggen te wachten. Zij hebben gespaard om het huis op te laten knappen, en laten zich adviseren door de Engelsman Blemish, niet wetend dat hij een oplichter is.
De Checcetti's willen dat Harold de muur langs de weg ter hoogte van hun huis weer opnieuw opbouwt. Die zou ingestort zijn als gevolg van de verbouwactiviteiten van de Chapmans. Harold wendt zich tot een advocaat in de stad, een oudere man, die zijn zaken graag oplost met slimme plannetjes die door de kronkelige mazen van de wet, nog kans van slagen hebben ook. De advocaat raakt betrokken bij Fabio's problemen en ook het echtpaar Green komt bij hem terecht...
Hij lijkt de rol van een 'messias' te vervullen, Cecilia heeft de indruk dat in ieder geval in de ogen van Harold de advocaat een wonderdoener is. Maar de levens van al deze mensen bereiken pas echt een climax als een lichte aardbeving de heuvel doet trillen.
Een heerlijk boek, dat slechts langzaam leest. Op eerste gezicht is het een boek over hoe buitenlanders zich al of niet aanpassen aan de Italiaanse cultuur waar binnen zij zich willen bewegen, maar er gebeurt zo ontzettend veel en de karakters zijn zo goed uitgewerkt binnen dat kader, dat ik het een psychologische roman wil noemen. Een mooie psychologische roman.
ISBN 90 5226 734 0 uitgeverij De Geus 1998 Eerder verschenen onder de titel 'Na Hannibal' 253 pagina's
vertaald door Regina Willemse,
© Marjo, januari 2008
Reageren? Klik hier!
