De eed
Henry Toré

Als Ofres Nicolaas, meestal Oi genoemd, de jeugdvriend van Lucien Maxime Reuman begraven wordt, brengt Lucien hem de laatste eer. De dood van Oi is niet onverwacht, op het eiland is bekend dat hij een junk is. Het zijn de zestiger jaren. Het eiland, dat is Bonaire, waar men sowieso alles van elkaar weet.
Ooit debatteerden ze over het concept vriendschap. Wat betekende het om vrienden te zijn?

‘Uiteindelijk besloten ze dat een vriend iemand was die je zelf koos, omdat je genegenheid voor hem koestert en grotendeels dezelfde interesses met hem deelt. Dat bindt je aan elkaar. Een vriend is een kameraad, een maatje, die je vertrouwen schenkt en op wie je kunt rekenen. Je voelt je op je gemak bij je vriend en durft vrijuit met hem te praten, zonder dat je band daaronder lijdt, omdat je elkaar respecteert en een bijzondere betrekking tot elkaar onderhoudt.’

Ze besloten een vriendschapsring uit te wisselen. Dat gebeurde feitelijk niet, maar dit was wel de eed die ze elkaar zwoeren.

‘Maar’, waarschuwde Oi, ‘als de vriendschap te groot is, loopt ze over…’
Lucien vroeg wat Oi daarmee bedoelde.
‘Kijk, als iemand te veel moeite doet om iets te bewijzen, kan dat benauwend en beklemmend overkomen, wat juist funest is voor de vriendschap die hij zo graag in stand wil houden. Maar hoe dan ook: de eed blijft.’

Vervolgens wordt het verhaal verteld van de twee jongens die samen opgroeien, samen naar school gaan, eerst op Bonaire, later op Curaçao, en ook hun studietijd in Nederland brengen ze samen door.

Na lezing van het verhaal dat dus eindigt met de dood van een junk, kun je je afvragen wat die eed betekend heeft. Voor Lucien, maar ook voor Oi. Die conclusie wordt aan de lezer overgelaten.

We lezen hoe Oi zich begon te interesseren voor vrijheidsstrijders als Camilo Torres, Dom Helder Camara, Paolo Freire, Zuid-Amerikaanse revolutionaire priesters, en met Amado Roemer, die vrijwel allemaal vanuit hun positie als geestelijke leider probeerden de sociale omstandigheden in hun land te veranderen. Op de achtergrond speelt de toestand op de eilanden, het verkrijgen van zelfbestuur, waar niet altijd even goed mee omgegaan werd.
Oi deed ook zijn best om zijn idealen uit te dragen, maar werd door problemen in zijn privéleven genekt. Om dan stand te houden, terwijl het hele eiland weet wat de omstandigheden zijn, dat is moeilijk, misschien onmogelijk.
Waar was Lucien? Bleef hij de eed trouw? Deed Oi er zijn best voor?

Als je niets weet van de achtergronden van de Antilliaanse eilanden, valt het niet mee om goed te begrijpen wat er gebeurt. Die kant van het verhaal had best wat uitgebreider gemogen. Het is evenwel wel duidelijk hoe moeilijk een man met idealen het heeft, als zijn idealen niet (genoeg)  gedeeld worden.

Henry Toré (Kralendijk, 1940)  was van 1964 tot 1996 werkzaam in het onderwijs op Bonaire. In eigen beheer publiceerde hij al Een tropische kruisiging (1977), De ontspoorde Benjamin (1999), Tranen over Matragavera (2003) en Broos geluk (2010).

ISBN 9789062657919 | Paperback |120 pagina's | Uitgeverij In de Knipscheer | november 2020

© Marjo, 22 februari 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER