Het graf van de voddenraper
Mortsels requiem
Bart Vercauteren

Een man die op latere leeftijd terugkijkt op zijn verleden, dat is geen bijzonder origineel gegeven.  Bart Vercauteren heeft evenwel een pracht van een boek geschreven, het is stilistisch bijna perfect, en zijn woordkeuze is bij wijlen ook erg mooi.
In een pasgelezen thriller stond: 'ik liet het stiltetrucje zijn werk doen.'
Bij Vercauteren heet dat: 'De stilte is een krachtmeting die ik mij voorneem om te winnen.' Of 'ik hoop dat hij de dunne lijn tussen gedachte en verhaal weer oversteekt'
Niet dat 'het graf van de voddenraper' een thriller is, maar het verhaal is wel enigszins in die stijl opgezet: er zijn klifhangers, er wordt met de tijd gespeeld. Er zijn in feite twee verhalen, die in elkaar haken: het verleden en het heden door elkaar heen mondjesmaat verteld, hetgeen een boeiende spanningsboog oplevert.  De ik-figuur praat grotendeels in zichzelf, - of tegen de lezer, wat men wil- maar heeft het soms ook tegen een persoon. Vercauteren laat hem zelf uitleg geven tijdens of na een dialoog:

'het was ook nodig, voegt Gert er aan toe. Dat vind ik mooi van hem.

Het verhaal gaat over een man van bijna vijfenzestig, grafdelver van beroep, die zijn laatste graf aan het graven is. Hij zal de volgende dag met pensioen gaan. Dit laatste graf moet hij zelf nog graven, hoeveel moeite het ook kost, want het is voor de voddenraper, een man wiens lot met dat van de graver verwikkeld is geraakt. Terwijl hij graaft overdenkt hij hun beider leven. De kern van dat leven, het omslagpunt, is het bombardement op Mortsel, dat werkelijk heeft plaatsgevonden in 1943. Het heeft het leven gekost aan zijn zoon, Bertje, maar nooit heeft hij het kind losgelaten.  Het is als een geleidegeest met hem meegegroeid. Mooi is ook als hij in een scene Bertje laat komen als gids van het verleden. Het is een soort definitief afscheid, René moet zich nu eindelijk herpakken. Hij moet zijn zoon zijn plaats geven en doorgaan met een eigen leven.
Zijn toekomst wil hij als het ware overdoen aan Gert, de zoon van de voddenraper, wiens leven hij op afstand altijd al gevolgd heeft. Nu hij het graf van zijn vader delft komt hij rechtstreeks in contact met Gert en diens moeder. Nu kan hij eindelijk alles op een rij zetten. Het verleden inpassen in het heden. Zijn verleden is tragisch, bij het overdenken komt hij tot ontdekkingen die hij eerder niet onder ogen heeft kunnen of willen zien. Deze roman is er een die blijft hangen, de tragiek van een schokkend voorval als dat bombardement op zich is al indrukwekkend, maar de manier waarop het verteld wordt maakt het geheel nog indringender. Heel mooi!

'Hoe leg je zoiets uit? En hoe leg je uit dat sommigen, zoals ik, te laf zijn voor het leven? Ik heb aan het graf van Bert en Joke gevochten tegen het bevriezen van de beelden. Ik heb de dood niet in de ogen durven kijken, en, jaar na jaar, heb ik ze in gedachten ouder zien worden. Het is me op  den duur niet meer gelukt. De dood uitdagen blijft nooit ongestraft. Ook ik ben verplicht geweest mijn feuilleton te stoppen. Toen zijn de  herhalingen begonnen: Bertje op de schommel, in de tuin, in bad, in de buik van zijn moeder, op de schoot van zijn tante. Altijd weer dezelfde  beelden. Ik hield er steeds minder over en steeds vaker betrapte ik mezelf erop dat ik geflirt heb met de grens tussen wat echt was en wat fantasie. Ik heb het opgegeven. Maar ik ben wel blijven weigeren om het echte leven opnieuw aan te gaan. Mijn spoken waren heilig, en niemand mocht hun plaats innemen. Ik was het oude leven kwijt, maar ik zou het nooit laten verdringen door het nieuwe. Het heeft me voortdurend pijn gedaan. Aan deze strijd heb ik mijn toekomst opgeofferd. Hoe zeg je zoiets, zonder dat het bitter lijkt? Ik wil nog steeds niet dat het zinloos lijkt.'

'mijn hele jeugd zit thuis op mij te wachten.'

'mooie tijden hebben haast'.

ISBN 978 90 8924 094 1 Paperback 152 pagina's | Linkeroever Uitgevers NV | maart 2010

Marjo, juni 2010

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER