De Wertheims
Twee oorlogen, één familiegeschiedenis
Silvia Tennenbaum

Dit boek van Silvia Tennenbaum verhaalt over haar eigen familiegeschiedenis. Het beschrijft het wel en wee van de welgestelde Joodse familie Wertheim en is chronologisch opgebouwd vanaf het jaar 1903 tot en met de jaren van de Tweede Wereldoorlog. Tennenbaum zelf is de dochter van Lene Wertheim en is vlak voor de Tweede Wereldoorlog met haar moeder en stiefvader naar Amerika geëmigreerd. De familie Wertheim doorleeft in het boek twee wereldoorlogen en Tennenbaum beschrijft hun relatief rustige leven in Frankfurt en welke gevolgen de indringende gebeurtenissen van de beide wereldoorlogen op deze familie hebben gehad.

De Wertheims is in het TV programma De Wereld Draait Door uitgeroepen als Boek van de Maand. In datzelfde programma wordt het boek van Tennenbaum vergeleken met De Buddenbrooks van Thomas Mann. Dit wordt ook gedaan door recensent Michel Krielaars in de NRC van 10 mei 2013. Hij meent echter dat De Wertheims alleen qua opbouw vergelijkbaar is met De Buddenbrooks. Mann’s heldere taalgebruik, zijn heerlijke ironie en het aan Tolstoj en Fontane ontleende psychologisch inzicht ontbreekt volgens Krielaars in het boek van Tennenbaum. Ikzelf ben ook een groot liefhebben van De Buddenbrooks en van de schrijfstijl van Thomas Mann. Toch is het misschien niet helemaal eerlijk om De Wertheims langs de meetlat te leggen van zo’n begenadigd schrijver als Mann. Op het boek zelf staat dat het voor liefhebbers is van Het lot van de familie Meijer, het boek van Charles Lewinsky en dat is misschien een beter vergelijk.

Ik heb genoten van De Wertheims, vooral omdat het naast de hele persoonlijke beschrijvingen van de personages ook een deel van de wereldgeschiedenis beschrijft. Uit de beschrijvingen van de personages kon ik me een goede voorstelling maken van het karakter van de personen en de tijd waarin ze leefde. Met name Edu, Jacob en Emma Wertheim kwamen voor mijn ogen tot leven. Als beschrijvingen van een persoon en/of situatie in een roman er voor kunnen zorgen dat je je ergert, wordt ontroerd of meeleeft dan is het prettig om zo’n boek te lezen. Ik vond het ook heerlijk vlot geschreven en heb het achter elkaar uitgelezen.
Wat herkenbaar is in het boek zijn de verschillende karakters van de familieleden en Tennenbaum schrijft mooi over hoe deze zich tot elkaar verhouden. Dat getuigt toch zeker wel van schrijverstalent. We moeten misschien ook niet vergeten dat Tennenbaum dit boek pas in 1981 heeft geschreven. Krielaars meent in zijn recensie dat zoals hij het zelf zegt: “En dan zijn er nog de seksscènes. Die zijn veel te ‘modern’ voor het milieu en de tijd waarin ze zich afspelen.” Vergelijken met De Buddenbrooks dat in 1901 voor het eerst werd uitgegeven en Lion Feuchtwangers familieroman Die Geschwister Oppermann uit 1933 is dan misschien ook wel niet helemaal terecht. In die tijd was het niet gepast om gedetailleerde seksscènes te beschrijven en deed men dit in bedekte termen. Wellicht had Tennenbaum hier rekening mee moeten houden, maar mij heeft het niet gestoord, aangezien zij wel duidelijk een verschil heeft aangebracht in tedere en minder tedere beschrijvingen als het gaat om seks in de roman.

Ik ben nog wel met een prangende vraag blijven zitten na het lezen van de roman, maar aangezien het een roman is, zal ik daar denkelijk geen antwoord op krijgen. In het laatste hoofdstuk is een indringende brief opgenomen van Benno Wertheim en ik vraag me af of Silvia Tennenbaum deze brief, gericht aan moeder Lene Wertheim, woordelijk heeft overgenomen in de roman. Misschien zijn er andere lezers die hier een antwoord op kunnen geven? 

Over de auteur
Silvia Tennenbaum (Frankfurt, 1928) is de dochter van Lene Wertheim. Ze beschrijft haar familiegeschiedenis van de opkomst in het Duitse Keizerrijk tot het uiteenvallen tijdens de Weimarrepubliek en de vlucht uit het Derde Rijk. Ook haar eerste roman, Rachel, vrouw van de rabbijn, werd meteen een bestseller in de Verenigde Staten.

ISBN 9789046814338 Gebonden 576 pagina's Uitgeverij Nieuw Amsterdam
Oorspronkelijk titel: Yesterday’s Streets Vertaling: Josephine Ruitenberg & Emmy van Beest

© Ria, 15 mei 2013 

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER