De bushsoldaat
Edith Tulp

Thomas van Bakel was werkzaam in de catering toen hij Josi ontmoette, een verpleegster uit Oeganda. Na een vervelend voorval stopte hij met zijn werk, maar Josi bleef hij opzoeken, en ze trok al snel bij hem in. Toen de trouwerij aan de orde kwam, wilde Josi dat in Oeganda vieren.
Net zoals voor haar viel Thomas ook voor haar land. Maar Josi wilde het liefst in Nederland blijven, ze gingen terug. Thomas wilde graag een schooltje stichten in Josi’s dorp, maar liep aan tegen het feit dat ieder familielid geld vroeg: geld voor de studie van een zoon; geld om een stukje land te kopen; overal vroegen ze geld voor – want westerlingen zijn rijk. Na de geboorte van zoon Sam, heeft Thomas een idee:


‘Wat zeg jij nou? Dat je in Oeganda wil gaan wonen?

Dat wil je toch helemaal niet?’
‘Ik heb zitten denken. Je hebt zoveel particuliere initiatieven, mensen die schooltjes en weeshuizen bouwen en dat proberen ze allemaal vanuit Nederland te doen. Ik vraag me af hoe goed dat gaat. Ik zat te denken dat als wij daar zitten, we hen tegen betaling kunnen helpen.’

‘Nou’, klonk het aarzelend. ‘Ik weet het niet. Het is niet makkelijk om daar te wonen en wat op te bouwen. Geloof me. Ik ben niet voor niets naar hier gekomen.’

Thomas slaat alle waarschuwingen in de wind, en ze vertrekken. Voor ze zover zijn, komt er een Oegandese jongen op visite. Het is Mozes Owech, die in Europa was op verzoek van een ontwikkelingsorganisatie. Mozes is een ontsnapte kindsoldaat uit de terreurgroep van Joseph Kony, en vertelt zijn verhaal overal waar hij komt. Eenmaal in Oeganda neemt Thomas contact met hem op, en samen bezoeken ze hulpprojecten om vooral de corruptie, in Oeganda volstrekt normaal, aan te pakken.

Tulp, die jaren in Oeganda heeft gewoond en gewerkt, heeft een vorm gekozen die doet denken aan een jeugdboek, met directe taal, veel verwikkelingen en wendingen. Dat is wennen, maar het werkt toch goed. Zij snijdt alle grote thema's in Oeganda aan in een ingenieus plot.
Maar Thomas heeft geen idee van wat Mozes allemaal doorgemaakt heeft, hij verzwijgt het een en ander, dat evenwel niet weg te stoppen valt. En zo valt de gewezen kindsoldaat in de handen van een prediker, die hem inzet om homo’s te bestrijden.

Het geheel vormt een goedlopend verhaal, dat door de prettige dialogen en een spanningsboog prima te lezen valt. En zo lezen we over een corrupt land, waar niets geregeld kan worden zonder iets onder de tafel door te schuiven. Een land dat verscheurd was door de burgeroorlog, waar het de trauma’s nog lang niet van verwerkt heeft. Daarnaast schetst ze de cultuur en de manier waarop het Westen aankijkt tegen deze cultuur. Dat kan begrijpelijk niet zonder kritiek, maar er is nooit echt een beschuldigend vingertje.

Er zijn ook grappige scenes, zoals die in de beschrijving van een feest, waar de familie van Mozes was genodigd. Mensen die uit de bush komen, en geen weet hebben van hoe een toilet werkt, of dat een deurklink dient om de deur open te maken. Tevens is duidelijk hoe de moderniteit de mens beïnvloed, niet altijd ten voordele: want iedereen wil die nieuwe snufjes hebben, en iedere blanke heeft geld. Toch?

De Bushsoldaat is geïnspireerd op ware gebeurtenissen. De personages in dit boek zijn fictief, maar de anti-homowetgeving zoals in dit boek beschreven is inderdaad eind 2013 door het Oegandese parlement geloodst en begin 2014 in werking gesteld. Onder internationale druk werd daarbij de doodstraf vervangen door levenslange gevangenisstraf. Ook de invloedrijke artikelen die in dit boek aangehaald worden en de Amerikaanse evangelische inmenging in dit homo-debat, zijn in de werkelijkheid ook echt verschenen en gebeurd.

Edith Tulp reist als journaliste sinds 1989 veel naar Afrika en woonde een tijdje in Namibië en Zuid-Afrika. Zij schreef veel over Oeganda en het Verzetsleger van de Heer, dat veel kindsoldaten ronselt. De Bushsoldaat is haar romandebuut.

ISBN 9789062659197 | 320 pagina's | Paperback | Uitgeverij In de Knipscheer | april 2016

© Marjo, 13 maart 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER