https://bertinamulder.nl

De IJsselbrief
Bertina Mulder

In een inham van de IJssel draait een intrigerende fles rondjes. Veerman Soeteman zag het al bij eerdere overvaarten met het pontje, maar was er nog niet aan toe gekomen de fles uit het water te vissen. Pas als een van zijn passagiers hem er - ten overvloede dus - op wijst dat er een fles drijft met een rol papier er in, onderneemt hij pogingen de fles op te vissen. En inderdaad: het is flessenpost.
Op het briefje staat een tekst in het Engels, ondertekend door Mandy.

‘Life is a movie because that’s all we know There is no handbook.
We are destroyed and then we rebuild. That’s human nature, right?’

Zo begint de filosofisch getinte tekst. De veerman heeft bedenkingen. Moet hij hier iets mee? Wat wil die Mandy? Heeft ze misschien hulp nodig? Maar zonder verdere aanwijzingen kan hij er niets mee. Wel zet hij een bericht op sociale media.

Deze roman is gebaseerd op een brief in een fles die de veerbaas van Deventer in 2019 uit de rivier viste. Er kwam een artikel in de krant, hetgeen Bertina Mulder aanzette tot overpeinzingen: wat zat hier achter? Waarom schrijft iemand een tekst als deze op en doet dat vervolgens in een fles. Om die in het water te gooien?
En zo komt het dat wij een mooi verhaal lezen over Mandy, een oudere dame die sinds haar man drie jaar eerder kwam te overlijden, alleen woont in een groot huis aan de over van de IJssel. Zij heeft filosofie en psychologie gestudeerd, workshops georganiseerd en filosofie gedoceerd. 

Het thema is de uitspraak van Descartes: ‘Ik denk, dus ik ben’. Maar dan wel in een bijzondere context. Mandy beseft namelijk heel goed dat ze aan het aftakelen is. Ze ontdekt af en toe rare dingen: ze vergeet zich aan te kleden; het puzzelen lukt niet meer zo goed; ze vergeet dingen, heeft paniekaanvallen.

‘Steeds vaker denkt ze na over haar eigen dood. Vooral na de komst van het onheil, nog niet eens zo lang geleden. De schim. De schim die haar besluipt om haar langzaam maar zeker in bezit te nemen. Tot ze zich met opgeheven vuisten verzet; dan trekken de duistere flarden zich voor even terug in de schaduw, haar achterlatend met een bonkend hart.’

Natuurlijk wil ze er niet aan. Nee, zij niet. zij wordt niet dement! Maar haar dochter ziet het ook en staat erop dat ze naar de dokter gaat. De diagnose is overduidelijk. En dan vraagt ze zich af wat die uitspraak van Descartes nu nog waard is. Ze organiseert tegen de zin van haar dochter nog een workshop, die een confrontatie wordt met zichzelf. Zij moet haar lot aanvaarden.

De vraagstelling: hoe ervaren de anderen het als iemand dingen vergeet? Is iemand met dementie zich nog bewust van zijn eigen denken?  Is de mening van iemand die begint te dementeren nog de moeite waard in de ogen van de omgeving?  Wat betekent ‘ik denk, dus ik ben’ dan nog?

Zeker is dit een lastige vraagstelling, eentje die ook de lezer aan het denken zet. Toch is dit geen zware roman. Bertina Mulder verstaat namelijk de kunst om het probleem in heldere bewoordingen uiteen te (laten) zetten door de betrokkenen van de workshop. Daaromheen werkt ze het thema als casus uit, de angstaanjagende werkelijkheid die Mandy steeds meer overvalt.
Maar hoe komt nu die flessenbrief in de IJssel?

Bertina Mulder (Winterswijk, 1962) woont in Epe. Samen met haar man runt ze sinds 1998 een huisartsenpraktijk in Emst. Daarnaast werkte ze jarenlang als (online) communicatiemedewerker. Sinds 2016 is ze zelfstandig tekstschrijver en webredacteur.

ISBN 9789493193574 | Paperback | 232 pagina's | Uitgeverij Neckar | 4 juni 2023

© Marjo, 30 juli 2023

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER