Het Alles
Dave Eggers


Het boek kent ook een aantal alternatieve titels: “Eindelijk orde op zaken”, of  “De laatste dagen der vrije wil”, of “De wereld gaat aan onbeperkte keuze ten onder”.
In de inhoudsopgave heeft ieder hoofdstuk een titel en daarna volgt een lijst, waarbij per hoofdstuk een soort fictieve leestijd wordt gegeven. Deze leestijd heeft overigens geen relatie met de lengte van het betreffende hoofdstuk. Verder geeft deze lijst ook per hoofdstuk aan hoeveel procent match er is (waarmee is onduidelijk) en een soort fictieve waarderingsscore.

Het Alles is eigenlijk het vervolg op De Cirkel en speelt zich in de nabije toekomst af, ergens in de jaren 30 van deze eeuw. De Circle heeft een bedrijf dat genoemd is naar een jungle in Zuid-Amerika en dat alleen als de jungle wordt aangeduid binnen het nieuw ontstane bedrijf, dat zich de Every heeft genoemd. We hoeven ons niet af te vragen om welk bedrijf het gaat, waarvan het logo wordt beschreven als een soort valse grijns.

De CEO van de Every is Mae Holland, die we in De Cirkel al leerden kennen. De oorspronkelijke oprichters van de Circle zijn allemaal naar de achtergrond verdwenen en houden zich met hun eigen dingen bezig. De Every neemt wekelijks meerdere bedrijven over en wordt zo steeds machtiger. Mae Holland heeft 10 papierfabrikanten overgenomen en de bedrijven gesloten. Journalistiek bestaat niet meer, omdat men vindt dat het overbodig is geworden, omdat alles immers transparant is.

Het absoluut censuurvrije internet, waarbij alle beelden, ook van de meest gruwelijke moordpartijen gewoon blijven staan blijft voor Mae Holland essentieel. De misdaad moet gewoon bestreden worden en met de camera’s waarmee verschrikkingen worden gefilmd, worden ook gebruikt om daders verantwoordelijk te stellen voor hun misdaden. En zo is iedereen er getuige van dat Eamon Bailey, een van de oorspronkelijke mensen achter de Circle, overlijdt als hij aan het surfen is. Niemand lijkt iets te doen om ook maar te proberen hem te helpen, hoewel men live getuige is van z’n sterven. Later duikt er ook nog een man op, die protesteert, omdat hij wil dat de beelden van de moord op z’n vrouw van internet verdwijnen.

De Every is een bedrijf dat problemen die mede door techniek en openbaarheid veroorzaakt worden, alleen maar op wil lossen door meer techniek en meer openbaarheid. In dat opzicht lijkt het op de Amerikaanse wapenlobby NRA, die als reactie op schietpartijen ook alleen maar kan hameren op meer wapenbezit.

Het is een angstaanjagend boek, dat wederom laat zien dat idealen vreselijk uit de hand kunnen lopen. Het is te merken dat het boek tijdens de pandemie is geschreven, want er is sprake van een tweetal pandemieën in het verleden, waardoor fysiek contact, zoals handen schudden min of meer taboe is geworden, hoewel er in de loop van het boek wel wat handen vast worden gehouden en er mensen omhelsd worden.

Delaney Wells solliciteert bij de Every, omdat ze het bedrijf van binnenuit kapot wil maken. Haar ouders zijn verwoest door de jungle. Ze waren gelukkig met hun eigen winkel, tot deze werd overgenomen door FolkFoods, een bedrijf van de jungle en ze personeelsleden werden in de winkel die voorheen hun eigendom was. - Delaney is als kind verslaafd geweest aan internet, iets waar ze niet gelukkiger door werd en hoewel men daar op school van alles tegen wilde doen, was het tegelijkertijd verplicht om al het huiswerk via internet in te leveren. - Hoe ze het bedrijf kapot wil maken weet ze aanvankelijk nog niet, maar later komt ze op het idee om ideeën voor apps te lanceren die zo ver ingrijpen op het leven van de mensen, dat men wel in opstand moet komen tegen het bedrijf. Zo komt ze op een gegeven moment met het idee voor een app, waarmee je kunt zien of vrienden ook echte vrienden zijn. Het concept hiervoor is bedacht door Wes, met wie ze een woning deelt. De app zou eventueel ook gebruikt kunnen worden om te zien of kinderen misschien psychische problemen ontwikkelen, maar daarvoor is wel vereist dat ze minimaal 7 uur per dag op hun mobieltje zitten.

Het intredingsdocument dat Delaney te zien krijgt is fascinerend en een beetje angstaanjagend, met zinnen als: “Kom elke dag met je Vrolijkste Zelf naar de Campus.” “Aanraken, inclusief handen schudden en omhelzen, wordt afgekeurd behalve tussen ondertekenaars van een Wederzijdse Contact Overeenkomst.”Dit is een plasticvrije campus.” ”Dit is een geurvrije campus.” “Dit is een amandelvrije campus.” “Papier wordt ten zeerste afgeraden.” “Glimlachen is gewenst maar niet verplicht.” “Empathie is verplicht.“ “Aanwezigheid op Dream Fridays is verplicht Want Die Zijn Supercool.” “Dit is een rundvleesvrije campus.” “Dit is een varkensvleesvrije campus.” “Tot nader bericht is dit een zalmvrije campus.”

Met behulp van een app worden mensen aan alles herinnerd, zelfs wanneer ze moeten bewegen en wanneer ze moeten drinken. Ook het taalgebruik wordt in de gaten gehouden en natuurlijk kunnen mensen ook anoniem commentaar leveren. Al deze zaken leveren punten op en zo wordt er van iedereen een soort score bijgehouden. Dat komt in het dossier en dan worden de mensen op basis van deze cijfers van hoog naar laag gerangschikt en dat helpt bij het driemaandelijkse uitdiensttredingsmoment. De onderste 10 procent van iedere afdeling treedt uit dienst. Het mag geen ranking heten, maar goedbeschouwd is het dat natuurlijk wel. Bovendien wordt er gezegd dat de computer objectief is, maar dat geldt natuurlijk niet voor de commentaren die mensen anoniem kunnen leveren, of zelfs moeten leveren. Als je te weinig commentaar op anderen levert, beïnvloedt dit ook de score.

Als Delaney een uitstapje moet organiseren, als een soort welkom, loopt dit uit op iets wat ik als een soort nachtmerrie zou omschrijven. Ze kiest voor een uitstapje naar een strand waar zeeolifanten bij elkaar komen om hun jongen te werpen. De deelnemers worden door de computer geselecteerd, want als mensen dat doen, dan zou het misschien fout kunnen gaan, omdat mensen te subjectief zijn. Er kan natuurlijk geen sprake van zijn dat de mensen hun eigen lunch meenemen, dus dat regelt Delaney, waarbij ze rekening houdt met alle mogelijke dieetwensen, veganistisch, vegetarisch, pescetarisch en wat er nog meer mogelijk is. Dan komen de eerste boze berichtjes al binnen, omdat de eigenaar van de broodjeszaak een Israëlische vlag buiten heeft hangen. Er komen vragen over de kleding en het gewenste schoeisel en op een gegeven moment merkt Delaney op dat je er zelfs op een eenwieler zou kunnen rijden. Deze grap wordt niet gewaardeerd en er komen opmerkingen dat eenwielers gevaarlijk zijn en dat er in Polen verschillende ongelukken mee gebeurd zijn.

Ook bij het uitstapje gaat het nodige mis. Dat begint al met de muzieklijst die Delaney heeft samengesteld. Bij ‘Sitting on the dock of the bay’ van Otis Redding komt het commentaar dat deze niet aardig is geweest tegen z’n ex-vriendin. The Ronettes besluit ze ook maar over te slaan, in verband met Phil Spector. Ook een ander nummer wordt overgeslagen, evenals Neil Diamond, omdat deze Joods is en er al gedoe was over de broodjeszaak. Iets van Michael Jackson kan natuurlijk ook niet en ze kiest dan maar voor iets van een Ghanese rapper, maar daarop komt dan weer het commentaar dat deze ooit een grap heeft gemaakt ten koste van z’n wiskundelerares, waarna ze de muziek maar uit zet.

De tocht gaat over het platteland en men komt dus langs boerderijen waar koeien in de wei staan en ganzen lopen. Ook hier komen weer de nodige boze berichten over, met opmerkingen over concentratiekampen voor dieren en slavernij. Bij de zeeolifanten worden ze opgevangen door een ranger, die het een en ander uit zal leggen. Als deze vertelt dat de dieren hun jongen vaak gewoon achterlaten en dat deze zichzelf maar moeten redden, hetgeen natuurlijk vaak niet goed gaat, leidt dit ook weer tot boze berichten, onder andere van iemand wier vriendin door haar moeder in de steek is gelaten. En dan is er ook nog iemand die begint over de privacy van de zeekoeien, hetgeen natuurlijk een beetje merkwaardig is voor iemand die bij een bedrijf werkt, dat alle privacy van mensen zo’n beetje kapot heeft gemaakt. Tot overmaat van ramp wordt er op terugweg ook nog een schaap aangereden.
Het uitstapje krijgt nog een staartje, want de deelnemers hebben diverse gespreksbijeenkomsten nodig om de trauma’s die bij het uitstapje zijn opgelopen te verwerken.

Tot slot is er ook een bijeenkomst waar Delaney ter verantwoording wordt geroepen. Ze heeft het uitstapje niet goed gepland, want de mensen wisten niet precies wat ze konden verwachten. Er was te veel zand en te veel water, er was geen lunch verzorgd (er waren broodjes, maar kennelijk kon dan ook niet), terwijl men bovendien was geconfronteerd met infanticide bij zeeolifanten. Het feit dat de eigenaar van de broodjeszaak een Israëlische vlag had was een probleem in verband met de Palestijnse kwestie. Antisemitisme is dan kennelijk geen probleem. Iemand vergelijkt zichzelf met haar oom, die in Iran gegijzeld is geweest. Bovendien had men de natuur met rust moeten laten en niet naar de zeeolifanten moeten gaan. Ook het reizen met de bus was maar niets en uiteindelijk komt men op het idee om al het reizen maar te vermijden, omdat dit, ook als het milieuvriendelijk gebeurd, gepaard gaat met gebruik van kostbare grondstoffen.

Allemaal wel merkwaardig voor een bedrijf dat mensen toch ook van alles wil verkopen, waar ze gelukkig van worden. Serviesgoed en bestek worden ook afgeschaft, omdat afwassen waterverspilling is. Drinken wordt geserveerd in de vorm van bolletjes, die je in je mond kapot bijt.
Om reizen overbodig te maken, wordt er ingezet op 100% cameradekking, zodat mensen alles via internet kunnen zien. Bovendien zal dit alle misdaad uitbannen, want als alles gezien wordt, zullen misdadigers altijd gepakt worden en dat betekent dat misdaad niet meer kan lonen.

Natuurlijk is het de bedoeling dat de mensen die bij de Every werken op het terrein van de Every gaan wonen. Ook Delaney komt daar niet onderuit. Er moeten nog wel appartementen gebouwd worden, maar tot die tijd zullen meer mensen een appartement moeten delen. Eerst was het nog de bedoeling dat huisdieren welkom waren, maar daar er stemmen opgaan die van mening zijn dat het bezit van huisdieren gelijk staat aan slavernij, dus wordt dit idee afgeschaft. Ook grappige dierenfilmpjes worden onmiddellijk van internet verwijderd. Beelden van moorden, zelfmoorden en ongelukken met mensen blijven echter gewoon staan. Als Delaney zich na het douchen af wil drogen, blijken er geen handdoeken te zijn. Een van haar medebewoners zegt, dat handdoeken afgeschaft zijn, omdat deze gewassen moeten worden, terwijl ze helemaal niet vuil kunnen worden, omdat je na het douchen uiteindelijk schoon bent. Het wassen van de handdoeken is dus waterverspilling, dus zin handdoeken afgeschaft. In plaats daarvan wordt er een raampje geopend, waardoor er een warm briesje naar binnen stroomt, waardoor ze vanzelf droog wordt. Men noemt het ‘madding’ ofwel Mindfull Air Drying.

Wes, een vriend van Delaney, die een aantal ideeën voor apps heeft aangedragen en inmiddels ook bij De Every werkt, heeft gezegd dat hij 10 uur per nacht slaapt, omdat dit z’n creativiteit ten goede komt. Dit wordt dus ingevoerd op de campus en een app houdt de slaap van Delaney in de gaten. Deze herinnert haar er aan dat ze moet slapen en biedt allerlei dingen aan om het slapen te bevorderen. Het idee van Wes om in een lijkwade te slapen, wordt ook door sommige mensen overgenomen. Op een gegeven moment worden er zelfs propaanvuurtjes in de kamers geplaatst, omdat het kijken naar open vuur volgens Wes ook bevorderend is voor de creativiteit. De holbewoners vonden per slot van rekening het wiel uit en zij hadden ook een open vuur in hun leefruimte. Dat zo’n vuur natuurlijk ook CO2 produceert, wordt dus maar voor het gemak vergeten. Wes heeft eerder ook al bananenschaamte ingevoerd, hetgeen er toe heeft geleid dat etenswaren die van ver moeten komen, taboe zijn geworden.

Het boek schetst een wereld waarin de computer steeds meer bepaalt. Zelfs de beoordeling van kunst wordt niet meer aan mensen overgelaten, want mensen zijn niet objectief en een computer kan op basis van algoritmes bepalen of een kunstwerk echt mooi is. De mensen dragen vaak bodycams, en kunnen van elke misstap beeld vastleggen en doorgeven. Zo laat Delaney ergens aan het begin van het boek een papiertje vallen en voor ze het op heeft kunnen rapen heeft iemand haar al gefilmd en de beelden naar internet gestuurd, zodat ze geshamed is. Op alle telefoons van Every staat een app met de anaam Samartan en zo worden er dagelijks duizenden shams, een samentrekking van Samaritan en shaming, gepost, waarin gedrag van mensen aan de kaak wordt gesteld. Als deze filmpjes worden gedeeld en van commentaar worden voorzien, kan dit er voor het oplopen van je Shame-aggregatie zorgen, hetgeen je voor de rest van je leven kan blijven achtervolgen.

Eerlijk gezegd valt het boek een beetje tegen. Het is vooral veel van hetzelfde. Steeds meer toezicht, tot in de huizen van de mensen toe, om misdrijven te voorkomen en daarnaast een zeer rigoureus milieubeleid, waarbij al het gedrag van mensen gecontroleerd wordt met allerlei apps, die er voor zorgen dat mensen eigenlijk nergens echt meer over na hoeven te denken. Het feit dat allerlei maatregelen er voor zorgen dat miljoenen mensen zonder werk komen te zitten en veel daarvan zelfs zelfmoord plegen, wordt weggewuifd met de opmerking dat die zelfmoorden er in ieder geval voor zorgen dat de bevolkingsdruk op de aarde minder wordt. Na het lezen van het boek, krijg ik wel een kriebelig gevoel bij bepaalde stukken in de krant, zoals een artikel over de toename van alarmsystemen in huis en een artikel over technologie om mensen met dementie zo lang mogelijk veilig thuis te laten wonen.

ISBN 978 90 488 5479 0 | Paperback | 454 pagina’s | De Bezige Bij | november 2021
vertaald door Lidwien Biekmann, Elles Tukker en Gerda Baardman

© Renate 19 juni 2022

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER